06.04.2006
Zordi 6 Avril, 2006 dan enn Konferans de Pres, reprezantan Lalit ti komant sityasyon instab kote politik, kot lopozisyon finn kas an de lor fon enn lager ant 2 seksyon dinasti Jugnauth. Manb Lalit ti analiz sityasyon ekonomik deryer sa instabilite la plis an detay, e finn examine ki exakteman pe furni sa instabilite-la. Anmemtan Lalit ti anons kanpayn mobilizasyon lor bann pwen ekonomik, sirtu anplwa. Prezan pu lapres ti ena L'Express, Le Mauricien, Le Defi, MBC.
Cindy Clelie ki ti prezid Konferans de Pres ti dir ki dan enn sityasyon kriz ekonomik, Lopozisyon pe sibir kriz grav. Kriz ant MSM ek MMM li pa nuvo, me li finn akselere kan PMSD inn rant dan Guvernman Lindi. Kapav osi atribiye sa kriz la a lefet ki sa 2 blok la (Lalyans Sosyal ek MSM-MMM, ek tu parti ladan) ena mem politik debaz. Lopozisyon, ni MMM ni MSM, pena okenn vre alternativ pu kritik Guvernman.
Ram Seegobin ti analiz sityasyon ekonomik. Li dir suvan kan sityasyon politik vinn flu ek tu zafer banalize e turn an fars, dan Lalit nu swete ki konsantre plis lor seki afekte lavi dimunn, e seki pli grav pu lemoman. Alor, nu konferans de pres li dan sa loptik la.
Dan sa kontex kot pe truv enn espes move "teat" onivo Parlman e dan Lopozisyon, e nu pe truv enn mobilizasyon san okenn refleksyon ladan ver 1 Me, tusala pe arive dan enn moman kot ena enn sityasyon ekonomik byen grav. Lalit anvi re-santre deba. Fode pa nu tu les nu antrene dan sa move "teat"-la.
Depi enn bon but letan, depi lepok kanpayn elektoral anfet, Lalit finn met angard kont gravite kriz ekonomik ki pe vini. Zordi nu anplen ladan. So lefe pankor santi, me kriz la la. Li difisil pu sifre li lor papye, me klerman ena enn ogmantasyon dan somaz, dan insekirite danplwa, ek ena problem sosyete byen grav ki pe fer sirfas, kuma enn refleksyon sa kriz ekonomik. Anmemtan, enn parmi bann manifestasyon kriz ekonomik se presizeman sa kriz politik ki pe ena, prinsipalman dan Lopozisyon, me li pe kumans rant dan kote Guvernman osi.
Briyevman, ena 3 prinsipal sekter ekonomik Moris ki anplway buku dimunn. Disik , Textil ek Lotel. Sa premye 2 sekter la finn devlope e fer profi su rezim preferansyel, e dan Lalit nu dir, si nu persiste pu depann lor sa 2 sekter kan WTO pe eliminn sa konsep marse preferansyel, se anfet klas travayer ek lamas dimunn dan pei ki pu oblize sarye tu fardo kriz ki ena.
Lor kestyon disik, buku koze finn koze. Pwen nu anvi fer zordi se sa prosesis santralizasyon ek mekanizasyon ki finn kumanse dan bann lane 80 e finn detrir buku anplwa deza, pe kontinye. Sa guvernman la pe propoz Rs 23 milyar (Rs23,000,000,000) dan so "Road Map" pu restriktir lindistri sikriyer, e li pe fer sa restriktirasyon prinsipalman baze lor destriksyon anplwa. Ki li atraver enn santralizasyon rapid ubyen Voluntary Retirement Scheme (VRS). Tu travay pu swa detrir ubyen vinn sezyone. Guvernman pe propoz investi 23 milyar rupi ladan. Dan detstriksyon anplwa. Sa li enn stratezi erone. Li kapav fer buku ditor.
Dayer, ena defo dan stratezi lor enn lot nivo. Sa stratezi baze lor lefet ki pu ena enn bes 36% dan pri disik. E li pu res lor sa pri la.
Or, eski kikenn pe dir nu ki pu arive apre 2009? Apartir 2009, ki pu ena? Eski pu ena enn pri garanti ki redwir tuzur par 36%? Aparaman non! Apartir 2009, pri garanti pe disparet. Seki pu ena, se seki Lerop pe apel enn "pri de referans" ki pu indexe lor pri disik lor marse mondyal. Li pu indexe dan enn tel fason pu ki gradyelman pri ki Lerop peye pu al ver pri marse mondyal. Enn stratezi ki baze lor 36% bes dan pri garanti, kan apre 2009, pa pu ena enn pri garanti ditu.
