13.03.2021
Ram inn pran so gaf 8-pye, li nepli anservis lor nu pirog ki ti ankre Flic-en-Flak pandan buku banane, pu kas enn lot friyapin dan nu zardin divan. Buf! Enn son lur kan li tom lor later. Li pa blese ditu. Parfe, pare pu bwi pu manze avek, dizon, satini kotomoli pu dezene.
Li enn fri parfe. U enn legim? Direk depi paradi. Wikipedia dir li apel Artocarpus altilis me bann foto pa montre bann fri osi imans kuma seki Ram inn kase dan Ragoo Lane. Parfe san okenn defo. Pu kumanse, sak friyapin ena enn kuler ver pir, so grander ¾ enn bul futborl, avek enn patern exagonn an relief partu lor so lapo. (La, badinaz apar, mo leve depi mo kompyuter pu al cheke si li exagonn, pa penntagonn ubyin oktagonn. Mo finn return lor mo klavye. Mo konfirme, li exagonn. Seki merveye se fason sa bann striktir sis-kote marye ansam, mo realize, ki tu bann kote pa mem longer, seki fer zot donn bann lang inegal, anmemtan dan enn skilptir anrelief. Enn mervey evolisyon.) Tutfason, fode ena enn lokdawn pu al etidye kiksoz ki la anpandan danler divan mo prop lizye. E akoz mo pe ekrir sa blog la pu u, mo finn bizin leve al cheke tansyon mo pe fann fos nuvel. Kuma nu tu kone li kapav pli pir lepidemi ki lepidemi Koronaviris. Ivan Bibi, enn parmi zom lame drwat Bruneau Laurette (zot ena tandans et “zom”), ek lider enn parmi miltitid “parti sitwayin” ki finn puse parmi ti-burzwazi debusole, finn arete ek large, dapre lapolis, pu fann fos nuvel lor facebook lor enn sipoze leta dirzans iminan.
Alor kan finn ena set friyapin ater, ek Ram pe dibut laba, kuma enn profet pe apiy lor so long baton, bizin kumans partaze. Kisna resi gayn enn sak plastik bio-degradab, telman lur li paret li pu defonse avan ariv kot kamarad ki res enn sime lot kote. Sa kamarad, Koko, limem ki vinn kit legim trankilman dan nu po fler akot asterla enn pye margoz pe puse. Kuma enn bon food fairy. Tutfason Kisna lor sime pu al kot so lakaz, limem enn fairy friyapin lor enn misyon livrezon adomisil. Ant Ragoo Lane ek Rut Vaudagne, Lapolis pa pu spot li. Li met so mask, e tutfason food fairies invizib.
Antretan mo al par deryer lakaz avek mo de friyapin. Enn mo donn Guy, bofrer fe-Kawlawtee, santer ek ansyin gaynan geet gaata chal. Li montre mwa so nuvo tenk ki li finn instale akoz problem dilo ek explike kimanyer lerla li ponp dilo pu avoy dan tenk lao lakaz ki li balye ek gard telman prop. Lerla mo donn lot la lor enn but fennsing a Lorenza ek Guito, sa enn lexersis tapaze akoz Lok ek Dawn, nu de femel tutu adolesan, desid pu akonpayn mwa ek
sulev enn tintamar amikal ansam avek 4 tutu Guito – tu pe zap ar fennsing ek lake pe bate partu kote. Lot zur la enn zot lisyin inn sape depi zot lakur deryer, ek sa ti plis ki enn tintamar. Li ti enn loperasyon konplike. Finn bizin buku zimnastik, anbete ek atrape ek lerla repas li lot kote atraver tru dan fennsing. Depi sa fennsing inn repare.
Tutfason, lerla mo met mo mask. Mo ti devet “port” mo mask avan, me mo ti bliye, verb “port” donn linpresyon nu pe al enn bal maske. Mo mont Ragoo Lane ek donn Geeta enn. So bolom inn donn nu enn pye frisiter nin ki asterla mem ranpli avek so fri bizar ek parfime. Li fer mwa realize ki nom mo vwazin zot liye fonetikman: Guy, Guito (pa fami), ek Geeta (fami, atraver maryaz Kawlawtee so ser avek Guy). Geeta, tutswit kas enn gro grenadinn kari depi enn tonel zis lao so latet ek met li dan mo lame. Waw! Mo pe panse kapav mo kwi li avek lavyann minns ek zepis.
