24.05.2020
An Me '75, mo pa ti ankor rant kolez. Mo fami ti'nn emigre, res Langleter akoz travay. Kan nu finn returne an 1975 e kan mo finn rant kolez laz 11an dan Form I, plizyer mwa apre lagrev, lerla mo finn al dekuver ki gran evennman mo finn rate. Mo ti dan kolez QEC, e dan mo klas, tu tifi 11-12 an ti kone ki apel lagrev. Mo ti ena buku pu ratrape. Pu mo gran ser Dini ki ti ena 15 an e ti al mem kolez, ti pli pir. Tu so bann kamarad ti'nn dan lagrev. Alor kan ver Oktob-Novam, li'nn dir mwa li pe al reinyon Asosyasyon Nasyonal Etidyan Morisyin(ANEM), mo finn dir li mwa osi mo anvi ale.
Dan lagrev, etidyan aprann vit
Reinyon-la ti fer dan kolez Eden, e li ti mo premye reinyon enn “lasosyasyon”. Mo ti ale avek enn karne nots, e mo premye defi, sete pu konpran size sa reinyon-la. Ti ena enn 15enn dimunn prezan e apenn mo ti pe kapav swiv reinyon-la. Mo ti ena buku kestyon pu dimande apre reinyon-la: depi “Ki vedir marxism?” - enn size byin vast, ziska detay sinifikasyon diferan mo dan sak fraz ki dimunn finn koze. Par exanp, “Ki vedir “dogmatik”? Mo pa ti realize alepok, me dimunn aprann a enn vites vertizine pandan enn lagrev. Sa lekar dan konesans ek lexperyans-la ti paret pa ditu fasil pu mo sirmonte antan ki enn etidyan ki pa ti dan lagrev. E li finn res enn ket permanan pu diminye sa lekar-la.
Ki vedir “langazman militan”
An 1976, ANEM ti pe prepare pu organiz manifestasyon anti-sistem lorea kan rezilta HSC sorti. Deza ti ena inegalite ant diferan kolez – enn inegalite ki sistem lorea ti ranforsi. Kolez ki ti lorea ti “gran kolez” ek lezot ti “ti kolez”. Aster dan LALIT, nu ena propozisyon pu ki ena kota laburs par kolez, pu ki byin vit, tu kolez vinn plis egal amezir paran debruyar avoy zot zanfan dan kolez kot zot panse zot zanfan pu ena plis sans gayn laburs.
Alor an 1976, dan ANEM, nu ti prepare pu fer manifestasyon. Alepok mo pa ti ankor konpran ki enn manifestasyon ete. Mo ti panse dan donn kudme organiz enn, mo pu al konpran, me malsans dan mo kote. Ariv zur rezilta HSC, enn parmi bann lider ANEM ki ti dan tu sa preparasyon pu manifestasyon, Jocelyn Chan Low, al sorti lorea. Kan li fer deklarasyon dan lagazet, dan radyo, dan televizyon, enn mo li pa dir pu kritik sistem lorea. Alor nu ti'nn dezanpare net. Nu tu ti santi ki li finn trahir ANEM, e sa aksyon ki nu ti pe organize ansam. Li ti mo premye leson dan ki ete “langazman militan”: politik li pa enn klib kot u diskit politik, bizin konn organize seryezman, e avek responsabilite osi. Kan u pran responsabilite dan enn aksyon, li enn langazman ki u pran vizavi enn lorganizasyon net, vizavi enn muvman net.
Komemorasyon lagrev apre lagrev
An Me 1976, ANEM ek Mauritian Association of Students (MAS) ti organiz komemorasyon 1 an lagrev etidyan dan kolez New Eton. Sa zur-la, nu pa ti al kolez. Etidyan New Eton pa ti fer klas. Nu ti fer sa komemorasyon-la dan lakur New Eton. E se la ki mo finn vremem aprann plis lor demand lagrev e so derulman. Mo ankor rapel enn lafis ki nu ti fer ek kole lor miray kolez New Eton sa zur-la, 1 an apre lagrev “Nanye pa finn sanze”. Me anfet buku ti pu al sanze: mem lane, savedir 1976, kolez ti pu vinn gratis e drwa de vot ti pu sorti 21 an vinn 18 an. Me, seki ti vre se ki kolez ti res inegal, mem si gratis.
Ti ena komemorasyon lagrev organize par muvman etidyan pandan plizyer lane apre lagrev. Ti ena enn dan kolez QEC, trwa an apre. Apre brek manze, nu tu pa ti al dan klas. Nu ti al dan gran orl kot abitye fer lasanble. Lisemay Francois ki ti dan lagrev '75 e ti'nn ariv dan Form 6 ti koz lor rezon kifer ti fer lagrev. Zanfan Form 1, Form 2 ki ti pli antuzyas pu kone ki ti ete sa lagrev-la. Kan mwa mo finn ariv dan Form 6, ti ena kumadir enn kasir ant etidyan dan kolez: bann ki finn konn, u konpran , lagrev etidyan, ek bann ki pa finn kone. Kumadir enn kasir zenerasyon, telman lagrev etidyan Me '75 finn mark nu. La mo finn aprann limitasyon organizasyon etidyan kolez: konesans enn muvman, li kapav transmet dan enn kolez zis 7-8 an, oplis. Me, dan erezman sosyete, 45 an apre, ankor pe transmet konesans la zordi.