31.05.2020
Monn leve santi byin kalm. Mo finn fek rev Liliane Tigresse ne Simonet, li ti pran plas enn mama pu mwa ek enn manb LALIT depi otur so kumansman. Mo konpran tayming sa rev. Si li ti ankor vivan, li ti pu mo menntor zordi kan exit lokdawn pe kumanse. Parey kuma tultan li finn mo menntor dan tu gran mitasyon dan lavi politik, pandan otan buku lalit. Dan mo rev, li ti pe kondir enn loto – zame li pa ti kondire – ek nu finn fek pas pran enn nuvo manb parti pre kot Beau Bassin. Li ti kone kot nu pe ale. Rev zot byin drol fenomenn. Mo ti bizin li, alor kan mo finn gayn somey, mo finn zwenn li.
E lerla, mo realize komye nu bizin tu lexperyans lepase ek sazes aki depi lalit lepase pu ed nu pu fer fas kan zordi nu pe leve dan sa lemond kot nepli ena lokdawn.
Nu finn leve dan enn lemond byin diferan zordi. Li efreyan. Lepidemi finn desir tu vwal lor ideolozi kapitalist, pu nu tu truve. Azordi li dernye dan seri “blog lokdawn”
De zur desela mo ti ekrir lor asasina avek sanfrwa enn misye Amerikin nwar, pa arme, lame deza dan menot, George Floyd dan “Zur 70 – U pa Zis Leve enn Gramatin dan Fasism”. Mo ti pe warn lor nesesite pu opoz sak pa ver leta fasist –dan Lamerik ek ayer.
Zordi gramatin, nu leve avek vennsink lavil Amerikin dan sulevman zistifye kont leta Amerikin, enn rebelyon deklanse par sa asasina ki so rasinn sorti depi enn listwar rasism sistemik ek britalite polisyer, e enn listwar opresyon deklas tutlong kolonizasyon ek esklavaz. Laraz bann klas oprime dan Lamerik suvan invizib, finn eklate an aksyon.
Premye, ena manifestasyon avek revandikasyon. Lerla, atak kont stasyon lapolis. Lerla azan provokater liye avek eleman lus dan leta finn rantre. Lerla atak lor siyn konsomasyon extravagan. Nu, dan Moris, konn rekonet patern tel sulevman. Lerla oportinist kumans fer piyaz. Lerla met dife. Me tusala pli ovif pandan enn lepidemi.
Enn sel kut, nepli pe swiv regleman distans sosyal. Imans laful manifestan, zepol kont zepol, desann lor sime. Zenn depi klas travayer, fam ek zom. E zot fer fas pa zis kont lapolis lokal me lapolis leta, e pas zis sa de la nonpli me dan 12 lavil, kont lapolis federal, gard nasyonal. Tu – manifestan ek ofisye lapolis – ena mask akoz koronavirus. Ena kuvfe dan 25 leta lor 50.
E pandan sa rebelyon, mo truv danze fasist deza opuvwar: Trump ek so band mamluk dibut laba dan Mezonblans pu enn konferans depres, san mask, e pena okenn mansyon lor leta sulevman deza dan lavil Lamerik. Trump, zot portvwa, anons selman pe deklar lager kont Lasinn plito. Proklame ki Lamerik, omilye enn pandemi, pe kit World Health Organization. Trump pe akiz WHO li “tro pro-Lasinn”. Trump pe akiz Lasinn pa pe respekte obligasyon dan Trete lor Hong Kong. (Bliye ki li Trump fek retir Lamerik so obligasyon dan Trete Zarm Nikleer avek Liran ek finn desir an piblik.) E apre li fini fer tu sa menas lager san zame mansyonn asasina George Floyd u manifestasyon masif ki ti finn eklate, li ek so band mamluk tu zis fer enn walkawt. Pena okenn kont pu rande. Pena kestyon depi Lapres. E Trump re-twit: “Pli bon Demokrat se enn Demokrat mor,” ek lerla li, e apre kont Mezonblans twit sa menas rasist notwar. “ kan piyaz kumanse, kutbal kumanse.”
E antretan, de nuvo Rapor lor Trump so plan lor zarm nikleer deor. Enn Rapor li “Blundering Toward Nuclear Chaos: The Trump Administration After Three Years” [“Debulman Ver Kao Nikleer: Apre Trwa Zan Ladministrasyon Trump”] par American Nuclear Policy Initiative. Lot la li “Enough is Enough: Global Nuclear Weapons Spending” [“Tro-se-Tro: Depans Global lor Zarm Nikleer”] par International Campaign to Abolish Nuclear Weapons. Zarm nikleer konsern nu tu. Pa zis menas nu tu. Me, dan nu ka, akoz Diego Garcia li baz nikleer, li nu responsabilite pu fer ferm li. Trump so lindex lor buton nikleer, asterla li pe deplizanpli expoze kuma enn fasist: mizle Lapres, menas demor lor manb parti politik adverser, donn lapolis lord pu tire e promuvwar rasism.
