26.03.2021
LALIT, kuma lekter sa blog la sandut kone, finn pandan 40-an fer kanpayn ek mobilize lor diferan size mazer. Nu program li lor sa bann tem la.
Kan, dan LALIT, nu akiz bann parti dan Guvernman, parti dan Lopozisyon ek mem sa 11 nuvo parti fek forme, komkwa zot pena enn program, nu pe port enn akizasyon byin presi. Ale, anu get enn ku! Sa tu tem lor lekel nu fer kanpayn ek mobilize (pa zis tap lestoma), ek lor lekel lezot parti pena enn program:
Lor lekonomi, mem pandan enn pandemi
* Zot pena okenn program pu kree nuvo sekter prodiksyon pu kapav asir kreasyon anplwa ek raport deviz. Zero.
* Zot pena okenn plan lor kimanyer aret bayant later agrikol pu mont proze vila delix, ni kimanyer pu servi sa later pu prodiksyon. Mem enn lepidemi ek lokdawn pa uver zot lizye pu zot truv so nesesite.
* Zot pena okenn plan pu aret donn permi lapes a konpayni etranzer ki pe fer piyaz pwason dan dilo Moris, ni enn plan pu met dibut enn veritab lindistri lapes Morisyin viyab ek dirab. Sa ti pu permet anplway travayer lamer dan nuvo sekter ek dan proses manze, ek asir rantre deviz. Apre Wakashio, mem travayer lamer san kart asterla pe rekonet ek zot usi pu kapav rant dan enn tel plan.
* Zot pena okenn plan pu asir suverennte ek sekirite alimanter – mem dan enn pandemi, mem avek menas lager. Zot pena okenn plan pu konverti later depi plant kann ek imobilye pu fer prodiksyon manze ek elevaz zanimo, ni mem pu met dibut infrastriktir pu prezerv manze bio, sa usi pu kree travay ek amenn deviz.
* Zot pena okenn plan pu devlop lagrikiltir dan Rodrig ek sekter prezervasyon manze, ki deza ena enn lavans lor Lil Moris – kan nu tu kone bizin ladig osi byin ki godam-stor, lorn ek veritab marketing.
* Zot pena okenn plan pu fer ferm baz militer Diego Garcia, avek fer enn netwayaz ekolozik, ek pu drwa retur pu Chagosyin al viv laba, avek liberte muvman lor totalite Repiblik.
* Zot pena okenn plan pu Guvernman Rezyonal ek depite, kuma Rodrig ena, ni pu Chagos ni pu Agalega, pu ki Moris vinn plis enn Repiblik federal.
* Zot pena okenn plan pu enn reveni mansyel regilye pu tu dimunn.
* Zot pena okenn plan lor kimanyer pu met amars tu sa bann mezir ekonomik neseser.
* Zot pena okenn plan pu retir sa kontrol lavi-lamor ki klas kapitalist ena lor tu lezot dimunn, ek pu egalite ranplas yerarsi, ek pu demokrasi ranplas otokrasi ekonomik
* Zot pena okenn plan pu diminye fose ant sa minorite dimunn ris pwisan ek sa mazorite travayer mizer. Opizale zot ule fer inegalite vinn mwins moralman “inzistifyab” par plito eliminn nepotism ek koripsyon ki anfet la akoz inegalite, ek lerla mintenir inegalite deklas. Zot truv “meritokrasi”, ki responsab mintenir inegalite, kuma enn solisyon.
Dan LALIT, nu ena enn program lor sa bann kestyon la. Nu mobilize ansam avek seki ule travay later ek dan lamer, seki anfet konstitye pei, ek lerla met presyon, kumsa, lor guvernman pu fors propriyeter later pu anplway travayer ubyin liber later lor bay bonmarse. E si patrona fer rekalsitran, guvernman bizin oblize al delavan ek nasyonaliz later su kontrol demokratik. E si Guvernman la fer rekalsitran ek refize, lerla nu, lamas dimunn, pu bizin pran kontol lor tu sa later ki pe gaspiye dan prodiksyon disik ek spekilasyon later ek vila pu dimunn ris ek terin golf. Tu dimunn bizin ena enn reveni garanti. Sa li enn evidans.
