Diskur Ram Seegobin lor Leson Lagrev Ut 79
01.09.2009
Transkripsyon verbatim diskur Ram Seegobin Dimans le 23 Ut dan Horl Mama Bul Later, Gran Rivyer dan komemorasyon LALIT ti organize pu lagrev Ut 79.
Mersi kamarad Alain,
Mo byen kontan zordi truv enn serten nomb bann solda Ut 79, e buku dant nu, asterla, kapav dir, nu bann veteran sa gran muvman la.
Me, si nu finn swazir dan LALIT pu komemor sa lagrev-Ut 79 la, li pa zis par nostalzi. Fek-la ena enn lot komemorasyon, kikenn finn vinn rakont lagrev 71. An okirans Paul Berenger. Kan li rakont lagrev 1971, anmemtan li pe dir "Sa, li ti dan lepok kan nu ti zenn. asterla nu pa kumsa." Me, nu dan LALIT, nu pe swazir pu komemor sa lagrev Ut 79 akoz li pli gran lagrev ki finn ena dan Moris. Sa li vre anterm so longer, anterm so lanpler. Pli gran ki sa pa finn ena, ki lagrev Ut 79.
E li osi etonan ki sa lagrev-la, malgre ki li pli gran lagrev ki finn ena dan listwar Moris, so plas dan listwar, li pa parey. Manyer ki istoryen ekrir listwar Moris, byen suvan sa lagrev-la li ekarte de nu suvenir. Zot ekart li depi nu memwar. Mo sipoze sa li anparti parski buku istoryen ki ekrir listwar, ki rakont listwar, zot rakont li de pwendevi bann dirizan. Zot rakont li depwendevi enn elit - dirizan politik, dirizan lekonomi, bann gran patron. Suvan zot rakont li de sa pwendevi-la. E pena okenn dut ki lagrev Ut 79 ti met ankestyon, ti kareman met ankestyon, sistem kapitalist. Muvman sindikal finn montre ki li pa pu neseserman alonze, li pa pu neseserman zis sibir.
Seki finn arive an Ut 79, li ti eroik. Ti absoliman eroik. Alor, li pa par nostalizi ki nu komemor li.
Alor, nu pe komemor lagrev Ut 79, sirtu pu kontre sa propagann ki zordizur ena kumkwa klas travayer ek muvman sindikal finn andormi.
Kan nu get Ut 79 kuma enn gran evennman dan enn lalit deklas ki pe derule, tultan pe derule. Tanzantan u ena enn piyk. U ena enn pwen ot dan lalit deklas. Ut 79 ti pli gran piyk. Si nu get Ut 79 kumsa, lerla nu realize ki klas travayer li tultan ena sa kapasite, e li pu tultan ena sa kapasite la, tan ki ena enn sistem kapitalis, enn sistem explwatasyon, tultan li pu ena sa kapasite la.
Nu pe komemor lagrev Ut 79 osi pu montre lafors enn klas travayer mobilize, pu montre ki lafors ena dan sa mobilizasyon-la. E kan nu rapel sa lagrev Ut 79-la, lerla nu realiz kapasite ki enn klas travayer mobilize ena.
E osi, sak gran lagrev, sak gran muvman lagrev, li prodir seki nu apel enn "lavangard". Setadir pandan lagrev, u gayn delege, u gayn travayer, ki vinn dan lavangard muvman-la e zot res kuma enn lavangard. Li pa mem zafer ki bann dirizan sindika, tusala, me li enn vre lavangard dan klas travayer. Alor, zordi 30 an apre, nu poz numem lakestyon: "Kot lavangard Ut 79 ete zordi? Kot li finn ale? Ki li pe fer?"
Ut 79 li pa ti zis enn lagrev. U kone, detanzantan u tande ena enn lagrev dan tel lizinn, ena enn lagrev dan tel sekter, enn zur, de zur, swa enn lagrev sinbolik. Suvan u tande, sa. Me, Ut 79, li ti seki nu apel enn "muvman degrev". Savedir li ti enn muvman ki ti forme otur enn lagrev. E kifer nu apel li enn "muvman degrev", parski li ti enn lagrev ki depar so lepok ki li finn dire, depar degre mobilizasyon ki ti ena, lagrev-la ti pe prodir bann striktir. Li ti prodir bann komite, bann "komite degrev", bann komite solidarite. Enn lagrev, kot tulezur, pandan pre 3 semenn, u kapav gayn 5, 10, 15, plis, reynion, tulezur. Ti pe ena formasyon sa bann striktir otur lagrev la. Pu sa rezon-la ki nu fer referans a sa lagrev-la kuma enn muvman degrev, pa zis enn lagrev kuma tu bann lezot lagrev.
Bon, kan mo finn reflesi lor kimanyer mwa, mo ti anvi get sa lagrev Ut 79-la, mo ti ena 2 posibilite. Enn posibilite se pu swiv stil rakonte zur-par-zur, kumans kumansman fini alafen. Sa ti enn fason. Me, osi mo finn panse ki kapav li pu pli interesan pu komemor sa muvman lagrev-la, par get so derulman par rapor a bann prinsip fondamantal ki guvern tu lagrev. Ki prinsip debaz bizin la, kan u ena enn sulevman klas travayer kuma an Ut 79. Ek lerla, nu sitye lagrev Ut 79 dan so kontex, dan sa kontex pli larz lalit deklas, kimanyer sa derule.
Nu get enn ku ki ete sa bann prinsip fondamantal-la?
Premyerman dan enn lagrev, nerport ki lagrev, me sirtu enn muvman degrev, li inportan ki revandikasyon zot byen, byen presi. Setadir li inportan travayer kone exakteman ki bann revandikasyon ete. U pa kapav ena revandikasyon vag, ondire pu "plis lazistis", pu "meyer distribisyon", non. U bizin ena bann revandikasyon absoliman presi. E pu bizin osi poz lakestyon, eski travayer parey pu fer lagrev pu sa bann demand la? U pa kapav ena serten demand, lerla dir travayer fer lagrev, kan travayer pa tro pare pu fer lagrev lor demand ki sipoze pe met divan.
Dezyem prinsip fondamantal, se kimanyer mobiliz lamas travayer pu sa aksyon initer-la. Li enn aksyon demas, me li enn aksyon initer. Sa vedir tu travayer pe mobilize, pe buze, pe fer lagrev, pu bann mem demand, bann demand initer.
Trwazyem se, kan lagrev fini deklanse, kan pu kontinye, kan pu arete. Sa li enn pwen fondamantal dan nerport ki lagrev.
