28.10.2007
Tu paret inn kalme. Vilaz kalm. Lamizik radyo pe zwe kot vwazen. Bann fami pe asize dan bor sime pe bwar dite, Nu pe okip sesi sela, manz alfa (enn espes alwa ek lagren sezam) e bwar dite-kafe. Nu pe prepare pu al dormi.
Tule swar bizen chek ki ase butey dilo inn rant dan frizider. Bizin osi chek manze, fri, tusala, met li la, pare pu met dan sak plastik si bizen buze vit. Lenz, sulye ek soset. Mobayl lor charj. Ena ase kas lor telefonn. Sak ek paspor, kas sanze pu pey taxi, enn kit avek dokiman ek tu nimero telefonn ki kapav bizen kontakte si ena problem. Nimero taxi ki pare pu fer kurs aswar dan bann kondisyon difisil. Tu pare pu sorti dan lespas senk minit si resevwar korl dan lanwit pu prezans bann Internasyonal.
Ep! tann son kumadir kut fizi for e ki paret ase pre. Nu tu sorti katapilte deor lor balkon pu gete kot sa son sorti. Anfet, ti nek petar fizet ki monte e sone dan ler! Ti pe larg petar fizet pu lokazyon maryaz enn tifi, anfet tifi sef kolaborater dan vilaz. Tu abitan vilaz kone ki li donn lenformasyon a larme Izrael. Pa tro kone ki santaz ena lor li. Tu dimunn inn byen riye e dir li pa drol ki son petar pu maryaz so tifi resanble buku sa mem son ki kan larme lokipasyon tir kut bal lor Palestinyen.
NUVEL LOR WEST BANK (SISZORDANI)
RAMALLAH
Aktivis (Izraelyen e Palestinyen) anti-lokipasyon pe blok Lotorut 443 dan lavil Be'lin, Ramallah. Lotorut 443 relye Tel Aviv a Zerizalem Est e li kup atraver West Bank me li rezerve zis a loto Izraelyen . Palestinyen pa gayn drwa rul lor sa lotorut-la. Enn zafer buku dimunn Moris pa kone.
Kolon e loto avek plak Izrael ki anvi konturn trafik dan gramaten servi Lotorut 443. Ena enn distans 10 km ant Ramallah ek Zerizalem, me li pran enn Palestinyen enn erdtan edmi e li bizen pas par o-mwen 5 chekpoynt.
Sa manifestasyon blok lotorut-la, so bi sete pu montre bann sofer Izraelyen ki sa vedir enn chekpoynt.
Finn ena arestasyon bann aktivis Izraelyen, Palestinyen e volonter internasyonal
KAS ZOLIV : VILAZ BEIT LEID, TULKAREM
Pu donn sutyen par anpes atak kolon Izrayelyen kont planter zoliv
VANDREDI 26 OKTOB 2007
Zordi nu al dan vilaz Beit Leid pu al zwenn planter zoliv ki ena so plantasyon lor flan lakolinn. So plantasyon ti truv anba dan vale pre koloni Qudumin. Tu koloni truv lao net lor lakolinn avek mirador larme e sime koltare kumadir lotorut. Ena buku-buku lalimyer. Dan vilaz tu sime, mem pli tipti sime eklere ek gro gro tib. Ena telman lalimyer ki ase rar u truv zetwal dan lesyel.
Planter W. , so madam L., zot kat garson e lot mamb lafami. C., S., e mwa depi IWPS.
S. e K. depi Project Hope (dimunn isi apel sa Prozektorp). S. sorti USA. K. enn profeser ase dan laz ki sorti UK ki ti prezan zis pu sutyen.
Nu finn mont lor fergisonn ou mont lakolinn. Anfet ena buku monte e desann pu ariv kot karo.
