2em Lokdawn- Zur 49–Lor Linportans Liber Zurnalist Julian Assange
27.04.2021
Kapavet travay pli inportan par ninport ki zurnalist depi dernye 30-an li sa travay par sitwayin Ostralyin, Julian Assange. Li ansam avek lekip Wikileaks ki li ti dirize, ansam ar The Guardian ek Washington Post, ti pibliye kab adrese a Sekreter Deta Lamerik ek lezot dokiman konfidansyel Amerikin rann piblik par denonsyater kuraze, Chelsea Manning. Zot travay kuma zurnalist finn expoz Lamerik so bann krim deger.
Zot finn pibliye video montre fiziyad delibere kont bann sivil dan Bagdad par larme Amerikin. Mem dimunn ti vini apre pu pran lekor bann mor, ti fiziye depi enn elikopter Amerikin. De reporter Reuters ti mor fiziye dan sa atak la.
Ena dokiman usi montre kuma larme Lamerik ek NATO finn tuy par santenn sivil dan bann atak ki pa finn raporte dan Afghanistan.
E seki konsern Moris direkteman, ena kab kot montre kimanyer Grand Bretayn pe rasir Lamerik kuma kan li finn dekret “Park Marin” otur Chagos sa zwe anfaver prolonz okipasyon ilegal BIOT lor Chagos, inklir pyez grup ekolozist. Zurnalism kuraze Assange li seki pu donn lespas politik a Guvernman Navin Ramgoolam, avek Arvin Boolell kuma Minis Zafer Etranzer, pu reponn demand LALIT setadir pu batir lafors pu met premye ka internasyonal, su UNCLOS, kont Grand Bretayn – ek gayne. Tribinal, dan enn zizman baynding, finn deklar Grand Bretayn so konbinn“Park Marin” ilegal. E sa finn uver sime, asontur, pu bann Jugnauth – papa ek garson – amenn ka divan ICJ, amenn ankor viktwar.
Alor, nu, parey kuma par milyon atraver lemond, ena enn gran det anver Julian Assange – kan li finn expoz lezot krim kont limanite, kuma derasinnman forse Lepep Chagosyin.
Lerla, kisannla dan prizon kan tu sa bann krim la inn vinn piblik?
Se Julian Assange. Li ferme depi 2012.
Antu, sa fer nef banane.
Dan kumansman li ti refizye dan Lanbasad Ekwador dan Lond. Ti ena sarz fabrike kont li ek Raporter Nasyon Zini lor Tortir dan so Rapor inn vinn expoz sa kuma enn konplo monte par lapolis Laswed pu fer de fam, ki asterla pe admet li ti konplo, pu akiz M. Assange de “vyol” – depi sa finn mem ena enn refont lalwa Laswed lor vyol. Kan Guvernman sanze dan Ekwador, Assange ti bizin kit Lanbasad, ek Grand Bretayn finn tutswit anprizonn li dan bann kondisyon byin sever. Li ankor ferme ziska zordi. Lamerik pe fer enn tantativ pu fer extrad li. Enn prose atros finn depi sa surse dan preske-sekre andeor Lond.
Dan Lamerik, li riske ziska 175-an prizon – pu kifer? Akoz li finn dir laverite lor krim deger. Antretan inpinite kont krim deger pe kontinye.
Li enn presedan grav. Kan WikiLeaks, an 2010, pibliye bann kab, li ti enn gran avanse dan zurnalism. Li ti anons enn nuvo lepok uvertir ek transparans. Li ti, anplis lorla, pa zis eplord lor innternet (kot,par exanp, manb LALIT ti partaz par volim kab kot devwale kuma Lamerik ti pe sey trik politisyin ek intelektyel Morisyin, e etidye zot ek pibliye enn Analiz), me ti usi pibliye anmentan an kolaborasyon avek enn-de media plis kredib dan lemond, inklir New York Times, the Guardian, Der Spiegel, Le Monde ek El Pais, zot tu ti pibliye (https://www.theguardian.com/world/2010/jul/25/afghanistan-war-logs-military-leaks) mem dokiman sekre idantik sa vinn baz lor lekel ka kriminel kont Assange repoze. Lamerik ek Grand Bretayn, inkapab pu konfront tu sa bann lagazet, swazir pu asarn zot osi byin kont Manning, ki zurnalist Julian Assange.Aksyon Lamerik ek Grand Bretayn li kareman enn ak intimidasyon vizavi tu zurnalist dan lemond.
Nu bizin sap Julian Assange. Ena petisyon depi Reporter San Frontyer, par Amnesty Internasyonal, usi byin ki petisyon mondyal par Parlman Lostrali inisye par Lopozisyon meynstrim Labour Party. Silvuple etidye zot, pran u kuraz ek siyne. Tu zurnalist, akademik ek aktivist politik ti bizin fer li enn devwar pu siyne an piblik. Ek pu pran not seki lanpir UK-USA li nu “okipan militer” (Wi, nu kuma Palestine, su enn lokipasyon militer, Chagosyin deplase dan Moris) kapab de enn tel tortir lor enn zurnalist.
Eski Guvernman Moris finn lir Rapor Raporter Spesyal Nasyon Zini, Nils Melzer, lor Julian Assange? Rapor la inn ekrir pu bann Guvernman lir. Li ti sumet enn-an desela. Nu fer apel a Moris pu pran pozisyon. Melzer akiz kat Leta Lamerik, Grand Bretayn, Laswed ek nuvo Guvernman Ekwador pu zot partisipasyon dan tortir sa zurnalist la. Mo pu sit enn-de but depi Raporter Spesyal Nasyon Zini, Nils Melzer, pibliye lor sayt UN Human Rights Office of the Commissioner:
“...finn ena enn kanpayn san relas ek debride arselman piblik, intimidasyon ek difamasyon kont M. Assange, pa zis dan Lamerik, me usi dan Grand Bretayn, Laswed, pli resan, dan Ekwador ….
“Pandan sa dernye nef banane, M. Assange finn sibir abi sanses deplizanpli grav pran depi persekisyon ziridik sistematik ek detansyon arbitrer … ek pran depi dan enn fason delibere fer dimunn turn li an ridikil, insilt ek imilyasyon, al ziska insitasyon a vyolans ek al ziska mem apel repete pu asasinn li .. Pandan 20 banane mo finn travay avek viktim lager, vyolans ek persekisyon politik zame mo finn truv enn grup Leta demokratik kuma enn gang azir ansam pu expreseman izol, dyaboliz ek abiz enn sel individi lor enn osi long peryod letan ek avek telman tigit konsiderasyon anfaver dinite imin ek leta de drwa,” Melzer dir. “Persekisyon kolektif Julian Assange bizin arete asterla ek tutswit!”
Lindsey Collen
Tradiksyon: BK avek kudme AA