Katriyem prinsip, sa muvman ki pe deklans lagrev-la, so bann dirizan, bann delege, zot bizin ena enn preparasyon pu fer fas a tu konsekans lagrev. Pandan lagrev, ek apre lagrev, u bizin pare pu fer fas a konsekans. An Ut 79, ti ena serten dimunn pa ti vreman prepare pu fer fas a serten konsekans kuma lisansiman, kuma represyon. Me, kan u deklans enn lagrev kumsa, u bizin fini prepar umem, sikolozikman, prepar umem moralman, dan u-mem u bizin fini parey pu fer fas a nerport ki konsekans ki kapav ena dan lagrev.
Sirtu, sinkyeman e dernyerman, pli inportan se kimanyer asire ki travayer partisipe dan tu desizyon, e partisipe demokratikman. Se pa enn ti-poyne dimunn ki desid pu fer lagrev. Se pa enn ti-poyne dimunn ki desid pu kontinye lagrev. Se pa enn ti-poyne dimunn ki desid pu aret lagrev. Sa vedir, e se la ki sa bann striktir ki forme pandan lagrev-la, inportan, parski sa donn enn mwayen pu bann travayer ki pe fer lagrev, zot-mem zot deside lor derulman lagrev.
Sa bann prinsip fondamantal, e taler nu pu gete dan ki mezir Ut 79 ti reponn a sa bann prinsip fondamantal-la.
Demand pu lagrev Ut 79, ki Alain finn suliyne an detay dan so diskur introdiksyon, setadir pu rekonesans sindika, pu semenn 40-er pu artizan 5-zur pu laburer, non a fermtir mulen, zot pa bann demand ki finn sorti par la, pa tro kone ki kote.
Si u get par exanp, pu rekonesans. Sindika SILU (Sugar Industry Labourers' Union) ek UASI (Union of Artisans of the Sugar Industry) zot rekonesans ti bloke. Ti bloke pandan lontan. Depi zot ti forme an 1969-70, depi lerla, rekonesans-la finn bloke mem. Pu rezon politik, pu rezon deklas, parski tablisman ti byen for (e li ankor byen for) e li ti ena lemwayen pu blok sindika ki plis revandikatif, ki plis konbatif. Alor rekonesans inn bloke. Me, travayer, zot ti kone, zot ti konn sa lalit ki finn ena pu plizir lane lor kestyon rekonesans. Travayer kone ki par exanp, an 1978 finn enan enn gran mobilizasyon pu SILU ek UASI ranforsi zot-mem, rekrit par milye manb, pu al divan Industrial Relations Commission (IRC) pu dimann rekonesans. Travayer finn parstisip dan sa travay plizir lane lor kestyon rekonesans. Li pa ti enn demand ki finn sorti dan enn sapo, enn ku.
Lerla lor semenn 40-er, lor semenn 5-zur, ti ena revandikasyon divan NRB, travayer ti'nn swiv tu sa la.
Lerla, lor fermtir mulen, artizan dan UASI ti al manifeste an 1978, ti al manifeste lor Pon Solitid, kont fermtir mulen. Lor Pon Solitid, Rayot inn vini, flank enn vole kut gaz, travayer ki ti lor Pon finn bizin sot dan Basen Solitid, enan ki pa ti konn naze tu, ti bizin sot dan Basen Solitid, alor travayer finn viv sa revandikasyon "Non a fermtir mulen!" An 1979, 2-3 mwa avan lagrev Ut 79, ti ena enn gran manifestasyon dan Zarden Konpayni, lor sa kestyon "Non a fermtir mulen!"
Seki mo pe explike la, se ki tu travayer, ki li dan karo, ki li dan lizinn, pandan plizir lane, e plis ankor pandan plizir mwa zis avan, finn mobilize lor baz sa bann revandikasyon-la, finn sey tu. Divan IRC, divan NRB, bann petisyon, tu inn seye. Kan tusa napa finn reysi, ki nu ariv ziska Zin, Ziyet, Ut 79.
Alor, li pa ti zis enn ku bann dirizan invant bann demand. Non. Zot ti bann demand lor lekel travayer finn azir, finn mobilize, lor enn long peryod letan avan Ut 79.
Lor kestyon rekonesans, mo ti pu kontan azut enn but. Rekonesans SILU ek UASI ti bloke, malgre ki zot ti bann sindika ki ti pli for dan sa lindistri sikriyer la, parski Guvernman Travayist ti pe protez so bann sindika, ek osi li ti pe rod mentenir so prezans politik dan lakanpayn atraver so bann sindika. Me, parski ti ena sa blokaz la, sa grup militan ki ti dan seki plitar pu vinn LALIT ki alepok ti apel Lalit de Klas, apartir 1976 zot ti'nn kumans fer enn travay onivo lindistri sikriyer, enn travay pu organiz travayer lindistri sikriyer, enn travay delongalenn. Pandan plizir lane, 1976, 77, 78 vini-mem. Travay ki nu ti fer, par exanp, militan Lalit de Klas asize, tradir Award lindistri sikriyer. Li an Angle. Nu asize, nu tradir li ansam ek travayer, tradir an Kreol, pibliye li. Tir 1,000 Award an Kreol pu distribiye, ar tu delege, tu travayer ki anvi ena lalwa travay dan sa sekter la, zot ti ena enn versyon sa lalwa-la an Kreol. SILU ek UASi ti 2 rar sindika ki ti pe tir enn piblikasyon ki kamarad Lalit de Klas ti pe donn kudme, enn "Bilten SILU-UASI" ki ti pe sorti tulemwa lor problem travay, lor revandikasyon, lor ki pe arive dan sindika lindistri sikriyer, e an zeneral. Alor, sa enpe travay debaz ki kamarad Lalit de Klas ti pe fer.
Me, kitfwa pli gro travay ki nu finn fer, se donn kudme pu met dibut bann "brans", setadir bann brans SILU-UASI konzwen. Onivo sak tablisman ti ena enn Brans konzwen SILU-UASI. Ki li dan Medinn, ki li dan Lesid, otur Belom, otur Linyon, anfe partu. Brans Medinn ti pe zwenn tule Samdi, zame manke. Enn fwa, mo rapel, nu zwenn dan Siklonn Klas III. Lepok Klodet, sa. Zame manke. U gayn enn Brans SILU-UASI pu Medinn ki zwenn tule semenn, get problem travayer, get ki pe arive dan pei, get kimanyer pu mobilize. Sa dapre mwa, finn vremem osatir, samem finn baz mobilizasyon, lefet ki dan Medinn, dan Fuel, dan Belom, dan Linyon, partu partu ti ena bann brans SILU-UASI konzwen. Pa ti separe, konzwen. Alor, sa kalite travay ki militan Lalit de Klas ti pe fer, e mo krwar sa ti enn travay ki finn permet sa degre demokrasi ki finn ena avan e pandan lagrev Ut 79. Taler nu get sa enpe plis.