Mo'nn ariv konpran ki demand pu sutyen li sirtu parski sa fami la enn fami aktivis e finn suvan gayn problem ek larme. An 1995 larme ti kraz zot lakaz swa akoz zot lakaz truv lor later ki larme ti irmark pu pran ubyen enn erer plan. Kan Misye W. inn al fer konplent, larme inn dir li si li revinn fer konplent, zame li pa pu gayn drwa ranz so lakaz. Pandan 2 zan, li re-ranz so lakaz but par but dan mem plas. Ziska zordi li ankor pe res la.
Kan un ti pe travay, ti ena buku deba lor rol 2 intifada. Eski li finn amenn sanzman ubyen li finn anpir lasityasyon? Eski ena lezot opsyon pu fer fas a lokipasyon militer? Kimanyer enn pep domine e reprime par enn masinnri militer osi pwisan bizin debruye? Eski nu pe al ver enn lot rebelyon nuvo zenerasyon ki pe leve? Eski imigrasyon depi lezot pei bann nuvo kolon form parti dan taktik Leta Izrael pu finalman anexe Palestinn? Ki kalite platform zordi pu ralye tu bann lafors rezistans pu met fen a lokipasyon militer par Izrael? Eski si enn Demokrat vinn Prezidan US ena lespwar pu fer kit progre? Ki rol Blair, antan ki konseye Lerop, ek Langleter pe amene e pe rod amene dan larezyon?
Lazurne kas zoliv finn pase. Nu finn travay ziska 16 :00. Apre nu finn mont lor Fergisonn ziska Kafir Kaddum.
LAPRES ZOLIV
Mo'nn al vizit lizinn ki pres zoliv pu fer dilwil doliv.
1 bal zoliv ki nu finn kase fer 60 kg zoliv, ki asontur fer 16 lit dilwil doliv.
Mo pu kapav donn kamarad ki ti anvi konpran zoliv plis detay kan mo finn plis konpran prosesis prodiksyon byen.
LAVI SU LOKIPASYON
RANKONT DAN SERVIS 1 (kuma enn taxi tren)
Nu finn zwenn enn pasaze servis ki travay Hebron dan enn labank. Li rakonte avek sityasyon ki pe anpire dan Hebron avek bann kolon, li nepli pe kapav al travay tulezur. Li pe bizen rest dan Hebron e sey return lakaz enn fwa par semenn. Su lokipasyon, mem si u ena enn travay, li enn lalit premanan pu ariv lor sayt travay e return kot u.
RANKONT DAN SERVIS 2
Nu zwenn enn sofer taxi ki rankont nu ki lane dernyer li finn perdi so frer. Larme inn tir lor li dan Jericho.
PRI LAFARINN EK DIPEN
Kan nu ti rant Beit Leid, enn abitan inn koz ar nu pu dimann nu kifer pri lafarinn e dipen pe ogmante. Lafarinn enn parti enportan dan manze de baz. Pe ena menas ki pri pu ogmante ankor. Dimunn pe gayn difikilte mazine kuma pu sirviv.
1 dipen 1000 g kut 4 shekel, savedir otur Rs 30.00 Dan Moris enn dipen mezon 100 g.
1 sak lafarinn 80 kg kut 260 shekel. 1 kg lafarinn kut Rs 30.00 (pri inn sorti 80 shekel an 2002 pu vinn 260 shekel an 2007). Alor, sa enn inflasyon depas 300%.
Mo'nn dir zot kumkwa parmi bann rezon ena lasesres dan bann pei prodikter dible, ogmantasyon konsomasyon lafarinn dan Lasinn e itilizasyon later pu plant may pu prodir etanol. Mo finn usi explik lor kestyon later, pri disik e kann pu fer etanol dan ka Moris. Tuzur zot interese pu kone ki kote Moris truve.
KAS ZOLIV : VILAZ AS-SAWARYA VILAZ ZIS ANBA KOLONI ELIT, SALFIT.
KESTYON SITWAYENNTE PALESTINYEN
SAMDI 27 OKTOB 2007
Pu al As-sawarya C., S., e mwa nu finn pran servis 6:30 am ziska chekpoynt Zatera.
