The Importance of Building a Party (in Kreol)
02.02.2021
Sa lartik la baze lor diskur Lindsey Collen dan Lasanble Manb LALIT ki ti fer Dimans 1 Fevriye dan Horl Gran Rivyer Nord Wes.
Linportans Ranforsi Parti LALIT
Anu get enn ku kot nu ete, kote politik.
Dan LALIT, nu kont Guvernman Jugnauth, nu opoz Guvernman MSM. Nu bi se pu kareman ranvers li, ranplas li.
Me, ena enn ta lezot lafors politik ki, zot osi, zot kont MSM. Nu pa fer lalyans, ni nu pa kapav fer lalyans, ar Parti Travayis, PMSD, MMM ek parti Bhadain, ni ar Bruneau Laurette ek so Linyon Sitwayen-100% Citoyens, ni ar avoka-politisyin popilist kuma “The Avengers” (ek zot Grup Reflexion Emmanuel Anquetil), ni avek Subron-Bizlall, Georges Ah-Yan, etc. Alor, dan sa ka la, nu ena enn gran travay pu ranforsi nu parti, pu ki nu kapav ranvers sa Guvernman MSM la, me plis ki sa, evit anmemtan met opuvwar enn kiksoz ki pli pir ki MSM ki riske sorti dan enn mobilizasyon popilist, ki riske vinn kareman fasizant dan enn lepok parey. E plis ankor ki sa, nu ena pu ranvers sa klas ki opuvwar, klas kapitalist – pa zis MSM. Sa nu bi stratezik, rapel.
Pu fer sa nu bizin ranforsi nu parti. Pena zes.
Istorik
LALIT ti enn tandans dan MMM, ne an 1976. E anmemtan, nu ti organize otur nu Revi Lalit de Klas, enn piblikasyon “Tribinn Lib Degos”. Kan klas travayer finn fer enn gran sulevman an 1979 ek 1980, Lalit de Klas ti plizumwin lidership sa muvman la, ansam ar Paul Bérenger (pa tutafe MMM antye). Nu ti al ver demisyone depi MMM apartir 1981 kan ladireksyon MMM desid pu amorti enn pivo ver so stratezi “konsansis deklas” e anmemtan li desid pu fer 2 “lalyans kominal” (Ar Boodhoo ek Michel). Nu kite Avril 1982 avan eleksyon, nu form LALIT antan ki parti, e nu dir vot MMM-PSM me lor baz 10 pwin ki ena dan so program ar lekel nu dakor. Kler e net. Kan MMM-PSM bat PT-PMSD 60-0, vinn opuvwar, Brans LALIT sorti nomb 6-7, kuma asterla, li vinn plis ki 50 dan lespas 9 mwa.
Lerla gayn “kasir” – MSM ek MMM – e sa 2 but MMM lerla fer lalyans a tur-de-rol ar ansyin PT-PMSD, depi avan. Ziska zordi, li kumsa. Lamas dimunn, e mem ansyin militan MMM ki ti fer tu sa 50-enn nuvo Brans LALIT, zot tu kumans rod seki “mwin pir” ant nerport ki 2 lalyans ki forme. E, anmemtan, klas ki nu reprezante, ki nu ule vinn opuvwar, li osi, li afebli – pu rezon obzektiv ki konsern teknolozi ek lekonomi. Alor, li finn enn lepok byin dir pu klas ki nu reprezante. Alor, difisil pu nu sorti dan enn marzinalizasyon, difisil pu nu expann.
Tusala pu dir, kimanyer nu ranforsi nu parti? Lepok tuzur difisil mem.
Dabor enn zafer dan nu faver. LALIT finn ena landirans. Li enn parti ki finn dire, e pu dire, dan letan. Nu tuzur existe! Nu tuzur koeran. Nu program tuzur daktyalite. Nu fer buku viktwar. Anmemtan, komye lezot parti inn ne e inn mor depi 1982? Par duzenn. LALIT tuzur la. Li enn parti ki reprezant enn klas. Li ena so piblikasyon. Li ena so striktir. Li ena so program. E pli inportan ki tu pu zordi, li ena so kad. Nu bann “kad” form nu “kad”. An Angle “cadre” enn parti, li totalite kad. E se sa ki inportan. E seki nu bizin asterla, se plis kad individyel pu ranforsi nu kad, dan so totalite. Li irzan. E li zafer pli difisil gayne, sa, kad. Antrennman pu vinn enn kad, li vini pli fasilman dan moman ep-tern dan lalit klas travayer. E nu dan enn move dawn-tern zordi, ziska ler.
Alor, kad devlope atraver –
Lektir bann gran panse klasik – Marx, Engels, Luxemburg, Trotsky, Gramsci, CLR James, Franz Fanon, ek tu lezot tandans degos – alor nu ena travay individyel, seki kapav lir. Nu ena travay tradiksyon seki kapav fer sa. E nu kapav met dibut nuvo stedi grup – pu nu-mem ek pu nuvo zenn ki kapav vinn kad. Sa li inportan. Nu kapav osi fer Lekol Politikkuma nu finn deza fer avek sikse, pu nu-mem ek pu nuvo. Bi bizin pu ankuraz refleksyon dan enn fason dyalektik, e pa zis linyer, ankuraz refleksyon politik kot etidye lefe nu aksyon (moralite profon e ankre dan realite), e pa res prizonye refleksyon ki res dan domenn voeux pieux a-la-instriksyon-dan-enn-relizyon -- “solisyon se ledikasyon”, san gete kisannla ki definir sistem ledikasyon. Ubyin “seki bizin se sanz mantalite”, ondire enn tu-pwisan pu fer sa pu dimunn. Tusala pu dir oto-ledikasyon li vital dan enn parti. Me, zis lektir, zis enn stedi grup ubyin kur, li pa pu form kad. Li pa pu form nu-mem.