Lor kestyon mobilizasyon. Kuma mo ti dir talerla, apartir kumansman 79, kan SILU ek UASI kumans fer gran mobilizasyon lor kestyon rekonesans, dan sa enn lane 1979-la, kamarad isi, pu rapel sa lepok-la, Kuppan, Ton Kade, lezot kamarad, e mo ti al get dan mo dayeri, dan enn peryod 7 mwa, mo finn koze dan 82 miting. Lor enn peryod 7 mwa. Antye Moris partu. Kuppan parey, Ton Kade parey, lezot parey. Pandan sa 7-8 mwa kot nu pe amenn revandikasyon nu pe fer miting, ek osi reynion, partu dan Moris. Ena fwa dan enn semenn, u koz dan 3 miting. Ena zur, u truve u pe bizin koz dan 2 miting mem zur. Enn travay mobilizayson absoliman extra-ordiner. Ondire plis ki enn kanpayn elektoral. Parski, enn kote, li lor pli long peryod letan, lot kote, li pu enn meyer bi, osi.
Alor, miting, plis reynion, ek ena osi trak. Par milye trak inn distribiye apartir 1978.
Lerla, an Zen 79, ena enn kiksoz, enn evennman, ki vinn presipit lagrev. An Zen 79, UASI ti ena so demand pu rekonesans divan IRC. U kone, rekonesans su Industrial Relations Act (IRA), li ti kumsa. U ena enn sindika byen for, u ekrir Misye-la, u dir li nu ena enn sindika byen for, rekonet nu sindika. Misye-la dir non. Li pa pu rekonet. Lerla u bizin al divan IRC. U prezant komye manb u ena, ki degre lorganizasyon u ena, ki resurs finans u ena, u ena pu al prezant tu sa. Me, IRC sa lepok-la, les mwa rakonte. Li ti sipoze ondire kuma enn "komisyon indepandan" ki pu gete si sindika kapav gayn rekonesans ubyen non. Sa lepok la, dan IRC, so prezidan ti ena kandida bati Travayist. Enn avwe apel Ramdenee. Parmi so manb, ena 2 ladan, ki bann PRO tablisman lindistri sikriyer. Enn bug apel Daruty, ek enn bug apel Ramlakhan. Zot zot syeze dan IRC, zot pu deside si UASI pu gayn rekonesans ubyen non. Enn kandida bati Travayist, ek 2 PRO tablisman. Zot ki pu deside. E nu kapav devine ki zot inn deside.
Apre buku mwa, kan inn al depoze, inn depoz dokiman, inn depoz Form 13, inn montre rezis, inn montre talon resi, tusa, finalman, IRC dir "Non! UASI pa pu gayn rekonesans!"
Zur ki IRC dir sa, SILU - ki li osi ti ena so ka divan IRC, e li ti kler ki SILU pu plis gayn enn "non" ankor - tutswit kan zizman rande, SILU pran desizyon pu retir so ka depi divan IRC. Ti pe dir nu pena konfyans dan enn kandida bati Travayist, ek 2 PRO tablisman, nu pe retir nu ka.
Zur ki SILU pran sa desizyon pu retir so ka divan IRC, sa zur la, nu tu ti kone, nu pe al ver lagrev.
Alor, an Zen 1979, li ti deza kler ki nu pe al ver lagrev.
U kone, lagrev dan lindistri sikriyer, li tultan byen difisil. Li pa kuma lagrev dan lapor. Li pa kuma lagrev dan enn lizinn. Li pa kuma lagrev dan enn sekter par la. Lagrev dan lindistri sikriyer li difisil parski u ena travayer ki fane antye Moris. Depi Be di Kap ziska Kap Malere, ziska Beler, partu ena manb sindika, partu ena travayer lindistri sikriyer. Ki li laburer, ki li artizan. Zot fane antye Moris. Alor, pu u reysi mobiliz tu dimunn, amenn enn kanpayn dan enn fason initer, li pa fasil. Alor, li finn pran buku buku travay. Me, kuma mo finn dir, lefet ki nu ti ena brans SILU-UASI konzwen antye Moris, dan Beler, dan Belom, dan Medinn, dan Bo Plan, dan FUEL, partu ti ena brans ki ti kapav fer sa travay-la, malgre lefet ki travayer ti eparpiye antye Moris.
Kan nu al dan mobilizasyon ver lagrev, lot zafer ki bizin fer, bizin rod maximem sutyen pu sa lagrev-la, parmi lezot sindika, seki andeor General Workers' Federation (GWF), kot SILU ek UASI ti afilye, e seki ti andan GWF.
Alor, finn ena enn prosesis, kot SILU ek UASI finn kontakte lezot sindika, pu zot partisipasyon dan lagrev. Par exanp, finn kontakte Federation des Travailleurs Unis (FTU), zot finn dakor pu donn enn kudme an solidarite. Me, sirtu seki inportan, nu finn kontakte Organisation de l'Unite des Artisans (OUA). [akote: E mo pa pe dir sa zis akoz Ton Auguste la!] Li ti inportan kontakte OUA. Pu u fer enn lagrev parmi artizan dan lindistri sikriyer li pa fasil omwen ki u gayn enn bon baking depi lezot sindika dan sekter-la. Finn kontakte OUA, finn ena plizir rankont, mo rapel dan Minisipalite Port Louis, plizir rankont ek bann delege e OUA ek UASI, diskite. Finalman, OUA dakor. Li dakor pu rant dan lagrev ansam. Me, sirtu pu OUA, kestyon inportan ti semenn 40 er, fermtir mulen. Alor, zot finn dakor pu partisip dan lagrev. Alor, nu finn gayn sutyen OUA pu lagrev la.
Kuma mo finn dir, nu finn gayn enn langazman depi FTU, antan ki Federation, ki zot diferan afilye pu donn sutyen si lagrev al pli divan.
Lerla dan GWF, bann dirizan SILU ek UASI finn al zwenn bann lexekitif lezot sindika -- dan lepor, dan transpor, lezot gro sekter -- finn zwenn bann lezot lexekitif, e SILU UASI finn explike kifer pe fer lagrev, e a ki moman zot pu bizin sutyen.