Ena enn seri ideolog pro-kapitalist pe deza realize ki si pa organiz travay, sekirite alimanter ek enn reveni garanti, sistem kapitalist byin vit pu rant an difikilte. Editoryalist kuma Philip Forget ek Lindsay Riviere pe dimann investisman dan lagrikiltir ek prodiksyon manze, usi byin ki Pierre Dinan ek Eric Ng. Plizyer sindikalist pe dimann retablir enn Minister Plan (Minister Economic Planning). Minis Finans Padayachy resaman inn kumans “koz-seki-bizin-koze” lor pa zis plant manze, me lor fer prezervasyon ek fer marketing pu vande dan lot peyi.
Me parti politik, zotmem, dan Guvernman ek dan Lopozisyon, dan Parlman ek andeor Parlman, zot konpletman silansye lor plan ekonomik. Zot pena okenn stratezi pu lekonomi. Purtan, sa li enn pilye lor lekel enn program politik baze. LALIT li sel parti avek enn program ekonomik.
Mem, lor bann kestyon sosyal, lezot parti apart LALIT, pena okenn program.
Lor Sosyal
* Zot pena okenn plan pu ena enn rezis pu anrezistre nom ek bezwin sak fami ek sak adilt ki ena problem lozman. Li kumsa, kuma enn sosyete, nu pu kapav get problem la anfas. Dan LALIT, nu kone ki degre serye problem la ete. Li selman maske par lalwa eritaz date depi lepok Napoleon avek rezilta dimunn ki pe oblize res dan enn lakaz sirpeple kot deza pena plas ki lerla bann statistisyin guvernman interprete kuma propriyeter lakaz. (Vre propriyeter suvan inn desede depi lontan.) Zot pena plan pu met dibut enn nuvo CHA pu tu dimunn ena lakaz, avek so prop Tribinal inparsyalite. Zot pa mem anons enn plan pu ranplas lakaz lamyant ki pe anpwazonn dimunn tulezur.
* Zot pena okenn plan pu sanz ledikasyon kot pe fer zanfan met lekurs pu gete kisannla meyer dan aprann-parker pu pas lexame u pu monte dan yerarsi sosyal, plito kot pe inkilke lamur-pu-aprann dan tu nu bann zanfan.
* Zot pena okenn plan pu introdir langaz maternel kuma medyom uswa medyom konzwintman avek Angle. Zot mem pa ena enn plan pu edik paran, anmemtan, lor linportans aprann atraver langaz lamas dimunn. Zot program pa mem ekler lamas dimunn kimanyer nu lang maternel li enn zuti pu nu reflesi – kuma imin.
* Zot pena okenn plan dan limedya pu introdir Kreol kuma enn langaz parmi lezot pu kapav servi dan Lasanble Nasyonal. Ena, kuma MSM, inn adopte bann taktik pu plito retard so arive. Lezot parti dan Lopozisyon, kuma LALIT ti truve dan deba organize lane dernyer par LPT, pena nanye pu propoze. Zot pena okenn plan pu fer nuvel prinsipal MBC vinn an veritab Kreol Morisyin – par respekte so gramer ek so prononsyasyon – e kontinye ena Kreolofonn lir kiksoz an Franse, ubyin pre ar Franse ar lezot Kreolofonn ki ni seki pe lir ni seki pe ekute metrize.
* Zot pena okenn plan pu diminye nonb dimunn, sirtu zenn-om, dan prizon. Zot pena plan pu larg mazorite, ki ferme akoz swa zot pa kapav pey kosyon ubyin enn lamann, ubyin pu kumanse pena mwayin pu pey enn avoka malin pu tir zot ladan. Laplipar parti pena enn plan pu dekriminaliz itilizasyon ladrog – mem si depandans lor ladrog li enn kestyon konsern lasante.
