08.04.2010
Ala konteni let ki LALIT finn kite an-mem-prop yer 7 Avril kot O-Komiser Grand Bretayn. Enn manifestasyon plis ki 100 dimunn ti livre sa let la swit a desizyon kolonyal Guvernman Britanik pu dekret enn "Park Maren" lor teritwar Moris.
7 Avril, 2010.
Dr. John Murton,
O-Komiser Britanik,
Port Louis
Ser Misye,
Guvernman Britanik, kuma u okuran, ti azir dan enn fason kriyel kan li ti pe al ver akord Moris so Lindepandans. Li ti avoy promne Sart Nasyon Zini ek lalwa internasyonal, li ti morsle pei la ilegalman, gard but-but ladan, e li ti prosede, avek enn volonte zenosider, derasinn dimunn depi tu lil Chagos par fors. Li ti azir anpromye par trik abitan Chagos, lerla par afam zot, e finalman, par asasinn zot lisyen divan zot lizye ar gaz, kuma enn menas. Kumsa ki Leta Britanik ti ariv fabrik enn nuvo koloni, ki li apel British Indian Ocean Territory. Alepok, BIOT ti osi kontenir inpe lil ki ti kokin ilegalman depi Sesel, me plitar Sesel finn revandik ek regayn zot. Kuma u kone, guvernman Britanik ti fer depoz laplipar Chagosyen derasine lor larad pli gran lil Mauritius, Port-Louis, ek enn parti, lor larad pli gran lil Sesel, VIctoria.
Pa enn zoli morso listwar, sa.
Kifer Guvernman Britanik finn fer tusala? Aksyon parey bizin ena so rezon. Tusala ti fer, kuma u kone, pu permet Grand Bretayn retir li depi so lanpir an-lanbo, anmemtan ki li asire ki li reysi furni Chagos a so "Big Brother", ki li, asontur, vinn reseler. Savedir, Grand Bretayn finn akord Leta Zini enn bay pu tu sa later ek lamer ki li finn akerir atraver demanbreman ilegal teritwar Moris ek derasinnman ilegal Chagosyen. Kifer Leta Zini ti aksepte vinn reseler? Pu ki li kapav batir enn gran, gran baz lor Diego Garcia, enn baz ki plitar pu responsab polye later, lagon ek lamer otur Diego. Pretex pu sa baz la finn tultan feb ek glisan. Ti-mama Premye Minis Harold Wilson asir nu li "zis enn sinp stasyon kominikasyon". Plitar pretex la vinn ki li "itil pu protez larut petrol ek lezot matyer premyer ki Lamerik ule". Pandan enn lepok, baz la ti sipozeman neseser pandan Lager Frwad pu kont-kare bann "kominis", ziska sa pretex finn finalman evapore. Apre 9/11, li ti sanse neseser pu bombard popilasyon sivil Afganistann ek Irak, me kuma Minis Zafer Etranzer Britanik finalman finn oblize konfese, li ti osi anfet servi baz Diego pu tortir e "illegal renditions" bann prizonye ilegal, pandan so "War on Terror". Zordi nu pu kumans tande ki so "itilite" li dan lalit kont pirat lor lakot Somali.
Me, parey kuma u lanpir ti pe grene lepok kan Diego ek Chagos ti pe demanbre depi Moris, zordi lanpir US pe grene. Zordi so institisyon finansye finn kolaps; zot dan ICU, mentenir an-vi par fon piblik. Lanpir US finn telman amar limem dan aksyon militer dan Lirak ek Afganistan ki li pa pu kapav sorti san perdi plim. Sa bann lager la nepli konsidere ni lezitim ni legal. E zot pu expoze dan lavenir, parey kuma aksyon Grand Bretayn 40-50 an desela finn expoze e met ankestyon dan Lakur Britanik e parey kuma li pu expoze e met ankestyon dan Lakur Eropyen Drwa Imen byento.
Pu asterla Guvernman Britanik ek so BIOT vinn dekret enn Marine Protected Area lor enn but Mama Bul Later ki li okipe ilegalman, e ki ena enn baz militer nikleer poliyan ladan, li enn laont. Li enn nuvo konspirasyon parey kuma konspirasyon bann lane 1960 e 1970, ki finn dekrir avek otan presizyon piblikman dan enn seri zizman Lakur Britanik depi lane 2000. Kimanyer enn pei kapav dekret enn Park Maren lor pei enn lot bann dimunn? Later la li form parti Repiblik Moris. Abitan laba se Chagosyen. Li imoral pu vinn dekret enn Park Maren dan later ek lamer lezot dimunn. Bann parol swadizan "rasiran" Sekreter Deta pu Zafer Etranzer Britanik, David Milliband, lor kestyon suvrennte Moris ek drwa retur Chagosyen, dan mem mem moman kot li pe donn lord so Komiser BIOT pu tir enn dekre, pa konvenkan ditu.
Alor, nu pe fer sa lamars pasifik lor Lanbasad Britanik dan Port Louis an siyn de protestasyon.
Nu okuran ki Guvernman Moris le 2 Avril finn avoy u guvernman enn Note Verbale, finn rapel O-komiser Morisyen dan Lond pu konsiltasyon, e finn desid pu anrezistre enn protestasyon ar Sekreter Zeneral Nasyon Zini.
E, nu lamars al pli lwen. Li mark enn nuvo faz dan lalit. Lanpir militer Ameriken pe al ver so pwen kot li pu baskile dan larwinn. Trete Pelindaba pu enn Lafrik san Zarm Nikleer anfors asterla, e etan done Diego Garcia li form parti Repiblik Mauritius, Repiblik Mauritius form parti Lafrik, baz militer la li ilegal.
Bi sa nuvo faz dan lalit se pu konplet prosesis dekolonizasyon, fer Grand Bretayn kit Chagos net. Nu, dimunn Moris, inklir Chagosyen, nu pa'le servi nu later zame ankor kuma enn tranplen pu bann B-52 ek lezot bombardye al aplati bann lavil dan Lirak ni bombard enn baraat dan Afganistan ubyen nerport ki lot pei. Nu, ansam ek lepep Britanik ek Ameriken pu reysi fer ferm sa baz la. Avek sutyen muvman anti-lager, bann seksyon eklere muvman ekolozi, muvman fam partu dan lemond, nu pu al delavan dan sa nuvo faz lalit. Nu pu osi insiste ki kan baz la fini ferme, Leta Zini fer enn netwayaz ekolozik. Nu pu, atraver sa lalit la, reysi gayn drwa de retur an ful dinite pu tu Chagosyen, antan ki Morisyen. Nu pu reysi fer ferm sa koloni la-ont BIOT. Lalit finn long. Fam ki finn alatet buku faz sa lalit la. Tu sa lalit la finn organize par dimunn mizer ek oprime, Morisyen ek Chagosyen. Sa bann lalit la pu kontinye dan enn nuvo faz.
Si u ti kapav inform u Guvernman de nu protestasyon, nu ti pu byen apresye.
Sinserman,
Alain Ah-Vee, pu LALIT