CHEKPOYNT
Lor chekpoynt tu veikil avek plak Palestinyen, loto, servis, taxi e bis dan enn lake pu pas kontrol solda. Sak sofer veikil bizen desann e uver box pu pas kontrol par 2 solda. Nu ti sizyem dan lake e finn pran preske 30 minit avan nu fini pas kontrol.
Kan nu finn ariv lot kote chekpoynt pu atann servis pu al As-sawarya, enn bis piblik inn arive, 2 solda fer bis aret park andan chekpoynt. Sofer desann, fer tu pasaze desann depi dan bis. Solda rant dan bis chek bis, solda chek ID sak pasaze. Lerla bis gayn drwa sorti depi dan parkinng pu repran so larut ziska lot chekpoynt.
Tu dimunn dan bis se bann dimunn ordiner ki pe al travay, al get enn malad, enn fami, pe al fer enn kit demars dan enn lot landrwa, zenn pe al liniversite. Partu kot u ale, u muvman kontrole par larme lokipasyon Izrael. Chekpoynt rapel sak abitan dan West Bank ki tu so muvman su kontrol e ki li pa lib pu buze al kot li anvi.
Seki mo pa konpran kifer lagazet, radyo, media an zeneral dan lemond zame, ubyen byen byen rarman, montre e explike ki ete enn chekpoynt. Ena plis ki 765 pwen kontrol dan West Bank. Mazine ki sa vedir!
AS-SAWARYA
Servis depi Zatera inn amenn nu ziska lakrwaze vilaz. La nu finn zwenn R. depi Laswis, H. depi Lotris e P. depi Lalmayn. Nu ti a 6 pu al kas zoliv.
Deba enteresan ant kordinater vilaz. Kimanyer etablir priorite dan departaz bann volonter enternasyonal e ki bann prensip kapav servi? Kimanyer rekonet si enn demand jenwinn u pa? Kimanyer zize ki karo zoliv plis an danze ubyen plis expoze a atak depi larme ubyen atak depi bann kolon? Tusala bann kestyon ki IWPS, ISM e lezot lorganizasyon ki pe kordinn kudme bann volonter enternasyonal.
Zordi nu lekip 6 pe akonpayn 2 fami depi Zordani. Zot karo truv lor flan lakolinn ki truv lot kote vilaz. Lakolinn lor lekel ena enn "outpost" koloni Eli ki truv lor lakolinn vizavi.
Enn "outpost" li enn-de kontener avek rulet enpe kuma enn karavann ki kuma enn apandis a enn koloni fini etabli. Koloni Elit ena 2 outpost lor 2 lakolinn akote.
De fami ki nu ti pe akonpaynye zot sorti Zordani. Enn fami ena 10 zanfan. Papa ek mama tulede inn ne dan Palestinn. Me pa tu zot zanfan finn ne dan Palestinn. Alor zot zanfan pena drwa rant Palestinn. Tu le lane zot finn okip zot pye zoliv e fer rekolt. Li enn fason pu zot gard zot lyen ek Palestinn ziska enn zur zot kapav returne. Enn misye travay sofer bis dan Zordani. Zot vini Vandredi pu fer rekolt e pe return Zordani Dimans. Selman depi 3 zan larme inn dekret Vandredi ek Samdi kuma Saba e pena drwa fer rekolt zoliv lor sa flan montayn-la. Sa enn lot fason pu dekuraz bann planter pu abandonn zot karo. Alor zordi nu sutyen li sirtu pu akonpayn sa 2 fami an ka ena problem ek larme. Usi nu ti enn lekip 6 pu sey fini tu rekolt zordi mem pu ki zot kapav repran travay ek zanfan repran lekol ek liniversite.
Dan ler dezene nu finn fer progre dan rekolt, pa finn truv ni larme ni bann kolon. Alor lazurne pe pas byen. Byen sir manze ti extra: hubas, tufe bred zepinar ek zi limon lor la, dizef kwi dan dilwil zoliv, lakrem pwasis, ful (zariko blan), brinzel frir parey kuma Dalida kwi plis gro piman byen sir (bat Lolo enn may), rugay tuni. Roti hubas ti'nn amene depi Zordani. Tu dimunn asize anba lor nat. Met tu manze omilye. Sakenn pran enn gro but hubas met divan li. Kas enn but pu servi kuma kuyer lerla pran enn tigit kari ki li ule. Pena lasyet, ni kuyer, ni furset!
