Tur Dorizon Politik pu Enn an par Ram Seegobin
20.12.2021
Pu LALIT so Lasanble Bilan 2021, ki ti fer par Zoom Dimans 19 Desam, Ram Seegobin ti fer enn tur dorizon politik pu enn an. Li ti diviz so kozri dan 3-4 but: sityasyon o-nivo nasyonal kote lekonomi, politik, saniter, e lerla sityasyon rezyonal-internasyonal. Prezan dan Lasanble ti ena manb depi tu rezyonal LALIT. Ti ena sa Tur Dorizon la, lerla enn Bilan LALIT kuma parti – enn bilan santral, ek osi enn bilan par sak Rezyonal pu so travay brans ek rezyonal. Premye fwa nu fer enn Bilan Lane an form vertyel.
Ram Seegobin ti kumanse par dir ki so pli gran difikilte se pu fer tu rant dan 15-20 minit. Ala enn semeri so Diskur, e nu finn inklir enn-de pwin ki ti sulve pandan deba e diskisyon apre.
Kote lekonomi
Kote lekonomi, finn ena enn resesyon, liye avek pandemi e avek sir-depandans lekonomi lor turism dan enn tel lepok. Kan pandemi, ubyin nerport ki lot kriz vini, lekonomi tro frazil pu fer fas. Alor, Guvernman finn bizin sibvansyonn bann patron lotel – pu kumanse atraver Wage Assistance Scheme. Guvernman finn sibir buku presyon depi sa-mem patrona pu re-uver frontyer, e re-uvertir lekonomi an zeneral, mem o-depan lasante dimunn. Pu klas travayer, sa resesyon la finn vedir buku lisansiman, bes dan reveni pu fami. Air Mauritius ti lor rebor pu ferme net, e li finn re-met dibut dan form enn “siper-konpayni” ki finn inklir, ansam ar Air Mauritius, Airports of Mauritius ek Duty Free, tu su enn nomini politik pros ar rezim, Ken Arian.
Guvernman finn gayn enn gran kontrol lor burzwazi atraver so imans fon ki finn alwe a bann konpayni kapitalist, pu zot kapav kontiyne opere malgre lepidemi Kovid e so bann lokdawn. Tusala finn fer dan enn fason opak net. E burzwazi finn bizin res an-bon-term ar Guvernman MSM pu li asire ki li gayn sa kapital la dan so grif.
Anmemtan, sirtu avek depresyasyon Rupi, finn ena inflasyon e finn ena ogmantasyon pri pu seki dimunn ena pu aste pu viv. Guvernman finn bizin met sibsid lor sertin prodwi debaz, pu diminye lefe terib lor travayer avek enn reveni ba.
Sa lane la, finn ena Rapor Pay Research Bureau (tu dimunn konn li “PRB”) lor kondisyon travay ek saler pu fonksyoner ki fer sak 3-5 an, e finn ena reaksyon sindika, ki finn inklir bann demand kestyonab kuma pu ferm PRB net.
Kote lekonomi, finn osi ena kontinyasyon saga fermtir lanpir Rawat, ki asontur ena konteni politik osi. Komisyon Danket lor Britam finn donn so Rapor, kot finn met buku blam lor ansyin Minis, Roshi Bhadain. E sirtu finn truve ki enn valer Rs 4.2 milyar finn vinn Rs 2.9 milyar. Alor, enn gran debandad finn arive. Kote kontra Betamax osi, kan Guvernman finn rezilye kontra pu aprovizyonnman prodwi petrolye par lanpir Bhunjun, finalman gayn zizman, Guvernman finn bizin pey Rs 6 milyar.
E finn ena osi ena seri lezot skandal – pa mem lesel – ki montre degre “aferism” MSM. Bhadain finn deter enn ka kont Pravind Jugnauth konsernan enn terin Angus Road ki Pravind Jugnauth ti aste pu so fami 20 an desela depi enn ansyin tablisman. Peyman pu sa terin la ti fer dan enn fason drol, an Angleter e atraver enn tyers personn.
Lanket pe kontiyne lor zafer Kontra pu CEB St Louis, ki finn nom Collendavelloo, ki finn demisyone kuma Minis akoz sa, e finn osi nom Bérenger ek enn lot ansyin Minis MMM, Kasenally.
Seki finn ena dan zurnal e lor radyo buku, se tu sa skandal otur “emergency procurement” an 2020 ki finn expoze pandan bann lanket dan lamor azan MSM Kistnen. Tut-enn mafya finn expoze otur kontra ek tennder. Sa finn amenn demisyon enn dezyem Minis, Yogida Sawmynaden. E fek la, finn ena enn dezyem skandal “emergency procurement” an 2021, kot Minis Lasante Jagutpal ek o-fonksyoner finn sann kut la expoze otur komann pu medikaman Kovid apel Molnupiravir.
E semenn dernyer, Lider Lopozisyon finn expoz manyer ki sibvansyon lor dile inporte pe al an-parti dan pos inportater.