Finn konvenk sindika lepor, ki enn exekitif pa fasil konvenk -- inn pran 2-3 ertan, me finalman finn konvenk zot. Mo rapel ti ena enn rankont ek lexekitif Lepor - lexekitif lepor ti ena ape-pre 24 dimunn - tu prezan la, pe asiz otur enn latab dan enn lasal -- lerla nu tu finn koze, finn explike. Ti ena Jhurry, ti ena Antoine Chavrimootoo ti ena Paul Berenger, ti ena momem. E nu finn explike. Finalman, lexekitif pu pran desizyon. Lerla, Prezidan fer letur lasal sekter par sekter. Dan Lexekitif, u ena sekter stividor, sekter pwason, sekter ti-koli, tu kalite diferan sekter, alor tu zot delege, sakenn pe donn so lopinyon. Letan nu pe fer letur latab, sak delege pe dir "Dakor!" Lot dir "Dakor!" Kan ariv lafen, ti ena enn sekter enpe feb, Tikoli, kan ariv zot tur pu pronons zotmem, delege Ti-koli, reflesi enpe, li dir, "Kapav dir 'non', la?"
Kifer mo pe rakont sa? Parski li inportan. Li montre ki desizyon otur kestyon lagrev, u pa kapav pran sa desizyon-la par sipa sekret balot, par enn vot sekre. Enn vot sekre, sak delege, sak manb, rant dan enn izolwar, li deside sipa pu ena lagrev. Non. Lagrev, li pa enn zafer kot sak dimunn fer lagrev, lerla u azut sakenn ansam enn par enn, lerla li vinn enn lagrev zeneral, non! Lagrev, li enn aksyon kolektif. E dezisyon pu fer lagrev, li bizin enn desizyon kolektif, pa enn adisyon bann desizyon individyel.
Li vo lapenn dir ki dan sa nuvo lalwa ki Guvernman fek pase, Employment Relations Act, zot inn mete ladan ki pu fer lagrev, u bizin fer enn sekret balot, setadir les travayer enn-par-enn vote. Sa li enn zafer absoliman ridikil. Mo rapel Madam Thatcher dan Langleter, li ti sey amenn enn mem lalwa. Li ti ena enn mazorite dan Parlman, finalman li reysi fer pas lalwa-la. Bann sindika dir "Korek, u finn pas lalwa-la, korek, fini." Lerla seki travayer fer, seki sindika fer, zot fer zot lasanble, parey kuma lexekitif Lepor ti fer, lerla pran enn desizyon lor lagrev lame leve. Kan u pran enn desizyon pu fer lagrev, u gete, u get u kamarad ki pe fer. U get u sekter ki pe fer. U get dirizan u sekter ki pe fer, bann delege u sekter ki pe fer. Kumsa ki lame leve marse. Li pa ondire dimunn ferm lizye, lev lame, ubyen ferm lizye, bes lame, sa. U pran enn desizyon kolektif. Me, ideolozi burzwa pa permet nu konpran sa kalite desizyon, sa kalite refleksyon kolektif. Lideolozi burzwa pa permet nu konpran sa. Zot dir u, non, u bizin sak individi vote, sak individi li ena enn drwa. Me, lagrev li pa enn aksyon bann individi. Lagrev li enn aksyon kolektif. Alor, seki zot ti fer an Angleter, bann sindika, zot fer zot lasanble, zot diskite, lerla zot pran enn desizyon lame leve. Kan inn fini pran desizyon lame leve, lerla zot tu al sers zot bilten, zot ale. Si inn pran desizyon pu fer lagrev, tu dimunn pran so bilten de vot, sekret balot, rant dan izolwar, vot anfaver. Me, desizyon-la ti pe pran lame leve kolektivman. E sa li enn pwen inportan pu nu konpran.
Alor, kan nu finn al zwenn bann sindika, ki li transpor, ki li lepor, li inportan note, ki realite zot sekter ti pe fer fas. Dan sekter Lepor, deza ti ena problem, parski Vrak ti pe vini. Taler dan ler dezene, zot pu truv enn pano deor, dan kyos laba, kot ena enn kantite foto kimanyer stividor ti pe sarz disik avan lepok vrak, bal par bal, met lor navir. Me, ti ena vrak ti pe vini, ape-pre 1,200 stividor ki ti pu perdi travay. E zot ti pe negosye pu gayn enn espes plan sosyal, enn konpansasyon kan zot ti pe lisansye. Dan sindika transpor, ti pe ena buku problem. Guvernman Travayist a lepok ti'nn donn enn kantite permi bis individyel pu zisteman afebli sindika travayer transpor. Alor, bann konpayni ti pe gayn difikilte finansyerman. Alor, u truve Guvernman Travayis li donn permi bis individyel pu afebli sindika travayer transpor, me kan li fer sa, bann konpayni gayn problem. Lerla, sa lepok la, an 1979, Vacoas Transpor, kan ti ariv mwa Fevriye pa ti kapav fer lapey. Li pa ti ena kas pu fer lapey travayer. Lezot konapayni, kuma Flacq Long Mountain Bus Service, ti pe al ferme. Pandan lagrev, Moka-Flacq Transport ferme. Avan lagrev, Savanne Bus Service ferme. Alor, dan sekter transpor ti deza ena problem terib divan travayer, e sindika Union of Bus Industry Workers (UBIW) kan li'nn kler ki pe al ver enn gran muvman lagrev, zot'nn byen dakor, "Weh, nu rantre, pu donn enn kudme", zot inn dir. Alor, ki lezot sindika GWF, kan nu fer bann lasanble, ki zot finn deside se SILU ek UASI ansam ek OUA deklans lagrev dan lindistri sikriyer lor bann demand byen presi. Lerla bann lezot sekter pu gete kimanyer lagrev pe ale, e a enn serten moman, si SILU-UASI dan lindistri sikriyer bizin enn kudme, lerla lezot sekter, lepor, transpor, sindika FTU, ek tu lezot sekter, pu rantre, pu al ver enn lagrev zeneral. E se exakteman seki anfet finn arive.