KESTYON SITWAYENNTE
Zordi nu finn diskit buku lor sa kestyon sitwayennte-la. Dapre bann sif ofisyel an 1998 ti ena enpe plis ki 8 milyon Palestinyen ki pe viv andeor Palestinn. Finn ena 2 gro vag refizye: an 1948 (lager Izraeli-Arab) e an 1967 (Lager 6 zur). Ena refizye andeor Palestinn. E ena usi refizye dan bann kan refizye andan Palestinn, dan West Bank e dan Gaza.
Alor zordi kestyon refizye e kestyon sitwayennte Palestinyen lye. Izrael konfiske paspor ubyen dokiman idantite lor kontrol frontyer layropor ubyen frontyer avek pei vwazin.
Tu lantre depi enn lot pei pu rant dan Palestinn kontrole par imigrasyon Izrael. Tu bann zanfan ki finn ne andeor Palestinn pena drwa a sitwayen Palestinyen. Si Izrael pa dakor pu met kestyon retur bann refizye lor latab, kimanyer pu kapav ena enn rezolisyon?
Apre dezene, bwar zi. Enn ti-poz e repran travay. A 4 :00 pm Nu finn fini kas tu zoliv. Fini ramas bann ki finn tombe anba pye. Met tu dan bal. Anbark lor burik. Anbark enpe dibwa zoliv depi bann brans ki finn kupe. Dapre seki mo finn obzerve depi 5 zur ki mo al donn kudme, zis fam ki pran desizyon ki brans ki bizen kupe. Ena fwa fam mem ki kup brans.
Alor lerla burik desann lakolinn. Li mem gid e li konn sime. Nu tu swiv burik. Ena dimunn kwar burik bet! Teti kapav me pa bet. Enn zafer mo kapav dir ki fasil perdi dan bann karo zoliv akoz nu pena reper. Pu bann planter li fasil akoz zot ena enn sistem byen avanse lor kot sak zot pye zoliv ete. Alor mo panse ki burik usi ena so sistem reper!
5 :00 pm, nu pran servis pu return lakaz.
HARES
Kan nu rant dan vilaz Hares, nu al dan tabazi pu aste kitsoz e kan nu pe sorti nu truv larme dan lantre vilaz. Enn jip inn arete e blok lantre pu rant dan nu vilaz. Nu marse pu al gete ki pe arive. De solda ek zot fizi pe koz ar sofer enn loto avek plak Palestinyen. Sofer res dan lezanviron e li finn park so loto lor koltar. Bann solda inn obliz li buz so loto parski tur de kontrol inn dir ki li pa gayn drwa park so loto lor sime koltar.
Sa fer dezyem insidan ki mo pe rakonte dan lantre vilaz Hares. Sa montre ziska ki pwen larme lokipasyon fer li kler ki li kontrol sak pus dan Palestinn. Latur Kontrol, Road Gate, Road block, Transe, Chekpoynt tu bann mwayen ki larme servi pu inpoz so kontrol.
Nu fek gayn nuvel ki Larme finn delivre notis demolisyon pu 5 lakaz dan Haris. Nu pe al rod nuvel. Epdeyt taler. Um F. inn explik nu ki finn ena notis demolisyon kont enn labutik dan lantre vilaz, 3 lakaz pu 3 frer pre kot Moske o-milye vilaz e enn lakaz lafen vilaz. Pa paret ena okenn rezon partikilye.
IWPS pe al zwenn bann fami e mamb komite kartye dan vilaz taler pu gete ki kalite aksyon pu neseser pu reziste sa bann demolityonn orders-la.
Bonn nwi.
Premye nots
Ragini, depi Hares, Palestinn su lokipasyon militer Izrael
Samdi 27 Oktob, 2007 a 23 :00