Anzeneral, Moris dan enn gran kriz ekonomik, e li osi anpetre dan enn seri skandal otur koripsyon.
Kote Politik
Sa lane la finn karakterize par enn instabilite zeneralize. Ram ti dir ki li ti enn instabilite anmemtan dan Guvernman, anmemtan dan Lopozisyon.
Dan Guvernman
Kote Guvernman dirize par MSM, li finn travers 2-an kanpayn “eleksyon kokin” ki finn met-an-kestyon so lezitimite kuma enn Guvernman. E pandan sa lepok la, li finn perdi trwa Minis ki finn demisyone dan lespas zis 2-zan. Ivan Collendavelloo, Yogida Sawmynaden ek Nando Bodha ki finn demsyone met dibut so prop parti, e zordi Minis Jagutpal su presyon pu demisyone. E kan sa bann Minis la finn demisyone, Jugnauth pa finn nom nuvo dimunn Minis, li finn partaz sa bann Minister la ar Minis Obeegadoo ek Ganoo. Sa finn, asontur, ogmant zot linfiyans. E, asontur, sa finn kree plis instabilite akoz zot pa “dimunn MSM”; zot bann “ex-MMM” ki dan Guvernman.
Dan Lopozisyon
Kote Lopozisyon, li egalman instab.
Dabor ena problem lidership dan pli gran parti dan Lopozisyon, Parti Travayist. Navin Ramgoolam pa ti eli, alor li lider Travayis, me li pa dan Parlman. Dan kumansman Arvin Boolell ti Lider Lopozisyon, me sa pa finn dire. Kan Navin Ramgoolam ti byin malad ar Kovid – e li pankor re-tablir, kote lasante – li pa ti kapav aktiv, me finn gard lidership, e Arvin Boolell finn bizin larg pos Lider Lopozisyon. Anmemtan, Travayis finn kit “’Entente L’Espoir” lopozisyon net. Alor, ena Travayis enn kote, “Lespwar” enn kote.
Dan sa “Lespwar” la, ena enn seri instabilite grav.
Kote MMM, dezyem pli gran parti dan Lopozisyon, e pli gran parti dan Lespwar la, li finn kontiyn gayn emorazi ver MSM. Sak fwa enn serif MMM demisyone pu al ver MSM, li pran enn grap aktivist ar li – kuma Sobrun, Fowdar, Dulloo, Gaytree Dayal. Alor, MMM inn deplime.
E PMSD, pli tipti parti dan Lopoziyson Parlmanter, finn pran pos Lider Lopozisyon. Sa kalite laranzman la, li oblize instab. PMSD ti ena zis 5 depite. Enn fini demisyone an Avril pu rant dan kote MSM, Saleem Abbas Mamode. Alor, li deza deplime. E ena koze persistan ki Kushal Lobine ek Patrice Armance pa tro-tro dakor pu PMSD res dan Lopozisyon.
Kant-a parti ansyin Minis MSM, Nando Bodha, li pa finn dekole ditu. Bérenger ti gard li kuma enn “Plan B” kan zot pe refiz met Navin Ramgoolam kuma lider enn fitir lalyans lopozisyon, me sa plan la finn fletri.
Dernye eleman kote “Lespwar”, se ansyin Minis MSM, Roshi Bhadain. Roshi Bhadain azut ankor stabilite akoz li osi enn manb dan Avengers, kot ena enn ramasi avoka, inklir seki nome dan Komisyon Danket lor Ladrog. Bhadain finn osi su atak dan Komisyon Danket Britam, e asterla, li finn arete pu enn zafer kokin dibwa tek Guvernman depi enn godam DWC 11 an desela. CID inn al relev ka la.
Lopozisyon finn destabiliz pa zis sityasyon politik, me li finn destabiliz li-mem antan ki lopozisyon, avek tu so kontestasyon rezilta eleksyon zeneral 2019. Antu ti ena omwin 9 ka. Zot tu byin feb. Ena telman feb, pleynan finn retir zot. Ena finn eklat dan figir bann pleynan. Ena mem ka ki finn rezete akoz temwayaz lor pwin faktyel ti konpletman erone, pu pa dir fos ubyin invante. E asterla, finn gayn enn Private Prosecution ki Suren Dayal vinn mete kont Pravind Jugnauth baze lor seki apel “Kistnen papers” setadir enn bann resi dan enn dayeri ki ti pu enn azan MSM nome Hansley Jules, e lor lekel defin Kistnen ti finn met lame, donn Bruneau Laurette, e finn lerla vinn dan lame Ashok Subron, ki finn amenn li kot Komiser Elektoral, ki finn dir, sa li enn zafer parzir, donn li Lapolis. Li expoz manyer ki tu kandida tu sa gran lalyans, zot depans literalman plizir milyon Rupi dan kanpayn, lerla zot al lev lame, zire su serman ki zot finn depans Rs 149,000 pu zot tom anba maximem depans legal.
