16.04.2008
Anba ena PLAN DIRZANS KI LALIT PE PROPOZE LOR KESTYON SEKIRITE ALIMANTER DAN DISKUR BIDZE EK BIDZE 2008-9, Minis Sithanen BIZIN
1. Tutswit donn sutyin planter prodwi alimanter ek elver, ki li dan Lil Moris ubyen Lil Rodrig avan dimunn kumans sufer peniri manze, avan ki konesans lor plantasyon ek lelvaz kumans disparet. Ansam ek fermye Rodrig, bizin batir ladig, ek aplati later lor lapant pu anpes erozyon.
2. Met enn tax spesyal lor tablisman ki refiz plant manze lor zot later agrikol, uswa ki refiz re-organiz zot karo pu plant prodwi alimanter antreliyn, setadir ant laliyn kann.
3. Anonse dan so Bidze ki li pe fer apel a Liniversite Moris pu organiz Konferans e Seminar pu ki reyni ansam konesans tradisyonel ki planter ek elver deza ena, enn kote, ek agrikiltir siyantifik, lot kote. Me, bizin evit servi OGM kuma lider lopozisyon Berenger pe propoze.
4. Ena buku letid lor plantasyon manze ek lapes ki pe dormi dan tirwar plizyer Minister, Minis Finans bizin donn lord pu tu Minis konserne tir tu sa bann letid-la ek implemennt zot.
5. Vot enn bidze pu promuvwar lavant prodwi agrikol ek agro-indistriyel deor, parey kuma MTPA (Mauritius Tourism Promotion Authority) gayne, kote turism. Prodiksyon manze lor gran lesel pu pli stab si ena provizyon pu prezervasyon ek transformasyon rekolt. Sa pu furni prodwi final pu marse lokal ek rezyonal/internasyonal.
AVEK LARZAN AKONPAYNMAN LEROP, Minis Sithanen bizin
Shifte larzan depi proteksyon profi dan kann a prodiksyon manze:
6. Sa vedir bann fasilite pu de-rocking ek regrupman planter ki deza existe me selman lor kondisyon ki zot plant kann, bizin kontiyn existe me lor kondisyon ki zot plant prodwi alimanter.
7. Aret VRS, e transfer laburer dan sekter diversifikasyon lor mem kondisyon ki kann.
8. Konverti tu mulin ek infrastriktir otur mulen, fer zot vinn inite prodiksyon modern agro-indistriyel pu prezervasyon ek transformasyon manze (kanning, prodiksyon dilwil, friz-dray, zasar, etc) ki planter, elver, peser furni. Kapav servi may pu manze, zepi pu manze zanimo, ek so lapay servi kom bagas. Kapav prodwir dilwil kwi manze, etc.
PAR AMAND LALWA
9. Obliz Tablisman reorganiz so karo kann pu permet plantasyon antreliyn dan tu later agrikol su kann. Setadir plant 2 laliyn kann koste, kit lespas larz, lerla regayn 2 laliyn kann koste. Dan lespas larz ant laliyn kann, kapav plant manze.
10. Sinon, obliz tablisman met dekote enn proporsyon sifizan later agrikol pu plantasyon manze pu nuri tu dimunn dan pei, parey kuma lalwa ti obliz tablisman fer pandan lager.
Si Guvernman ek sekter prive pa kapav asir sekirite alimanter pu tu dimunn dan pei, dimunn pa pu ena alternativ apar servi later Moris ek Rodrig pu asir zot prop sekirite alimanter.
Ram Seegobin
Pu LALIT, 16 Avril, 2008
lalitmail@intnet.mu 153 Main Rd, GRNW. 2082132