Zur 70 – U pa Zis Leve enn Gramatin dan Fasism
29.05.2020
Enn aksyon politik kot mo ti inplike finn res grave dan mo memwar. Li ti otur rezyon Tablisman Medine. Li ti an 1979. Dan Bambous, laburer ek artizan Medine ti araze net avek kiksoz apel “Sugar Time”, enn evennman patron tablisman ti pe organize sak lane apartir 1971. Li ti enn sort fennsifer kordine par PROSI (Public Relations Office of the Sugar Industry), [Biro Relasyon Piblik Lindistri Sikriyer] e li fer li pandan antrekup. Travayer ti sipoze met zot latet dan seo lafarinn, e tir li blan net, ek lezot inbesilite ek dimunn ti sipoze truv sa mari komik. Enn evennman dan “Sugar Time” ti apel “Radio Crochet”, kot “crochet” li enn krose gaf – li permet kikenn ki ena puvwar pu kros enn santer partisipan dan konkur sante par so linz ek met li deor depi konkur – selman, sa li vinn apre laful finn pip li, imilye li ek kriye, “Krose! Krose!”. Li ti usi kapav enn “fam”. Nu, dan lekip Lalit de Klas ti penn slogan pu fer lafis lame [dazibaw] avan versyon evennman 1979, avek slogan kuma “Al rul u prop latet dan lafarinn, Misye!” ek sa zar slogan pu ridikiliz ek bufonn sa evennman la. Nu pu revinn lor la taler.
U pu finn kapav remarke dan mo blog kotidyin, finn ena enn tem politik konstan: kimanyer sosyete pu sorti depi lepidemi ek lokdawn? Onivo mondyal ek isi? Anmemtan mo finn met lanfaz lor nuvo posibilite lalit pu sosyalism pandan moman istorik kan tu enn ku vinn fluid, mo ti usi warn kont menas danze grav lamonte fasism dan sa mem moman la. Fasism li nuri lor sikatris lepase kan ena dezespwar dan leprezan.
Dan Lamerik, pandan dernye de-trwa zur finn expoz pli pir siyn lamonte fasism.
Dan Minneapolis sa semenn la, enn ofisye lapolis, avek ranfor so trwa lezot ofisye, tuy enn misye ki zot ti fini menote e deza alonze ater. Zot finn asasinn li par asfixye li pu plis ki 8 minit. Zot inn fer sa an piblik. Misye la apel George Floyd. Li finn exekite, parey kuma Ahmaud Arbery le 23 Fevriye dan Georgia, par zom blan rasist. Me sa fwa la seki finn komet sa asasina la ti ofisye leta. Tulede asasina ti filme. Tulede montre exekisyon perpetre avek inpinite par zom blan arme lor enn enn individi nwar tusel, pa arme.
Tulede video byin byin dir pu gete.
Zot expoz rasism sistemik perpetye par sosyete Amerikin antye depi lepok seri lalwa Jim Crow. Apre lafin Lager Sivil dan Lamerik, esklavaz ti aboli e prosesis “rekonstriksyon” ti finanse pu enn-de deseni e ti kumans ena enn veritab emansipasyon ek posibilite egalite. Me byin vit, finansman kupe. E lerla lalwa lokal kumans inpoz aparteid ek opresyon Amerikin nwar, avek mertriye Ku Klux Klan kuma so brans inplemantasyon. Seri lalwa la ti apel lalwa Jim Crow. Li gayn so nom depi “pyes” malfame inpe kuma “Sugar Time” ek “Radio Crochet” ti ete dan Moris – kot turn desandan esklav ek laburer angaze an bufon tandi ki tu lezot dimunn sipoze riye.
Sugar Time ek “Radio Crochet” ti gayn premye vole kritik depi nu kanpayn lafis dan rezyon tablisman Medine. E lerla, mem lane ti ena enn aksidan trazik. Enn minibis organize par tablisman perdi kontrol lor so sime retur depi enn sa bann evennman la, e plizyer travayer perdi lavi. Pa finn refer sa evennman anyel orib ankor.
Bizar, purtan dan Lamerik, bann tel evennman kontinye, ubyin mem resisite. Les mo montre kimanyer.
Donald Trump, avan li vinn Prezidan li enn parmi personaz koni dan sosyete Lamerik akoz li ti enn akter ek prodikter so prop “Radio Krose” apel “The Apprentice” (Apranti la). Si u enn Morisyin enn sertenn laz, kan u get enn sel sa epizod sa sho TV Realite, u pu rekonet formil la, imilye ek fu perdan deor. Ipipip-ura! Donald Trump ti fer dimunn fer konpetisyon pu gayn enn travay. Wi, sinbol absoli klas kapitalist kont klas travayer – esklav lapey – seki patron ena puvwar pu donn ubyin retir u travay. Tandi ki dan Moris, tu dimunn ti kriye “Krose! Krose!”, dan Trump so sho, li fini epizod avek so fraz fezer, “U lisansye!”
Sosyete kapitalist deza fyer li konn flat ek swazir, lor ledo bann “seki perdi”, “seki gayne”- ki deza dan bez – me sa de sho, enn dan Lamerik ek enn lot dan Moris, fer kiksoz buku, buku plis pir. Zot izol ek imilye perdan. E nu riye. Kan anfet jok pe ridikiliz nu.
Imazinn laraz klas travayer. Laraz refule, kuma dan sho Jim Crow. Parey kuma pu Radio Krose
George Floyd, enn misye exekite par lapolis sa semenn la dan enn atak rasist, finn provok telman enn skandal dan lavil Minneapolis, telman duler atros, ki dimunn inn kumans atak sinbol larises osibyin ki stasyon lapolis, limem, e kumans met dife.
E byin sir Prezidan Lamerik plis skandalize par domaz a propriyete ki par asasina avek sanfrwa enn misye akoz kuler so lapo.
Sa bug kriyel Trump ti skandalize par sa zimaz avek fyerte futborler Amerikin Colin Kaepernick “azenu lor enn lipye” an 2016, azenu drolman li enn gran siyn respe dan Kretyennte, kan lim nasyonal Amerikin ti pe zwe avan enn match futborl, kuma enn siyn ki lanasyon pankor ena respe pu dimunn nwar pu merit li dibut pu so lim nasyonal. Me Trump res insansib a sa zimaz kot enn ofisye lapolis avek so zenu finn apiye-apiye ziska tuy enn zom nwar san defans lor zimaz fim wit-minit. Finn zixtapoz sa de zimaz lor web pu fer sa pwin la.
Asterla, Prezidan Lamerik pe menas pu avoy larme avek lord pu tire.
Ofisye lapolis inplike, kan mo ekrir, pankor ni arete ubyin ni met sarz kont zot.
Rasism li form parti fasism. Ek lepidemi ek lokdawn pe fer sa bann danze la iminan.
Nu bizin organize tutswit. Dan nu parti, dan nu sindika, dan nu lasosyasyon, lor nu sayt travay, dan kartye kot nu reste. Avan li tro tar.
Lindsey Collen,
pu LALIT, enn pwindevi personel.
Tradiksyon:BK
