2em Lokdawn–Zur 36–Serviter Loyal Samazeste Larenn Lans petisyon konsernan Agalega
14.04.2021
Yer mo finn panse pu al lor sayt Change.org pu chek konteni exak petisyon an sirkilasyon lor Agalega, avek lintansyon pu siyn li.
Petisyon limem li sinp ek li sinyab. Dan dan so versyon orizinal, an let kapital, ala seki nu lir [dan so tradiksyon]: “SOV LIL AGALEGA DEPI TRANSFORMASYON AN ENN BAZ MILITER”.
Avan mo sinye, kuma mo labitid, mo finn al dan seksyon detay petisyon “Petition details” pu get surs ek argimantasyon petisyon la.
Premye fraz ti telman alarman kuma motivasyon pu enn petisyon ki dan kumansman mo ti al kwar li ti zis enn komanter poste par enn sinyater, ekrir par kikenn drol dan “piblik”. Mo ti an erer. Limem ti inisyater petisyon. Li ti so argimantasyon deryer petisyon la
Erezman mo finn etidye li ek diskit li avek bann kamarad avan klik “Sign”.
Tutfason mo les umem zize:
Ala premye fraz inisyater petisyon ki dir: “Mo fyer mo enn Morisyin,” OK, u kapav panse, ziska ler, tu korek, me atann enn kut, li kontinye: “ek egalman fyer ti gayn lokazyon servi Larenn atraver Larme Britanik”. Silvuple re-lir sa, ek etidye so sinifikasyon.
Me, Misye “onore-ti-gayn lokazyon-servi-Larenn-atraver-Larme-Britanik”, kan asterla mem Chagos su lokipasyon militer par u “Larenn atraver Larme Britanik” ki u finn “egalman onore” u finn servi. Klerman u ankor oservis larenn.
Antuka, mo pa ti ule kwar mo prop lizye.
Avan al pli lwin, mo finn Google inisyater, sa usi li dir onore-ti-gayn lokazyon-servi-Larenn-atraver-Larme-Britanik, enn nome Jaysen Veeren, osteopat. Ala enn fragman depi seki ena lor so paz Facebook: “Jaysen Veeren inn kit Moris 19-an desela pu al fer letid medsinn. Me an Angleter, li desid pu zwenn larme alaswit....”
Mem mo pa konn dat exak so but FB ti ekrir, mo kapav dedwir lozikman li pu plis ki 19-an desela ki li ti zwenn Larme Britanik.Etan li finn ne an 1981 li ti pu ena 19-an ubyin 20-an an, dizon, an 2000-2001 kan li vinn “egalman onore” pu kumans servi “Larenn ek so larme”.
Alor li posib li ti pe servi larenn ek so Larme an 2002. Sa ti lepok Guvernman Larenn kone ti ena vol renndisyonn, setadir kidnap ek tortir dimunn lor Diego Garcia – mem si zot donn enn demanti kategorik dan Parlman Britanik, pu finalman vinn konfese an 2008 ki sa ti laverite depi kumansman. Sirman li ti pe servi larenn kan an 2004, apre Grup Refizye Chagos gayn zot ka anfaver drwa retur, Larenn fer de nuvo Lord-dan-Konsey su Prerogativ Rwayal kot bani Chagosyin azame pu return lor zot lil natal. Larenn finn fer tusala anmemtan ki kontinye okip Chagos ilegalman, su-lwe Diego Garcia ar Amerikin pu met so baz, e servi so trik Rwayal pu navige tutolong tusala. Par exanp, guvernman Samazeste finn kuyonn Greenpeace pu sutenir so Park Marin kolonyal otur enn baz nikleer polyan, ki finn expoze kuma enn manigans pu gayn sutyin bann ekolozist pu gard Chagos su lokipasyon, kuma anfet telegram Wikileaks devwale an piblik par Julian Assange vinn pruve. Ale mem. E ankor tuzur “egalman onore”? Ankor “egalman onore “pu et oservis Larenn ek so larme?”
Zordi, apre 50-an lalit par Chagosyin ek Morisyin inklir LALIT pu fer ferm baz, pu regayn drwa liberte muvman ek anfaver drwa retur pu Chagosyin, ek pu konplet dekolonizasyon depi Larenn ek so Larme, tu sa krim par sa Larenn ek so Larme inn vinn piblik. Ena zizman su Guvernman Ramgoolam gayne an 2010 su UNCLOS, Jugnauth gayne dan ICJ an 2019 ek ankor dan ITLOS an Zanvye 2021 kot asterla donn lopinyon ICJ an 2019 enn lafors baynding. E li ankor “onore” li finn oservis tusala?
Pu anpir tu, kan li mansyonn enn paragraf lor lokipasyon militer Chagos inklir Diego Garcia, dan so argimantasyon, li resi fer li san enn gut kritik kont so larenn ubyin larme so larenn, pena mem enn tantativ pu dimann ferm baz. Mo pe sit depi so zistifikasyon petisyon: “An 1965, avan lindepandans Moris depi Gran Bretayn, Lond kup enn lot arsipel, Bann Zil Chagos, depi Moris, delokaliz abitan par lafors ek permet Lamerik instal enn baz militer lor Diego Garcia.” Se tu, pwin. Faktyel, san okenn kritik. Larenn limem, ubyin so larme, ti kapav drafte li kumsa.
Tutfason, pu return lor kestyon Agalega, nu dan LALIT ansam avek sindika ek lasosyasyon, finn fer enn lapel piblik pu pibliye totalite Trete ant Moris ek Lind lor Agalega, pu ena enn sirkonskripsyon pu Agalega ek enn pu Chagos, pu ferm tu lepor Moris a tu navir deger – setadir Port Louis, Port Mathurin, Diego Garcia, Agalega, Tromelin, and St Brandon.
Lindsey Collen
P.S. Pu gayn ful pozisyon LALIT lor Agalega, get lartik 3-paz dan nu dernye magazinn. [Not Tradiksyon: Akoz lokdawn ti deklare zis apre Revi No 144 ti sorti, Revi pankor monte dan seksyon “Documents” lor nu websayt. Si ena lekter ti pu kontan gayn enn kopi, pran kontak avek enn manb LALIT.]
Tradiksyon: BK avek kudme AA
