2em Lokdawn – Zur Dizwit – Lor Rebor Presipis
27.03.2021
Ariv enn pwin dan propagasyon enn lepidemi kan sif exponansyel kumans exploze, ek lerla ariv enn lot pwin kot servis lasante enn sel kut kumans tro deborde pu kapav rann lapel. Zordi, kapav-et nu finn ariv tulede pwin anmemtan: 18 ka detekte dan enn nuvo klester, sifizan pu provok fermtir tanporer Lopital Souillac. Anmemtan, pasyan Morisyin ki ti transfer depi Madagaskar finn desede apre enn kriz kardyak. Ek trwa lezot pasyan Kovid byin malad. Alor, inn ler pu met enn warning Klas Kat dan sa dezyem vag lepidemi dan Moris.
E Minis Lasante Jagutpal, anmemtan, pe inform nu ki Guvernman inn adopte mem stratezi ki finn fer ravaz dan pei kot finn servi li – lor lasante ek lor lekonomi – lexanp Lamerik ek Lafrans demontre sa. Nepli pe met lasante anpremye. Si u pa met lasante premye priorite, u riske agrav sityasyon lepidemi ek usi sityasyon ekonomik. E trazedi dan Moris, se ki avek kanpayn vaksinasyon ki pe al osi vit ki aprovizyonnman vaksin permet, e ansam ar sa avek nu konpreansyon kiltirel mezir lasante piblik lor lekel nu kapav apiye, byinto nu pu ena kuvertir neseser pu travers faz pli pir sa lepidemi la. Me Guvernman paret inn zet lekor lor mezir strik – selman enn-de mwa tro boner. Sa li pu enn erer grav.
Alor, kan nu truv fason Guvernman pe azir pa pu anpes lepidemi propaze buku ek vit e li pa pu anpes fraziliz servis lasante, li tom lor nu, lamas dimunn pu fer li. Nu tu ena pu kumans trap nu telefonn pu koz avek tu nu bann kontak ek fann mesaz la numem, mem si li paret nu pe repet mem-mem mesaz:
- Donn ful koperasyon tutswit avek lekip konntak-tresing ek bann sant testing Kovid
- Fer u vaksin osi vit ki posib.
- Averti dimunn kont pyez propagann anti-vaksin, ek natir feros versyon teori konspirasyon anti-vaksin Franse ki inflians buku Morisyin atraver linnk sosyalmedia avek zot fami dan Lafrans
- Met u mask byin, ek explik lezot ki nu tu bizin met mask, pu nu protez nu tu. Sa maladi la li propaze kan nu respire, koze, tuse, sante, kriye, terne, sant pre-pre avek lezot. Li usi propaze kan nu tus enn sirfas ubyin enn obze kikenn finn ase resaman involonterman respire, koze, tuse, sante, terne u sante lor la. Alor, si nu tu met mask, viris pa kapav al lwin depi kikenn dant nu (san li kone) pe respire, koze, tuse, sante, kriye, terne pre kot enn lot dimunn.
Viris vwayaz dan form bann ti-gut minyatir invizib kan nu respire, ek usi dan ler (ankor an plis tipti gut).
- Gard lafnet uver dan lakaz, dan bis, dan travay – maximem posib – pu li pus kit ti-gut u partikil dan ler andeor.
- Res lakaz, ek mintenir distans sosyal, maximem posib – pu kapav kontenir viris la zeografikman.
- Rapel pu lav u lame, avek savon pandan enn bon enn minit, sink-sis fwa par zur, avan ek apre u kit lakaz, uswa u sayt travay – pu protez u depi sirfas ek depi obze ki umem finn tuse, parey kuma li protez lezot depi sirfas uswa obze ki u finn tuse. Lor sayt travay, kapav li pli fasil servi sanitayzer.
Apretu, dan enn lokdawn, lavi kontinye. Seki ena WAP pe al travay, kumadir lor enn Pas. Seki so zur shoping zordi, zot usi sorti lor enn Pas. Nu bizin prepare, pu minit kuma lepidemi ale, pu ki kennsel tu sa bann mezir represif, mem si buku parmi neseser pandan enn lepidemi. Bizin anleve enn fwa lepidemi fini. E pu servi leson sa kriz la pu expann nu bann demand. Nu kone Guvernman kapav invant larzan ek depans li. Avan sa, zot ek bann ekonomist burzwa ti fer nu tu kwar mansonz ki pa kapav fer sa. Tu depann lor kot u depans sa larzan la. Prezidan Biden, dan leker mem ideolozi kapitalist, finn invant de trilyon dolar – enn bon parti ladan pe al ar dimunn mizer ek travayer ki
depans sa kas la ek stimil lekonomi laba, kree travay – e pe prepare pu pas enn bil lor enn plan infrastriktir imans pu aprepre mem som pu kree travay. Dan Moris, bizin met dibut lindistri prodiktif ek investi ladan irzan: nu propoze zot baze lor lindistri prodiksyon manze bio/bon pu lasante – otur lagrikiltir, lapes ek lelvaz, akonpayne avek tu so lizinn transformasyon neseser. Enn lane antye inn pase pu fer patron tablisman ek patron lotel investi ladan. Eski zot pu fer li?
Antretan, Ram ek mwa ti leve dan nwar, ekipe plis ki ar mask ordiner lor figir; dan labiyman travayer mus-dimyel, ek lerla azard dan rol kaser nik mus-zonn. Wi, apre ki Ram finn gayn pike de fwa ek mwa enn fwa, nu finn deside ki sa nik mus-zonn la ti tro pre ar lafnet nu lasam dormi pu les li, alor nu finn leve avan bann mus-zonn leve pu zot tur-degard – sa li enn sekre – e prepar enn golet-lafime avek so but prepare pu alime, ek lerla fim zot pu zot kit zot nik ek lerla kas zot nik. E parey kuma nu kontrol zot par konpran zot konportman, alor nu, tu ansam, ena pu kontenir sa lepidemi la par konpran kuma viris propaze dan sosyete ek lerla kuma aret li propaze.
Si Guvernman pa kapav fer sa, nu nu kapav. Sa bizin nu lalitid.
Lindsey Collen
Tradiksyon: BK avek kudme AA