Lerla enn friyapin pu Prabawtee, mo menntor prinsipal lor kestyon agrikol ek kwi manze. Mo apel li ek dir li mo pe kit enn zis andan so laport lanturaz divan. Lerla enn pu Ti-bye ek Parvedee ki mo kit lor enn rebor miray otur zot pye leksi kot zot abitye asize. E enn dernye pu Kamlesh. Mo pann resi lev li, alor monn rantre ek kit li pre kot so radyo ki ti pe zwe lor latab. Apre mo finn sonn li lor so portab pu dimann li si li kone kuma pu kwi li. Li donn
nu banann kan so pye raporte. E li finn ranz nu enn zoli serf anbwa pu nu zardin. Li resorti aswar kan lanpader solar alime. Li enn zafer dan zardin ki Lok ek Dawn pankor demoli. Zot bann lisyin ki sorti depi dinp La Chaumiere, kan ti gayn zot, zot ti mezir 4-pus longer ek ti pe preske mor defin (zot Mama ti gayn 14 batcha) ek zot ti ranpli ar pis. E depi sa, zot finn vinn zoli ek zot finn deside pu konverti nu lavarang deryer parey kuma sa dinp kot zot ti pran nesans. Zot fuy tu kalite debri depi zardin, tir zafer la depi avan nu aste sa later la 45-an desela, ek sarye tusala dan lavarang deryer, e melanz zot avek fey banann sek, enn seleksyon long-long baton, ti ros ek parfwa ase gro ros, mang, lagrin ek lapay koko pa kone kot zot al tire, depaye pu fer enn lapusyer inpe ruz, but-but soset ki zot finn kokin depi lakord linz plis enn-de pins-linz ek enn bot ki zot finn detere ki fer enn son gamel-vid inkrwayab. Lerla, aturderol zot sot lor gro pofler ek fuy later tale lor lavarang. Me, zot pa finn tus Serf Kamlesh.
Li inzisteman pli fasil, si u ena vwazin osi merveye, pu “kontan u vwazin”. Ek lisyin osi adorab, pu kontan zot usi.
Kanmem, zot fer nu lokdawn pli bon olye zis tolerab.
Alor, nu ena 3 klester – enn otur inportater fri-legim Surat, enn otur enn fami kot ti ena enn lapriyer relizye ek enn otur Kolez Curepipe – nu pran nu pasyans, gard tu prekosyon, atann.
Kanpayn vaksin pe re-demare Lindi. Azute ar vaksin AstraZeneca depi Lind, Moris pu usi gayn vaksin depi Larisi ek Lasinn.
Dan LALIT, kan pe koz vaksin, nu fer apel a Guvernman Moris, ki pu Lindepandans yer, finn donn meday a Koonjal nu Reprezantan Nasyon Zini (sapo pu so travay lor Chagos, me anu pa bliye so dernye epizod tal lame pu dimann lamone depi Lamerik pu lokasyon baz militer), donn li instriksyon ferm pu pa zis sutenir linisyativ Lind ek Sid Afrik dan WTO pu sispann patant lor vaksin koronaviris pu ki permet enn distribisyon ekitab partu dan lemond, me pu aktivman fer kanpayn pu fer tu pei dan Linyon Afrikin sutenir sa inisyativ la. Parey kuma li ti fer lor Chagos.
Bann pro-kapitalis kan zot truve ki dimunn pe kumans rezet lide “patant” ek fason zot fer profi lor tu kiksoz, finn sanz nom “patant”. U kone parey kuma “ofshor” ena enn move repitasyon, aster zot apel li “global biznes”. Kumsa “patant” gayn so nuvo nom “drwa propriyete intelektyel”. Me enn patant kantmem kuma u apel li, li res sa mem puritir. Li ule dir gard profi depi enn nuvo lide pu u. Li lekontrer syans. Apel li kuma ule. Mem si apel li “drwa”. Sa donn nuvo nom, asontur, fer nu rapel limit lalit baze lor “bann drwa”: ena enn trik ineran dan leker istorik “bann drwa”: “drwa propriyete”. Kan tu propriyete – kolektif kuma ler ek later ek lamer ek kapital batir depi travay lepase – definir dan mem fason ki seki vremem u propriyete prive, tel ki u brosadan ubyin u savat uswa u portab.
Alor, tutfason omilye enn lepedemi, konpayni farmasetik ki vo milti-milyar dolar met zot profi ek zot monopol avan lasante dimunn lor planet. Li enn imans sinbol sinis kapitalism. Fer larzan pu enn enn-de lor ledo sufrans lamazorite. Me ena fwa, mem Leta kapitalist realiz kapitalism so limit. Guvernman Lind ek Sid Afrik ki finn divan-divan ek gayne dan sa batay pu retir medikaman AIDS depi trete “drwa propriete intelektyel”. Anu fer Moris ede dan sa nuvo batay ki sa de pei la finn inisye pu fer vaksin tom andeor lintere-profi WTO. Asterla mem,
Lamerik ek lezot gro pei ris pe blok sa linisyativ Lind-Sid Afrik. Lamerik, prinsipal pei ideolog kapitalist dan lemond, purtan sanse pei pli ris dan lemond, finn ena pli gran nonb lamor depi Kovid dan lemond. Popilasyon Lamerik reprezant nek 4% popilasyon mondyal, me li finn anrezistre plis buku lamor ki tu pei dan lemond avek enn total 20% total lamor Kovid dan lemond. San mansyonn 20% tu sa sufrans dimunn ki finn desede ek lezot pasyan dan ICU ki finn tu zis sap depi lamor. Abe kuma sa finn arive? Li enn sinbol kuma lozik kapitalism, osi byin ki piyaz planet, pa kapav fer fas ar sa lozik tenas enn pandemi. Lozik lanatir pa rant dan koko ti-lespri galup-deryer-profi sistem kapitalist. Sa alimant nu reflexion. Parey kuma friyapin pandan enn lepidemi.
Lindsey Collen.
Tradiksyon: BK avek kudme AA