Dezyem pwen absoliman fondamantal. Zordi Linyon Eropyen, kan li azut so disik betrav ek disik kann ki li inporte depi pei Afrik, Karaib, Pasifik (ACP), li ena enn exedan disik. Plis ki 3 milyon tonn disik exedan. Apartir zizman Tribinal WTO, Lerop pa gayn drwa fer "dumping" avek sa exedan la. Alor, nu oblize poz nu lakestyon: Ki Lerop pu fer ek sa exedan la? Nu pa krwar ki li pu zet li dan Mediterane. Me, li pa gayn drwa vann li. WTO dir. Alor, stratezi Linyon Leropyen, e Linyon Eropyen pe fer sa byen kler, so bi mem, se pu redwir prodiksyon disik, e dan Lerop e dan ACP, pu ki alalong, kantite disik ki prodwir li egal a seki li pu konsome, pu ki pena enn exedan. Alor, eski Moris pu investi enn ta larzan pu prodir mem kantite disik, enn disik ki finn vinn enn anbara pu Lerop?
Eski li konsevab pu investi plis ki 23 milyar rupi pu sey konsolid prodiksyon 5 a 6 mil tonn disik? Eski li konsevab nu servi sa larzan Lerop pu konsolid prodiksyon disik? Sa kalite investisman, sa larzan akonpaynman, ti bizin servi pu enn diversifikasyon andeor disik. Bizin servi li pu kreasyon anplwa.
Pulemoman, ena enn gran seminar lor agro-indistri, enn bon inisyativ, me nu pa truve ki Minis Agro-Indistri, Arvind Boolell, ena volonte politik pu fer sa devlopman la vinn konkre.
An som, dan lindistri sikriyer, anplwa pe disparet.
Kote textil, ena serten lizinn pe sirviv dan Moris. Tu zis. La osi, zot pe sirviv parski ankor ena serten kontrent lor gran prodikter kuma Lenn ek Lasinn. Ankor pe inpoz enn kota pu sa bann gran pei la. Kan kota disparet, kimanyer lindistri textil Moris pu mintenir so nivo anplwa? AGOA, li osi li enn enn dat expirasyon. Byen vit li pu fini.
Onivo turism, tu paret, ala sirfas, pe al byen vit. Nuvo lotel. Integrated Resorts Schemes (IRS). Serten landrwa, Bel Air ek Riviere des Anguilles pe al tro vit mem, li paret. Me ankor enn fwa, kwa ki nu konsyan ki anplwa anfet kree dan konstriksyon, ek dan lotel direkteman, ek osi dan turism indirekteman, me, nu osi konsyan ki li enn sekter frazil. Extreman frazil. Sa depi lontan nu pe dir li. Seki nu pe truve onivo Chikungunya, montre nu. RFO Lareynion ena long long panel aswar, zot lindistri turism finn kolaps. Enn program tu dimunn inn truve kot enn lotel vid, e manager pa pe kapav marse parski li finn gayn Chikungunya.
Enn lot pwen ki fode pa nu bliye. Chikungunya finn expoz sa osi. Si Moris depann tro buku lor lindsitri turist kan textil ek disik pe ekrule, li enn depandans exazere lor enn sel sekter ek enn sekter frazil. E li fer Leta azir, fas a lepidemi, dan enn fason ki reprezant enn menas a lasante popilasyon. Li tipik. Dan dernye 2-3 semenn, Leta finn diyl avek sif lor Chikungunya dan enn fason grav. Li efreyan. Reprezantan WHO finn fer enn deklarasyon inakseptab, e Moris pe depann lor la. Xavier Duval ek Minis Lasante pe repoz lor sa pozisyon sa sef OMS. Asterla ena falsifikasyon de la sityasyon. Tu dispanser ranpli, tu dokter Lari Desforges angorze, e Leta pe niye lepidemik. Sa arive, akoz depandans lor turism. Bizin kasyet lepidemi.
Sa 3 sekter ki anplway dimunn. 2 ladan pe gayn difikilte mintenir nivo anplwa, ek 3yem pe montre so frazilite. Nu panse bizin al ver enn veritab diversifikasyon ekonomik, sirtu kreasyon stab, rapid anplwa. Sinon nu pe al ver kriz sosyal byen, byen grav.