Alor sa met lor azanda dan Moris lalit pu ferm baz. Yer, ena item ekonomik liye ki nu pe met lor azanda: later ek lamer pu kreasyon anplwa, sekirite alimanter pu pei, lakaz pu tu dimunn. Lamor deteni finn kontinye pandan lokdawn, alor li bizin res lor nu azanda. Opresyon kontinyel langaz Kreol – pa servi li dan nuvel prinsipal 7:30 lor TV pa mem pandan lepidemi. E kisannla pe “koz” ar nu – ti misye Franse ek ti madam Franse? Me dan Lasanble Nasyonal, nu finn truv Premye Minis insiste pu koz an Angle e Minis Finans koz Franse, pandan enn leta dirzans saniter. Sa enn lot demand. Leta finn truv li normal pu deloz “skwater” pandan lokdawn. Alor, lozman pu tu dimunn res lor azanda. Pandan lepidemi, nu finn truv lafors nu sistem swin lasante iniversel osibyin so parti prevantif Biro Saniter – tulede finn su buku presyon depi lasirans prive ek patron medsinn prive pu kup zot fon. Pandan lokdawn, nu finn truv lefe benefik mwins polisyon veikil: ler prop ek zanfan ek pyeton kapav return lor sime, alor les nu gard li lor nu azanda. Ala enn rezime:
1. Ferm baz militer lor Diego Garcia, re-integre Chagos dan Repiblik Moris, met dibut enn guvernman rezyonal, parey kuma dan Rodrig, pu Chagos ek pu Agalega, avek enn depite sakenn. Fer Leta Moris dimann demantelman total tu seki apel zarm nikleer dan lemond.
2. Rekizyonn enn-tyer later tablisman ek later lezot gro propriyeter pu kree anplwa e prodwir manze. Tutswit, fer tablisman, mont lizinn pu fer prezervasyon ek transformasyon alimanter, pran travayer pu travay dan sa bann lizinn, servi infrastriktir existan ek matyer premyer depi rekolt later.
3. Met dibut enn veritab laflot navir lapes pu al lapes dan enn fason sutenab dan imans teritwar lamer Moris avek lizinn, pu prezervasyon ek transformasyon. Anplway travayer.
4. Uver enn “rezis nasyonal” pu tu seki ena problem lakaz anrezistre, demand irzan pu tu seki res dan lakaz asbestos/lamyant ek lezot lakaz danzere, e anmemtan, rekizyonn later ek mont nuvo lakaz pu seki prefer enn lakaz lor lokasyon lonterm (kumsa evit ki ena konfli fami lor lakaz zeritye). Anplway nuvo travayer dan Lozman pu okip Rezis, ek lerla met dibut institisyon kuma CHA.
5. Tutswit uver lanket lor tu lamor deteni, pran depi lamor Kaya ziska zordi.
6. Amand Konstitisyon imedyatman pu permet servi Kreol dan Lasanble Nasyonal, akote de langaz existan. Pran staf pu antrenn seki bizin trening.
7. Swin Lasante Iniversel pu tu dimunn. Savedir tutswit aret plan pu privatizasyon ki Pravind Jugnauth ti anonse – kot pu transfer fon piblik a Konpayni Lasirans ki lerla pu pey klinik ek farmasi prive lor nom tu fonksyoner. Devlop lefektif pu inplemant mezir prevantif, inklir netway kanal ek dilo anplas, osibyin ki konntak-tresing. Pran travayer pu fer sa.
8. Gradyelman diminye tu polisyon – ler depi lenerzi fosil, later, larivyer ek lamer depi prodwi chimik servi dan kann ek dan lizinn – ek repran swin bio-diversite dan rezerv natirel, ki nu bizin expann/agrandi.
9. Asire tu dimunn ena enn rant tule mwa – swa depi enn travay stab uswa enn reveni garanti.
10. Aret tu represyon lor problem sosyal – savedir pena prizon ek pinisyon pu dimunn ki servi ladrog, pena prizon u pinisyon pu fam ki ena rekur a enn lavortman, pena prizon pu dimunn ki pa kapav pey lamann ubyin pa kapav gayn larzan kosyon.
Tusala deza form parti Program LALIT. Nu bizin dimunn adere masivman lor sa bann demand la. Nu bizin organiz aksyon baze lor sa bann demand la.
Alor, mo terminn la. Mo dernye, 72em blog lokdawn. Tu seki finn kontribiye lide pu blog , ek tu seki finn ede avek prufriyding, tradiksyon, eplord, li finn enn korperasyon fantastik dan LALIT. E u, lekter dan LALIT ek pa dan LALIT, finn seki inspir mwa. Mo remersi u. Lor nom personel ek lor nom LALIT. E li finn enn plezir pu res ankontak avek zot tu, atraver sa drol formil:
Lindsey Collen
Pu LALIT, enn pwindevi personel. Mo pu mank zot tu.
Tradiksyon:BK