Pu GWF, ti ena enn konsiderasyon partikilyer. Federasyon-la depi 1971, limem ti dan lavangard. Dan lavangard dan lalit kont zel de saler, lalit kont IRA, lalit kont Public Order Act (POA). GWF ti dan lavangard. Me, kan sindika lepor pe al afebli, akoz 1,200 stividor pe perdi plas, kan travayer transpor an difikilte parski zot konpayni pe al ferme, sa 2 gro sekter dan GWF pe al afebli. Tultan ti pe dir GWF li kuma enn kud-pwen, ek 5 sekter kle. Ti ena buku sekter, 30-40 sindika, me ti ena 5 gro sindika ki ti reprezant so lafors. Ti ena lepor, ti ena transpor, SILU, UASI ek Central Electricity Board (CEB). Sa ti so 5 ledwa, ki kan u ser li ansam li fer enn kudpwen. Me, pu GWF, lepor, transpor ti pe al afebli, e GWF ti realize ki li obligatwar pu sey ranforsi SILU ek UASI, fer zot gayn zot rekonesans, pu ki lafors GWF kuma enn federasyon kapav kontinye. Alor, pu GWF ti ena sa konsiderasyon la osi.
Alor, kan finn pran desizyon pu al ver lagrev, tu bann brans SILU-UASI ti'nn zwenn, semenn apre semenn, pu swazir enn dat. E finn swazir sa dat Mardi le 7 Ut. Ek lerla tu lezot sindika dan GWF, dan FTU, tusala, finn dakor pu sutenir sa lagrev-la, par enn lagrev sutyen, enn lagrev zeneral si, ek kan, li neseser.
Alor, lagrev inn deklanse le 7 Ut, par SILU-UASI ek OUA. E kuma kamarad Alain finn dir, byen byen vit, lagrev-la finn zeneralize partu. Tu mulen finn aret rule. Preske 80-90% laburer ti angrev. Me, kuma Alain ti pe dir osi, avan lagrev, ti bizin fer fas a enn lagrev patron, ti apel sa "lagrev sirdar", "lagrev patron", parski enn mwa avan lagrev Ut 79, ti deza ena go-slo dan lepor, bann tablisman ti pe angorze ek disik. Sa vedir li ti anplen lakup. Tablisman ti pe prodir disik for-for, ek lepor ti pe fer go-slo alor bann godam tablisman ti pe angorze ek bal disik. Alor patron ti ena enn lintere ki ena enn lagrev pu aret prodiksyon disik pu ki so godam aret angorze. Travayist, atraver so 2 sindika, ti deside pu deklans enn lagrev 2 semenn avan le 7 Ut, e lerla kan dan SILU ek UASI nu finn reflesi lor la, nu finn dir, "Non, nu bizin fer enn lapel a boykot sa lagrev sirdar, sa lagrev patron". Alor, tir enn trak masif, distribiye li antye Moris.
Me, u kone, kan enn sindika, 2 sindika, desid pu dir travayer napa fer sa lagrev la, la u kone zafer-la finn vinn serye. Sa zur kan nu deside pu boykot lagrev Mauritius Labour Congress (MLC) dan lindistri sikriyer, sa zur la, tu dimunn dan SILU ek UASI inn realize ki la, ondire zafer la finn byen serye, e li pu enn lagrev wadire hard. Si enn sindika donn enn modord pu napa fer enn lagrev avan le 7 Ut, sa vedir li pe met buku buku lenerzi dan lagrev ki pe vini le 7 Ut.
Alor, la, nu finn deklans lagrev dan lindistri sikriyer le 7 Ut. E kimanyer li ti pe derule? Sak zur - e la mo pu donn enn ti lide kimanyer li ti pe derule zur an zur - sak zur, par exanp, dan Medinn, e li ti parey partu, ti ena enn Lasanble Brans Medinn, savedir SILU-UASI, ki ti pe zwenn ver midi kumsa, dan Baitka dan Bambous. Alor, bann delege depi tu seksyon Medinn - Tamarin, Yemen, Lamek, Medinn-mem, Sebel, etc - zwenn sa ler la, gayn rapor depi tu seksyon tablisman, kot lagrev 100%, kot lagrev la 70%, kot bizin enn kudme anplis. Alor, tulezur, midi brans SILU-UASI dan Medinn, nu zwenn, e nu gete kimanyer lagrev pe derule onivo Medinn, ek lerla pran enn desizyon. Ki, "Wi, nu for, nu pe kontinye!" "Nu pu kontinye ziska nu gayne!" Lerla, dan sa reynion Brans Medinn, fer enn kontribisyon volonter, enn rupi, de rupi, pu ki gayn larzan pu bann delege Medinn al dan lasanble delege Por Lwi, lasanble delege SILU-UASI Nasyonal. Alor, lerla u gayn 5, 10, 15 delege depi Medinn vinn dan lasanble delege SILU-UASI Nasyonal dan Lari Moka.
Lerla, la, Lari Moka, nu gayn rapor depi tu tablisman sa ku la, lor kimanyer pe derule. Tande ki dan Mon Loisir ena enpe febles, pran desizyon pu avoy enn lekip ranfor pu al okip Mon Loisir, parski Mon Loisir li enpe flotan. Alor, kumsa ki ondire onivo nasyonal, nu gete kimanyer lagrev pe ale, nu get kot ena febles, kot bizin enpe kudme anplis, lerla ver lafen lasanble delege, pran enn desizyon si pu kontinye lagrev ubyen non. Alor, la u kapav gayn 200-300 delege ki prezan, kan ena enn deba, kan ena diskisyon, lerla pran desizyon ki pe kontiyne lagrev.
Kan sa lasanble SILU-UASI fini, ver 4-er kumsa, lerla ena enn lasanble GWF, sa vedir delege tu sindika GWF.
Ant sa 2 lasanble-la, byen suvan ti ena enn rankont ek OUA, pu nu kapav diskite kimanyer lagrev-la pe derule.
Alor, tulezur, travay-la al kumsa. Sa vedir, lasanble Brans onivo sak tablisman, desizyon. Lasanble delege onivo nasyonal, desizyon. Dan GWF, deba diskisyon desizyon. Rankont ek OUA, diskisyon desizyon. Tulezur. Travay la fer kumsa. Kot tu travayer, dan Medinn, dan FUEL, dan Belom, tu travayer ena enn posibilite vinn dan enn bann lasanble-la pu donn so lopinyon, pu pran desizyon lor eski bizin kontinye, eski bizin arete.
Lerla, desizyon inn fini pran, ariv ver 6-er kumsa. Me, kan desizyon-la pe pran ti ena dimunn ti pe travay lor trak, alor tutswit, kan desizyon inn fini pran, pa kone kot sorti, taler bann kamarad pu rakont sa, ena 10,000 trak inn fini pare pu dir lagrev pe kontinye. Kan desizyon-la pe pran, anmemtan trak-la pe pare. Taler ena kamarad pu explike. Ena plizir kamarad prezan isi ki ti inplike dan sa travay la. Lerla sa trak-la, li return dan 4 kwen pei. Travayer transpor pran enn rulo pu Belom, pran enn rulo pu Beler, pran enn rulo pu Triolet. Sa 10,000 trak-la pu return dan pei sak zur.