Apre Ram Seegobin, Rajni Lallah ti introdwir nu kanpayn lor mobilizasyon ver enn lekonomi alternativ. LALIT depi enn serten tan, pe prepare pu batir sa kanpayn la. Li batir lor linisyativ ki nu finn pran depi plizir lane. Nu preokipasyon mazer se sa kriz ekonomik ek sosyal pe fer lor ledo travayer ek dimunn mizer. Nu kanpayn repoz lor bann demand ki nu finn devlope pandan bann dernye lane. Ki kalite demand pu fer dan kontex sa kriz la, amizir li vini? Nu kanpayn li pe fer dan enn kontex mondyal, kot ena enn repriz dan mobilizasyon anzeneral. Nu truv li dan Lamerik Latinn e zordi dan Lafrans (mobilizasyon travayer ek etidyan kont Premye Kontra Travay).
Premye dokiman nu ti fer, Rajni finn montre li, ti an 2003. Avek reynion ek deba lor sa, alinteryer parti ek andeor dan bann reynion kartye, nu finn prepar enn ti-livre zonn. Zanvye 2005. Sa program la finn sorti an edisyon bileng avan eleksyon. Li enn program ki li devlope amizir ena deba, diskisyon, reynion, meyer konpreansyon, nuvo done dan kontex la. Li devlope. Pandan kanpayn elektoral, nu program ti enn pwen for dan nu kanpayn. Sa li diferansye Lalit depi lezot parti. Nu finn fer reynion kartye, program refleksyon, asterla ena enn nesesite pu enn kanpayn mobilizasyon. Nu finn deza fer enn 15-enn reynion dan diferan landrwa, plis reynion preparasyon parmi nu prop manb, nu finn fer enn kanpayn trak, 15,000 finn distribiye. Finn distribiye dan lagar ek dan mulen menase par fermtir, plis mulen ki pe res rule. Kanpayn lafis. Ena 4 demand plis irzan dan nu kanpayn. Kree Travay pa Detrir Travay! Alokasyon somaz! Kontrol devalyasyon rupi! Enn arpan later pu laburer VRS! E nu ena premye 2 Forum-Deba dan enn seri, setadir Richelieu le 10 Avril, ek Riviere Noire 19 Avril, e kanpayn pe intansifye apartir mwa Me.
Dan kad BIDZE, Lalit pe fer enn seri propozisyon pu mezir bidzeter (Nu pu met li lor web taler). Avek sa kriz la, lepep ti devet pe atann ki ena enn reoryantasyon anterm politik ekonomik. Me, non. Guvernman sirman pu al dan mem direksyon, setadir fors travayer sarye kriz ekonomik. Me, nu pe propoz enn lot fason fer fas a kriz. Dan sa kontex kriz la, nu pe fer enn seri propozisyon. Premyerman, ki larzan "akonpaynman"servi pa pu detrir anplwa, me pu kree anplwa. Pa servi li dan sekter moribond kuma disik kann ek textil, me servi plito pu devlop nuvo sekter agro-indistriyel, non-OGM, inklir fish-farming ek lapes. Sa kalite sekter ki pu devlop anplwa stab byen vit.
Leta bizin servi mwayen ki li deza ena: Kan donn permi pu enn mulen ferme, met kondisyon ki tablisman transform so infrastriktir pu enn lot kalite transformasyon agrikol. Leta bizin obliz tablisman devlop antreliyn. Rajni finn fer referans a resers MSIRI ki montre lavantaz fer bann laliyn kann an per ki koste. Leta bizin reshifte pu get lagrikiltir dan enn fason konpletman diferan. Li inplik Sugar Authority transforme an Optimal Land Utilization Authority. Ki Agricultural Marketing Authority pu market prodwi agrikol, non-disik. Guvernman bizin servi Leta pu ki pa donn permi ni ankuraz aktivite ekonomik ki detrir later agrikol. Pa betonn bon later agrikol. An mem tan kan diminye anplwa dan lindsitr sikriyer, bizin sanz Bluepint ek VRS pu ki sak travayer gayn enn arpan later pu li plant diversifikasyon, kolektiv. Bizin devlopman lenerzi renuvlab. Dan kontex aktyel, li inportan. Byen daktyalite, Labank santral bizin repran kontrol lor deviz, pu ki pena sa devalyasyon provoke dan rupi. Bizin ena enn alokasyon somaz sifizan pu dimunn kapav viv kan li pena travay.