18.05.2020
Nu ti-dezene fri fe-mezon ti onore pu ena enn zanburzwa sakenn depi nu zardin.
Sa li ase enn ti viktwar akoz zwazo extra kontan sa fri parfime pu mem rezon ki nu, e fini par manz laplipar. La, omwin nu finn gayn enn sakenn. Pa kapav dir mem zafer konsernan fig. Mo finn plant enn pye fig plizir lane desela ki enn kamarad so mama abitan Rosbwa ti donn mwa e li raport fri delisye, fri me ki teknikman ofet enn ta fler ki fleri alinteryer lanvlop lapo. Rada ek Sadna ena enn pye depi enn butir sorti nu pye, ki asontur pe prodwir fig buku pli gute, akoz li prefer klima kot zot reste. Tutfason, dan konfli avek zwazo, Ram inn kumans fabrik ti-sak apartir plastik transparan pu kuver fig pu zwazo pa fini balye tu avan nu leve gramatin. Me martin – tir sapo – finn lev chalennj. Zot finn aprann kimanyer beke pu uver sak. Les pase, zordi nu ti ena zanburzwa, banann, papay, atemoya ek aserola depi nu zardin lor nu pla. Ek grenadinn depi enn kamarad so zardin. Pa mal!
Pa bizin dir u lakaz ankor byin mank nu de tutu. Zordi fer enn semenn. U kapav mazinn tristes pu perdi de lisyin dan mem zur. Li fer kot nu ankor plis silansye.
Me, silans inn kase dan Ragoo Lane, ena enn-de loto ek motosiklet pase detanzantan asterla lokdawn inn leve parsyelman. Latelye metal dan lot sime pu kumans larg so tapaz abityel ninport kan aster. E sa pu ranplas sa kakofoni depi lot kote, kot riye, tapaz kriye kan zwe klib gambling inprovize pandan lokdawn pu sandut ferme, amezir lokdawn leve.
Sa klib gambling tanporer anseyn nu enn leson lor dyalektik: mo pa siport gambling. Mo kwar li enn abi kont zanfan pu fer zenn zanfan vann biye tombola, ala ziska ki pwin mo pa dakor. Mo panse adiksyon a gambling li sorti depi sa pratik kot pe expoz zenn zanfan. Pu nu tu, inklir momem, enn lotri nasyonal ti pu sifi – plis enn sezon lekurs, enn vye tradisyon, avek enn kontrol sosyal lor so laspe gambling. Me epargn nu depi enn sekter antye lindistri zugader. Li pa ki kapitalism, sirtu kapital finansye, pa limem, enn form gambling. Tutfason, sa klib gambling pre ar Ragoo lane, ki’nn devlope dan vwazinaz pandan peryod lokdawn, mo pena nanyin kont. Wi, mwa ki napa siport gambling, welkom li. Kifer? Akoz li ranplas vyolans domestik. Enn tipe gambling avek domino mem kot inklir zanfan, buku buku plis meyer ki vyolans domestik Alor, nu ziz kiksoz par lefe ki enn aksyon ena dan enn sityasyon done.
Seki amenn mwa a kimanyer zordi kan pe kumans lev lokdawn, mo ankor byin ankoler ar Guvernman MSM-ML-Transfiz pu “rekonpans” popilasyon pu so disiplinn exanpler (ki finn mat premye vag Kovid-19) par inpoz enn reyn represyon extrem. Ki ete sa?
An partikilye, mo ankor utraze ki ninport enn lapolis kapav menas ninport kisannla avek enn lamann Rs500,000 u enn santans prizon sink-an, akoz u finn sorti kan premye let u sirnom pa koresponn a zur kot u sipoze sorti. Degre enn tel enormite dimann enn explikasyon inpe plis teknik.
Dan epidemyolozi, syans probabilite par exelans, kot statistik ed nu pu kontrol enn lepidemi, mezir administratif pu permet enn-tyer dimunn sorti, par lord premye alfabet u sirnom, li exakteman sa. Li enn mezir statistik baze lor probabilite. Mwins dimunn sorti, plis difisil pu viris sirkile. Sa enn foto evalyasyon sityasyon dan so lansanb. Li enn foto aprosan, baze lor gran nomb. Li konsern probabilite.
Ninport ki enn individi ki sorti pa fer enn gran diferans. Enn pinisyon miner, kuma enn warning ti pu plis apropriye pu enn premye infraksyon enn regleman kalkil-statistik, e kapav enn lamann Rs 100 ki u ena pu al Lakur apre, anpersonn, pu peye.
Veritab chalennj pu enn Guvernman se pu ed dimunn pu respekte sa regleman la, nonpa avek menas enn baton, me plito par enn konpreansyon profon kimanyer lepidemi marse ek kimanyer sa regleman la ede. Kumsa, dimunn pa pu ule al fer shoping kan li pa tom zot zur. E ninport ki brebi galez pu apenn sinifikatif. Zot swa dan enn move take, swa dimunn pankor konpran, swa kapav-et zot sinpleman ego-santrik. Me, kan u byin gete, zot pena enn insidans.
Anfet, li difisil mazine kuma ninport enn individi ki sorti dan enn zur kot li pa so zur kapav konstitye enn ofans kriminel pu tu dimunn.
Kot sa ena kit mens rea? Mens rea li Latin pu fer enn deli avek konesans dekoz. Filozofi lalwa kriminel li baze lor lefet kikenn komet enn deli ek li byin kone li pe komet enn ofans ubyin enn krim – apart si li neglizans grav, par exanp, ki inplik li kapav predir risk ki li pe pran pu so konportman antan ki individi.
Kimanyer li kapav enn ofans pu enn individi al an piblik enn zur ki pa tom so zur? Li absird. Li turn lalwa kriminel an burik. Ena otan mens rea ki martin kokin nu fig avek efraksyon.
Eski sa kapav konstitye enn ofans kriminel?
Kapav DPP pu bizin etidye sa avan li azard li dan purswit.
Lindsey Collen
pu LALIT, enn pwindevi personel.
Tradiksyon:BK