Mobilizasyon dimunn pu lite ansam, li esansyel mem dan enn dawn-tern. Nu fer li, par exanp, dan Komite Konzwin LALIT – Abitan Lakaz Site, ubyin ansam avek peser – kot kad aprann kimanyer aprann ar lamas dimunn (pa zis dan liv) – kimanyer liye ansam gin lor enn isyu ar stratezi pli larz. Dan enn ep-tern, diferans se ena buku sa kalite lalit kotidyin la. Me, nu ena li, kan-mem, dan enn dawn-tern.
Revi – ekrir lartik pu Revi ansam ar kikenn, lir lezot lartik Revi ansam ar lezot. Ankuraz nuvo kad pu al intervyu gran dimunn dan lalit avan, aprann ar li. Viz ogmant sirkilasyon Revi. Interes dimunn dan kolasyone, setadir prosesis kolektif pu batir enn piblikasyon politik. Servi sa travay la pu rod ansyin avan-gard klas travayer, ki res kave dan dawn-tern kuma aster. Nu viz sa ansyin avan-gard kuma striktir pu distribiye Revi.
Form grup presyon dan sindika, pu demand ki amenn progre antan ki sinp manb e.g. ena manb prepar so intervansyon dan lasanble so federasyon, par exanp. Zot konn fer sa. Ena lezot ki inifye zot koleg dan enn espes “labaz intersindikal” informel, e ekrir let tu sindika dan zot sekter, pu exziz enn priz pozisyon, par exanp. E li inportan distribiye Revi dan labaz sindika.
Brans ek striktir emerzan – bizin ranforsi brans ek seki nu apel “striktir emerzan”. Met an-reg kart manb, kotite kot brans deza solid – rekrit nuvo kart blan (sinpatizan), kart ruz (manb Brans) e espere ki enn parti ule vinn kart zonn (ful manb).
Trak ek Lafis – kan ena enn kanpayn, tultan sey invit nuvo vinn donn kudme, pu zot devlop sa lar et enn militan dan so sans larz. Mo fer referans ar 3 lartik ki enn kamarad pe tradir an Kreol, pu nu fer enn ti-liv bileng:
The Art of Activism – A Recent Leaflet Distribution - 09.11.2020
And the Art of a Political Publication - 30.11.2020
Another Art of Activism - Pasting-Up Posters - 03.12.2020
Internasyonalism
Li inportan ki a tu nivo, li liye seki pe arive ayer ar nu lalit isi. Li sel fason kone ki nu pu reysi fer enn sanzman revolisoner.
Difikilte nu fer fas sa lepok la:
- elektoralism – i.e. buku dimunn dan klas travayer konvinki ki li sifi pu gayn eleksyon pu sanz sosyete. Alor, nu ena pu konvink zot pu vinn aktiv avek landirans pu enn lalit permanan.
- propagann anti-parti. Afors parti politik existan, zot puri (vreman puri), dimunn kumans fer erer abandonn tu parti, kan parti politik (seki bon) sel fason nu ena pu sanz lemond.
- Finn perdi konsep ki enn program politik ete, ki li viz sanz sosyete. Zordizur bann lezot parti (ek medya) suvan truv enn program kuma “ruls intern” enn parti! (limitasyon manda, apel pu met birokrasi Leta pu kontrol finans parti politik, kod etik manb) avek enn lalis kuma karne rasyon mezir anfaver dimunn mizer (pansyon, saler minimem, pa plis).
- puvwar relatif medya burzwa ek osi MBC, zordi.
- minmiz lorganizasyon relizye lor enn gran franz dimunn.
- natir de-drwat rezo sosyal delapar so algoritm otomatik ki ena tandans ranforsi seki pli pir dan limanite, pli individyalist, pli narsisist, pli de-drwat.
Seki ed nu sa lepok la:
- Sistem kapitalis, dan lepok kapital finansye opuvwar, pe malerezman ogmant inegalite ant ris ek pov. Sa, asontur, prodir laraz kont linzistis, ki kapav fer dimunn dan bann popilism fasist, me kapav osi kree kondisyon pu langazman fitir vre kad pu travay ver enn revolisyon konsyan.
- Pandemi finn expoz lefet ki Guvernman ena kapasite pu “kree kapital”, kan bizin. Alor, kan bizin fer sa pu expropriye bann kapitalist, e met dibut enn sistem kolektif e demokratik pu rul lekonomi, li tutafe posib.
- Sistem kapitalis, amizir li fer piyaz bul later, pe met buku spiyshiz an peril. Alor, anplis ki sistem kapitalis kas nu (fragmant nu) dan travay depi nu puvwar deside ki nu fer avek nu lespri ek nu lame (patron donn lord akoz li ki ena kapital – nu, nu zis obeir), anplis ki sistem kapitalis kas nu an klas sosyal tultan eternelman an-ger, anplis de tusala, li osi pe rwinn sel planet nu ena. Alor, kan nu truv sa, nu ena enn rezon anplis pu ranvers sistem la.
Alor, nu ena pu pran puvwar, samem rol enn parti.
Me, nu ena enn lot rol, pli inportan. Nu ena pu sanz natir puvwar.
Puvwar pu nepli puvwar burzwazi me pu vinn puvwar klas travayer. E rapel ki, kan tu dimunn dan enn sel klas (tu dimunn kapav klas travayer, e nu kopere ansam dan enn demokrasi byin devlope), sa vedir pa pu bizin enn “leta” kuma nu konn “leta” zordi. Rol Leta, se pu gard enn klas opuvwar kont lezot. Li pu nepli neseser. Nu pu kapav viv veritab liberte.
Asterla, nu debat ki sakenn kapav fer pu nu ranforsi nu parti.