* Zot pena okenn protokol pu propoze pu fini avek vyolans ofisye leta ek tu lamor deteni.
* Zot pena okenn program pu diminye vyolans patriarkal, ni pu aplati yerarsi patriarchal.
* Mem pandan enn lepidemi, nu pa truv okenn sa bann parti la pe anonse antrennman enn gran nonb staf nersing ek rikord-klark pu vinn azute dan lopital piblik ek dispanser, ek anplwaye permanan pu fer konntak-tresing atraver Biro Saniter pandan lepidemi, lerla fer resers lasante piblik apre lepidemi. Zot pa anonse kimanyer zot ena lintansyon kontrol gurmandiz agrandisan sa tandem lasirans-ek-medsinn-prive – ki suvan travay ankonivans avek media prive.
* Zot pena okenn aspirasyon pu sak zanfan kapav marse an sekirite u pedale an sekirite pu al lekol primer ek segonder. Sime tuzur pran kont loto, mini-bis ek kamyon e de-mwin-an-mwin an sekirite pu zanfan. Pena okenn plan pyeton u plan bisiklet organize pu zanfan kapav marse u pedale. Sa li enn kestyon konsern lasante piblik. Li inklir lexersis tulezur dan enn fason olistik, ek diminye trafik lor larut ki polye ler. Avek devlopman Metro, santye pyeton ek santye bisiklet ti bizin integre avek stasyon metro, sa nesesit met anplas lespas sekirize pu park bisiklet.
* Pena plan global pu eradik polisyon
- Polisyon nikleer lor Chagos
- Lakaz lamyant dan apepre 45 site
- Polisyon simik par tablisman disik ek terin golf lor later ek lagon – pestisid ek erbisid, par exanp.
Laplipar parti politik, si oka zot ena enn program, zot ena enn program stil enn lalis komisyon pu fer rasyon: pu ogmant pansyon (so pli meyer) ek pu bes lamann kontravansyon ubyin tax (so pli feb). Ubyin, alternativman, u gayn propozisyon pel-mel tip “san-refleksyon-profon”: pu “limit manda bann eli” ki zot pa truve li diminye demokrasi, ni li konturne par neve (Putin) ubyin madam (Clinton) ek anpes deba vinn lor bann anze programatik liste lao kuma nuvo sekter lindistri ki kree travay. Ubyin, zot parfwa dimann (sa li enn veritab danze) pu Leta kontrol finans tu parti politik, riske donn Rezim opuvwar nuvo puvwar demezire lor tu leres parti dan lopozisyon. Inn ariv ler pu nu tu dimann veritab program lor lekonomi ek an faver progre sosyal.
LALIT, pandan dernye lokdawn ti parmi 10 lorganizasyon ki finn deza siyn enn program ki adres inpe pwin mansyone lao. Li ti ansam avek CTSP (Reaz Chuttoo), MLC /AWF - (Haniff Peerun), Government Services Employees Association (Radakrishna Sadien), FPBOU (Deepak Benydin), ACSEF (Vinod Seegum), Muvman Liberasyon Fam - (Ragini Kistnasamy), NTUC, FTU (Atma Shanto) ek CAP (Mosadeq Sahebdin). Get https://www.lalitmauritius.org/en/newsarticle/2426/towards-a-working-class-program-during-the-lockdown-for-epidemic-control/? dan Seksyon News dat le 31 Mars lane dernyer.
Nu bizin buz divan apartir sa. E gard antet lezot kestyon lor ki laplipar parti politik pena okenn program, ek lor lekel nu finn amenn kanpayn ek moblize pandan buku lane. Ki u panse?
Lindsey Collen
Tradiksyon: BK avek kudme AA