Lerla, landime granmatin. Ala, mwa par exanp, kimanyer mo kumans mo gramatin. Sa lepok-la mo ti pe travay, dokter dan Bambous laba. 8er mo bizin kumans travay, konsilte dimunn. Parski dimunn kontinye malad, mem kan ena lagrev. [Lodyans riye]. Alor, tule gramatin, leve 5-er dimatin, 5:30, 6:00, anfen ariv 8er kan mo vinn konsilte, mo'nn fini fer 3 miting. Enn dan Pyerfon, enn dan sipa Tamaren, enn dan Sebel. Kan finn ariv 8-er granmatin, mo pe al travay dokter, mo'nn fini fer 3 miting, miting pu explike. Pu partaz trak. Pu explike lagrev kot pe ale, kimanyer pe derule. Alor, ala kimanyer sak zur lagrev-la derule.
E li kontinye kumsa. Dan lindistri sikriyer, lagrev finn ale-mem, for, solid, kontinye mem, ziska kan nu ariv le 15 Ut, zur Lavyerz. Auguste, mo kontinye? [Riye dan laful. Auguste reponn.] Zur le 15 Ut, malerezman, Rima (pa Ton Auguste). [Auguste Follet dir: "OUA!" Ram reponn, "Non, don! Rima. Koze-la ki ti ete, Ton Auguste? "Rima Vander"!]
Seki ti arive se Rima, ki ti ondire "patron" OUA a lepok, li ti enn Travayist. Li ti Travayist, li ti PMSD? Travayist non?
Dan laful reponn, "Li ti PMSD apre Travayist."
Ale rayt. Alor, li, li finn al negosye ek Satcam Boolell, ki ti Minis Lagrikiltir alepok. E Bolell inn dir lir, "Non, to kone semenn 40er . . . to bizin semenn 40 er? Semenn 40-er, to kapav gayn sa!" Lerla inn dir li, "To pe al donn kudme lor rekonesans tusala, me semenn 40-er pa traka. Sa, pu gayne."
Lerla, tanto kan nu fer nu rankont ek Rima, lerla nu truv Rima rantre, kuma nu truv Ton Auguste rantre, nu kone ena problem. Lerla Rima anons nu ki zot finn pran enn desizyon pu aret lagrev. Nu finn diskite, nu finn sey konvenk Rima. Me, desizyon ti fini pran.
Li ti enn zur Lavyerz, alor tu dimunn ti bizin enpe kontrole. U kone zur Lavyerz, tu dimunn pa zis manz gato lavyerz zur Lavyerz. [Laful riye]. Ena lezot konsomasyon zur lavyerz. Alor, ti bizin kontrole enpe, parski ti sofe enpe. Me finn kontrole.
Me, apartir lerla kan enn serten nomb artizan repran travay apartir le 16 Ut, klerman dan lindistri sikriyer, lagrev kumans afebli. Me, inn kontinye. Li inn kontinye ziska ki finalman pran desizyon pu revok lagrev dan lindistri sikriyer.
Me, antretan, avan ariv le 15, kuma ti'nn fini deside depi avan, kuma lagrev dan lindistri sikryer bizin enn kudme, GWF ek FTU pu rantre. Alor, kumsa ki depi zis avan dimans le 12 Ut, dan enn lasanble ti'nn fini pran tu zafer an konsiderasyon, e GWF depi lerla deside pu deklans lagrev zeneral. Lerla ki dimans le 12 Ut, nu ena enn gran miting Plas di Ke. Zis pu listwar, pu donn enpe lalist orater ki ti ladan. Pu GWF ti ena Paul Berenger, ti ena Kader Bhayat e ti ena Ramsewak, ki ti presidan GWF. Pu SILU ti ena Jhurry ki zordi dan Lakur, e ti ena momem. Pu UASI ti ena Antoine Chavreemootoo, ki desede asterla. Pu OUA ti pu ena Rima ek Auguste Follet. [Auguste Follet azute ki pu UASI ti ena Pillay, e pu OUA Rima pa ti anfet koze.] Lerla pu Lepor ti ena Aurelie Perrine e pu Transpor ti ena Jimmy Gobin. Sa ti bann orater pu sa miting la. Ti ena vremem 15,000 a 20,000 dimunn prezan pu sa miting. Landime, tu sekter GWF, ikonpri tu sekter FTU, rant angrev, alor ena lagrev zeneral asterla.
CEB ek Central Water Authority (CWA) ti enpe retisan, zot ti fer enn go-slo, zot dir petet plitar zot pu rantre. Anfet, zame zot pa finn rantre.
Apartir lerla, nu kumans gayn menas lisansiman masif. Deza dan lindistri transpor, kan Moka-Flacq Transport inn ferme, Vacoas Transport Ferme, sa fer ape-pre 2,000 travayer ki pe lisansye. Seki ti pe arive, konpayni bis, patron konpayni bis, inn profit de lagrev ki su IRA ti ilegal, pu ferme, ek lisansye 2,000 dimunn pu ki zot pa bizin pey severenns alowenns. Zot finn profit de lagrev, dan enn sityasyon kot zot ti an difikilte deza, zot finn profit de lagrev, zot finn lisansye. Zot ferme, zot lisansye, plis ki 2,000 dimunn.
Dan lindistri sikriyer, kumans ena koze, pu ena lisansiman. Tel tablisman 10, tel tablisman 20, partu partu, pe ena lisansiman. Dan lezot sekter, kuma bwason gazez, kumans ena lisansiman. Dan Lepor ti ena 3 delege ki ti'nn menase ek lisansiman. Lerla pandan lagrev zeneral, kan ena sa bann menas lisansiman, ek lisansiman masif, GWF kontiyne zwenn tulezur, SILU-UASI kontinye zwenn, par santenn delege vini dan Lasanble Delege, malgre lagrev transpor. Dimunn truv enn fason, 4-5 dimunn pran enn loto, gayn enn dimunn ki ena enn loto, dimunn vinn lasanble delege dan Lari Moka, Port Louis, malgre ki pena transpor piblik. Tu bis ti pe fer lagrev. Me, nu reysi tulezur fer sa lasanble la. E, li kontinye. Me, sannkut-la, fas a menas lisansiman, e sa amenn a seki mo ti dir dan kumansman. Kan u rant dan enn muvman degrev kumsa, u bizin prepar umem pu tu konsekans. Su lalwa IRA, lagrev-la ti ilegal, alor nu ti bizin prepar numem pu sa konsekans lisansiman. E nu ti prepare. Nu ti prepare politikman, nu ti prepare de pwendevi sindikal. Nu ti prepare sikolozikman pu fer fas a sa.
