Komanter LALIT lor Bidze 2020-21, Bidze Post Lokdawn
04.06.2020
Minis Finans Padayachy finn prezant so bidze omilye enn lepidemi mondyal, kot lasante piblik, somaz masif ek prodiksyon esansyel, sirtu alimanter, ti devet santral ladan.
Lor lanplwa: Minis pa get kestyon lanplwa ditu. Li innyor li. Li get “wage assistance” pu 6 mwa, me li pa koz lor kestyon lanplwa. Li pena okenn lide lor kimanyer anpes perdi anplwa ankor. Kan enn sekter kuma turism finn kolaps totalman, pena okenn lide kimanyer li pu kree anplwa pu tu dimunn dan sa sekter la. Li ti fer tu dimunn riye, kan li koz konstriksyon enn “cruise terminal”. Kote sekter kannyer ki li, li ti deza lor zenu avan lokdawn, tu seki li dir se pu servi fon piblik pu sibvansyonn enn tel kanar bwate.
Pena okenn mansyon lor kimanyer gran proprieter later ena enn obligasyon prodwir manze pu pei. Non. Li zis dir pu kontiyne sibvansyonn sa kanar bwate ki apel lindistri kanyer la. Li sibvansyonn planter kann. Li met tax lor inportasyon disik depi deor, pu protez lindistri sikriyer. Guvernman pu ankuraz “Cane replantation program”. Mem si tu dimunn Moris pena sekirite alimanter.
Guvernman pe sibvansyonn ti-planter kann, mwayenn planter kann ek proprieter tablisman. Mem si li enn fayit.
Osi grav, Minis pe kontiyn promuvwar lavant terin ar tu kalite milyarder, pu gayn rezidans an-esanz pu betonn later.
Lor sekirite alimanter: Apar enn lip-service, pena naryin. Pena okenn gran proze pu transform gran, gran siperfisi later an prodiksyon alimanter, ni obliz tablisman fer lizinn pu prezerv e transform prodwi alimanter. Nil.
Lor Prodiksyon: Lor kestyon prodiksyon, kan Minis koze, la osi, li vag.
Lor kot pu gayn deviz: La osi, pena okenn zefor pu explike kot Moris pu gayn deviz.
Lor Air Mauritius: Li dir pu sutenir, me li pa koz vreman ki lavenir tu travayer, ni pu konpayni.
Mem lor lozman: Li minim. 12,000 lakaz lor 3 an. Li pa ase. LALIT estime ki bizin 100,000 lakaz pu atenye problem lozman. 2015 zot ti propoz 10,000 lakaz dan 5 an. Pa mem lamwatye fini konplete. Zot dwa depi avan. Baklog inn kontiyne.
Lasante: Pena detay lor sa Centre For Disease Control and Prevention. Minis pa anons rekrit dimunn pu travay dan sekter trace-and-test, ni ranforsi lasante primer. Li pa mem donn garanti kont privatizasyon lasante. Nu remarke ki li pa finn re-mansyonn sa privatizasyon sistem lasante par tir tu servis sivil depi sistem iniversel, gramersi.
Ledikasyon: Ena zis mansyon tax holiday pu investiser dan ledikasyon-pu-profi.
Pri: Pena okenn mansyon danze inflasyon, ni kontrol pri.
Pansyon: Pravind Jugnauth ti dir pansyon vyeyes pu vinn Rs13,500 avan lafin so manda. Li ti eli lor la. Asterla, Minis Finans pe dir pansyon vyeyes pe tase lor Rs9,000. Tu nuvo ogmantasyon li dir, pu lor baz kontribitif. Nu pe dut ena “angi anba ros”. Minis pe rod phase out pansyon iniversel osi byin ki NPF. Pu nu pran pozisyon kler lor la, nu bizin plis detay lor sirtu ki pu ariv pansyon iniversel. Dan lavenir, pu ena zis enn espes NPF ki expanded, e pu dan sa propozisyon reform pansyon vyeyes.
Fardo lor ki klas: Sa bidze la pu shifte larzan ver klas kapitalist, klas ki lakoz problem: alor ena serom pe inzekte dan mem sekter ki pe flanse – kann, lotel, tit-antrepriz pu fer pa-kone-ki-zafer.
Kondisyon travay, sirtu work-from-home, pa finn eklersi.
Reveni iniversel: LALIT fer demand pu reveni mansyel iniversel, fas a kriz. Dayer dan plizir pei pe inplemant sa.
Bidze la pa reponn ni a gravite kriz ekonomik, ni a menas kont sekirite alimanter, ni a nesesite prodiksyon ek anplwa.
Ram Seegobin.
Pu LALIT, 4 Zin 2020