Parlman
Azut lor instabilite kote Guvernman, e osi kote Lopozisyon, ena instabilite koze par Speaker Phokeer. Soorooj Phokeer – anpasan Ram dir li ti enn abitan Bambous, ki enn laont – li krwar so rol se kuma enn espes “refri” ant 2 lekip. Li pa konpran ki Speaker li la pu prezerv sipremasi Parlman lor Lexekitif. Sa, se rol Speaker. Tu dimunn ki ti swiv deba Brexit inpe lor TV pu kone ki sa Speaker John Bercow li ti byin konpran sa rol la. Enn pei li demokratik presizeman parski so Parlman, so Lasanble Nasyonal, li siprem, e li pa su kontrol lexekitif. Antuka, Phokeer finn azir kuma enn move profeser ti-lekol, kot li infliz pinisyon pu insidan disipliner, sirtu lor lopozisyon. Li finn abiz sispansyon depite kuma so iltim zarm.
Extra-parlmanter
Dan deba, nu ti gete kimanyer lopozisyon Parlmanter finn permet li vinn a-la-trenn enn lopozisyon extra-parlmanter ase farfeli, dirize parfwa par Rama Valayden, parfwa par Roshi Bhadain, parfwa par Bruneau Laurette, plis lezot individi dan “sosyete sivil” ki ule fer politik otreman me san okenn program. Sityasyon finn mem permet 6-7 dimunn krwar zot kapav – depi enn espes Tur Divwar – lir 20-30 Konstitisyon, e lerla “ekrir” enn nuvo pu Moris. Pu zot, rol lamas dimunn ladan nil.
Sityasyon Lasante Piblik
Sityasyon saniter finn konplike kote Kovid, avek emerzans 2 diferan varyan ki repann dan enn vites danzere. Premye ti ena Delta, ki ti byin pli vit ki Kovid orizinal, lerla Omikron ki buku pli vit ankor, petet pli vit dan tu viris imin trape. Sa finn prodir enn nuvo flanbe partu dan lemond, e enn premye veritab flanbe dan Moris. Me, antretan, kanpayn vaksinasyon finn mars byin dan Moris, kot 75% popilasyon total fini vaksine, e asterla dimunn pe al pran buster. Bann anti-vax ti sey fer enn perse dan Moris, me zot pa finn vreman reysi. Ena bann die-hard, me zot pa finn ena gran linfliyans, malgre enn ponpaz dan lapres.
Kan nu pe koz lasante, sa lane la sa Komite ki ti pe etidye prodiksyon gannja pu itilizasyon medikal finn rann so Rapor, e li paret posib ki finalman gannja pu dekriminalize mem si zis pu prodiksyon medikal.
Larezyon – Losean Indyin
Sa lane la finn ena buku kanpayn otur Agalega, e sa nuvo lapist aterisaz ek sa nuvo lepor ki Guvernman Lind pe konstrir laba. Lapres Indyin truv li kuma enn “baz Indyin”, e finn ena enn program Al Jazeera ki ranforsi sa, e etan done ki Lakor ant Lind ek Moris li sekre, sa prodir enn sityasyon malsin. Antretan, Lind finn vinn enn alye raprose ar inperyalis USA. Alor, kan Lind met so lame lor Agalega, li form parti enn stratezi anti-Lasinn, dan lekel USA pe ris Lind. E seki pli grav ankor se Pravind Jugnauth, kan li finn gayn viktwar lor Chagos, finn al fer kiksoz byin, byin grav, li finn ofer enn bay 99-an lor Diego Garcia pu USA.
Kote Internasyonal
Nuvo Prezidan dan USA finn ranplas sa Donald Trump ki pandan 4 an ti’nn sanbard politik Amerikin. Trump finn mem fer enn ku deta manke le 6 Zanvye kan li ti sipoze fer hennding-over ar Joe Biden. Li finn pretann ki “eleksyon kokin”, sey anpes prosedir hennding over. Me, Joe Biden so ladministration li petet mem pli agresif andeor USA ki Trump. Li pe vreman instal enn nuvo “lager frwad” kont Lasinn ek Larisi, pa zis kote ekonomik, me kote mobilizasyon militer osi.
Me, dan USA finn osi ena plizir sekter travayer ki finn reysi mobilize kont patron.
E partu dan lemond finn batir enn muvman kont prose ki USA pe mete dan UK pu extradisyon Julian Assange, pu met li antray pu espyonaz.
Anmemtan, Israel pe fer enn lofansiv diplomatik sirtu dan lemond Arab, vizavi Lind, ek dan Lafrik. E Moris osi dan so vize.
E petet pli gran mobilizasyon – e li finn reysi – se mobilizasyon par milyon fermye pandan plizir mwa dan Lind kont 3 lalwa ki Guvernman Modi finn amene. Zot finn blok lari, blok lotorut mem, e kanpe ziska gayn laviktwar. Li ti vreman enn muvman byin organize. Modi finn retir so bann lalwa la. Alor, nu finn reysi terminn sa sirvol la lor enn bon not.