Lerla ki'nn arive? Kan lagrev dan lindistri sikriyer kumans afeble, kan ariv Dimans le 19 Ut, dan Lasanble GWF, nu ena pu pran enn desizyon. Kimanyer pu kontinye? Lagrev inn fer preske 2 semenn, dan lindistri sikriyer ek dan lagrev zeneral. Dimunn pe kumans fatige. Normal. Represyon pe kumans tape partu. Buku dimunn ti'nn fini ferme. Bann delege SILU, delege UASI, bann lezot militan ti pe ferme brit-brit, lapolis may dimunn ferme. Lerla, fas sirtu a menas lisansiman, dan GWF, dimans le 19, pran enn desizyon pu deklans lagrev lafen. E parski li pa ti enn lagrev lafen a-la-Gandhi, pa ti ena letan. Fini ariv 2 semenn lagrev, e pena letan pu ondire bwar dilo, ale-mem 2 semenn 3 semenn-la. Alor desizyon ki finn pran se pu fer enn lagrev lafen san manze, san bwar.
San manze, san bwar, medikalman, enn semenn, u tase. Apre enn semenn, u pa refer. Me, nu ti ena pu pran desizyon-la, e nu finn pran desizyon-la. Sa ti parski nu ti pare, sikolozikman. Alor, nu deklans lagrev lafen apartir sa dimans le 19 Ut, enn lagrev lafen san manze, san bwar. Alor, nu fer enn gran miting Plas Dike, anons lagrev lafen, lerla kan miting fini, tu dimunn ki pu al fer lagrev lafen, ti ena 9 mo krwar - dan expozisyon u pu truv bann foto bann grevis lafen - nu desann depi lestrad miting, nu al dan enn sa bann tipti lotel dite ki ti ena Plas Dike, nu tu ale, nu bwar enn dilo mor. Sakenn bwar enn ver dilo mor. Lerla nu marse, nu al Zarden, Zarden Konpayni - ti fini mont enn ti-latant - lerla nu al alonze dan latant, fer lagrev lafen.
Li ti hard. San manze, san bwar.
Me, u kone, u dan enn sityasyon kot u kone ena enn klas travayer antye mobilize, inn fer preske 2 semenn lagrev. Lerla, u kapav tini dan sa kalite lagrev lafen la. Sinon u pa tini. Rayt?
U bizin ena sa preparasyon sikolozik-la. E nu ti ena.
Alor, pandan sa lagrev lafen la, u gayn bann gran mobilizasyon, gran manifestasyon otur Zarden. Par santenn dimunn sorti partu dan Moris. Ti ena enn gran manifestasyon mo rapel bann madam sorti Bambous, vinn divan Zarden Konpayni, dan Lasose.
Finalman, kan Guvernman truve ki pe ena enn tro gran mobilizasyon, zot pran desizyon pu fer Zarden Konpayni vinn enn zonn interdi. Zot met SMF ek fizi tutotur. Personn pa gayn drwa rant dan Zarden. Personn, setadir, exsepte, 2 negosyater, Kader Bhayat ek Jean Claude Bibi, zot ti pe gayn drwa rantre-sorti, parski zot ti pe negosye.
Lerla osi, mo rapel enn anekdot. Mwa mo pe fer lagrev lafen dan Zarden andan. Mo papa inn vinn vizit mwa. So garson pe fer lagrev lafen, li dir, "Mo al zet enn kudey enn ku." Li vini, li ariv kot Zarden, bann ti-solda SMF ek fizi, dir li "U pa gayn drwa rantre!" Li dir "Kifer?" Zot dir, "Non, enn zonn interdi, u pa gayn drwa rantre." Li dir, "Korek, be. Mo pe rantre, be. Si u inn gayn lord tire, me u tire". Nek li traverse, li rantre. Bann-la pa kone ki pu fer, zot kumans lev zot fizi, zot bes zot fizi. Alafen, li nek inn rantre, li finn vinn get nu, li finn asize, koz-koze enn demi-ertan, apre li finn al lakaz. Sa, li zis montre sa fiyling ki ti ena sa lepok la. Kot ondire u gayn 9-10 dimunn ki pare pu expoz zot lavi. Kot u gayn kikenn ki pa inplike dan lagrev-la, ki pare pu travers enn kordon militer, e dir dimunn "Tire si u anvi tire!"
Alor, ti ena sa fiyling.
E li pu sa rezon-la, ki mo dir ki lagrev Ut 79, li ti enn challenj a lord burzwa. Li ti enn challenj a Leta Burzwa. Li ti enn challenj a burzwazi limem. Sirtu dan Lindistri sikriyer. Alor, pu sa rezon la ki li pa ti enn lagrev kuma nerport ki lagrev. Li ti enn muvman lagrev. Li ti enn kiksoz ki ondire li inportan - nu dan LALIT truv li inportan - fer enn komemorasyon kuma nu pe fer zordi. Parski sa kalite fiyling la, sa kalite lexperyans la, si u pa transmet li a bann zenerasyon ki pe vini, ondire u pa pe fer zistis a lalit deklas. Parski lalit deklas manyer li derule, li par transmisyon lexperyans. Kan nu pu gayn enn nuvo lavangard dan klas travayer, li bizin konsyan sa lexperyans ki nu finn viv. Ton Kade, Auguste Follet, Kuppan, e lezot finn viv. Sa lexperyans-la bizin transmet. Ek si nu pa fer enn travay pu transmet sa lexperyans-la, lerla nu pe fayir a sa muvman-la. Nu pe trayir sa muvman ki ti ena. Nu pe trayir tu sa bann travayer ki finn expoz zot travay, expoz zot liberte, inn al fer prizon, inn perdi travay. Nu pe trayir zot si nu pa transmet lexperyans la a bann zenerasyon ki pe vini.
Alor, amizir ki mobilizasyon vinn pli for otur Zarden, finalman Zedi swar, le 23 Ut, Guvernman dakor pu siyn enn Lakor. Enn Lakor kot anfet finn terminn lagrev lafen, ek enn lakor ki anfet donn satisfaksyon lor preske tu pwen. Lakor-la le 23 Ut, li siyne, mo pe dir sa de pwendevi anekdotik, lavey Ramadan, le 23 Ut, Zedi swar, lavey Ramadan, parski la zordi nu zur apre Ramadan, 30 an apre. Alor, kan siyn lakor, li donn satisfaksyon lor tu bann demand. Pu premye fwa, kan patron inn servi IRA pu lisansye dimunn, pu promye fwa, Leta ek Guvernman pran langazman pu donn travay alternatif, sa bann dimunn ki'nn lisansye. Guvernman pran langazman li pu met presyon lor patron pu repran zot. Si patron pa repran zot, Guvernman pu donn zot enn travay alternatif. Pu promye fwa, ariv sa dan listwar Moris. Pu promye fwa ariv sa dan listwar IRA. IRA, Guvernman pran langazman li pu amenn IRA divan Parlman, inn fer li. Lor semenn 40-er, li pu met enn komite dibut pu kumans negosye lor modalite lor semenn 40-er. Alor, lor tu bann demand dan sa lagrev-la, lakor 23 Ut, donn satisfaksyon. Lor kestyon fermtir mulen, deza pandan lagrev, Guvernman anonse ki mulen Solitid ek La Reunion pa pu ferme. Pandan lagrev ti deza gayn sa, enn bann demand.
Lor kestyon bann demand, Lakor 23 Ut donn satisfaksyon. Me! Me, u kone, nerport ki Guvernman, kan li kwense, kan li dan problem, li kapav siyn nerport ki ete. Apre inn pran nu enn banane, enn banane, ziska Septam 80, enn nuvo lagrev lafen, enn nuvo gran muvman, pu fors Guvernman finalman respekte tu pwen dan lakor-la, pu regayn lanplwa pu tu dimunn.
Alor enn pwen ki mo ti pu kontan fer, se zur ki inn siyn lakor 23 Ut - enn aswar - kan nu fini al siyne, lerla kan nu al dan Lasanble GWF pu anonse ki Lagrev Lafen inn fini, ek lagrev zeneral pe pran fen, lerla dan Lasanble GWF, kan bann travayer transpor pe dir ki ena 2,000 travayer transpor ki nepli ena travay, sirtu 1,200 Vacoas Transport. Lerla, mo rapel, mwa, personelman, mo finn intervenir. Mo finn dir nu pa kapav permet sa. Anu, asterlamem-la, aswar, ubyen boner dime granmatin, nu ale, uver garaz Vacaos Transport, travayer ena lakle bis ar li, nu tir bis, nu rul bis.
Sa, lerla, li ti pu vinn enn form insireksyon.
Sa vedir nu ti pu defye leta burzwa.
Me, lerla buku lezot delege, Paul Berenger tusala, dir "La, nu finn fatige. Anu dormi, lerla dime nu va reget sityasyon." Me, kapav-et li ti enn sa bann turnan dan listwar. A sa lepok la, apre 5 zur lagrev lafen, mwa mo ti santi mo ti ankor ena lenerzi pu donn kudme, nu ale, nu uver garaz Vacoas Transport, nu tir bis. Rayt. Me, mo krwar anzeneral, pa ti ena ase lenerzi pu al a enn lot nivo lalit deklas. Sa, li enn lot nivo sa. Pa ti ena sa lenerzi la.
Me, la mo pu fini lor enn pwen. Kitfwa, li pa ti zis lenerzi. U kone, kan ena enn muvman lagrev, kan ena enn lagrev zeneral lor enn peryod letan, kan u finn devlop bann striktir, bann muvman kuma komite degrev, komite solidarite, bann aki sa lagrev-la, pu konsolid zot, pu konsolidasyon sa bann aki-la, li dimann enn prosesis politik. Ek seki ti'nn arive sa aswar le 23 Ut-la, malgre ki bann militan Lalit de Klas ti byen organize, me nu pa ti ena sa lafors politik, pu konsolid bann aki sa lagrev-la. Sa li enpe enn leson ki nu ena pu tire. Dan enn gran muvman degrev, u kapav gayn satisfaksyon lor serten demand, me pu konsolid bann aki, sa anfet u bizin ena enn prosesis politik. Sa vedir, bizin enn konsyans politik ki explik u, ki donn u enn lide, kimanyer u pu akimil, defann sa bann aki la. Sa li enn pwen ki mo krwar inportan. E a lepok malgre ki grup Lalit de Klas ti enn grup byen omozenn, ti enn grup byen militan, ti enn grup byen aktif, me ladireksyon politik ki finalman finn bizin diyl avek lapre-lagrev, sete ladireksyon MMM. Enn ladireksyon MMM ki ti deza lor enn trazektwar byen reformist, ki ti deza lor enn trazektwar elektoralist, e ti pe deza truv lagrev kuma enn zafer ki kapav ed MMM gayn eleksyon an 1982. E dayer, sa gran mobilizasyon-la, se sa ki anfet finn plizumwen permet MMM gayn eleksyon an 1982 60-0. Setadir, Travayist ti'nn balye net. E se sa lagrev la ki anparti responsab pu amenn sa konbativite, sa nivo konsyans deklas, parski sa li pwen inportan ki Parti Travayist ti pe sirviv parski li ti'nn vinn enn parti byen pro-kapitalist, byen pro-burzwa, e li ti pe sirviv par konsyans kominal, e sa sirtu dan lakanpayn. E seki lagrev Ut 79 inn fer, se inn revey konsyans deklas dan lakanpayn, kot travayer dan lakanpayn inn realize ki sa Parti Travayist-la, seki li finn devini, malgre so lepase, ki li finn devini, inn realize ki ti ena enn konivans guvernman Travayist, larme, lapolis, ek tablisman. Kan sa inn expoze pu tu dimunn, vinn 1982, dimunn, ek enn laraz, al vot pu met sa Parti Travayist-la deor.
Ala enpe manyer ki mo finn viv Ut 79. Ala enpe leson ki nu finn tire. Me, sirtu pwen ki mo finn fer dan kumansman. Li nu devwar, nu bann dimunn ki finn viv Ut 79, pu transmet sa lexperyans la. Nu bizin transmet li. Zordizur, suvan dimunn dir, travayer li'nn andormi, li pa'le buze, e nu ena pu transmet sa lexperyans ki travayer kapav buze, e kapav buze an long ek an larz. Nu ena pu transmet sa lexperyans-la. Sa li nu devwar. Sa li bi sa evennman ki nu pe organize zordi. Mersi bann kamarad. [aplodisman]
[Deba swiv.]
