Zur 43 – Akapela Linternasyonal dan Lepok Lapest dan Lepok Teknolozi
02.05.2020
Dan enn lepok kot santer solo partu dan lemond pe ofer zot kreasyon mizikal an akapela enn lodyans ozare lakaz akoz lokdawn, e son enn ravann solo rezone dan vilaz Bambous, sa fer nu rapel lamizik san teknolozi. Enn pirte brit-natir. Enn bote par li tusel. Asterla, mam dirizan LALIT mizisyin Rajni Lallah, yer, dan lepok lapest, prezant nu enn akapela Linternasyonal, enn sante ki abitye sante par enn ransableman manb LALIT layv-enn-dayrek. Sann la li enn solo. San okenn lamizik, li finn partaz sa akapela an Kreol ar nu gras-a teknolozi. Alor, u kapav ekut li lor nu paz facebook (Lalit Mauritius).
Li enn veritab bizu. An zis lavwa. Donn u laser-pul.
Asterla, nu kapav ekut li kan nu ule.
Li finn azut foto deryer lavwa. Alor u kapav get enn versyon ilistre sante la.
Enn aktivist apel Eugene Potier ti ekrir so parol pandan Kominn de Paris (1871) ek Pierre de Geyter ti konpoz so lamizik. Malgre represyon, masak pu aret Kominn, asasina tu lider prinsipal, exil lezot dan Nuvel Kaledoni, lespri Kominn, mem 150 banane apre, inn kontinye persiste res vivan. U kapav ekut sa sante ki rapel nu klas travayer ti pran puvwar pu 100 zur ek u kapav ekut li anplizyer diferan versyon. Zordi, ena Linternasyonal dan nu lang maternel laba pu nu tu kapav al ekute. Kado Rajni so akapela. Internet eberz li pu nu.
Nu pe truv linportans lavi pu seki li ete, lamizik pu seki li ete, e lerla apre, teknolozi. Dan sa lord la. Non pa dan lord inverse.
Truv teknolozi segonder a konteni fer nu rapel ki li neseser ena veritab kontrol demokratik lor teknolozi dan sa peryod lapest. Parski, dan sa peryod lapest modern, “konntak-tresing”, sa ansyin metod kot nu divilge tu nu sekre, ankonfyans, a travayer saniter fyab – kot zot ariv konn ek al vizit tu nu kontak dan lintere nu tu nu lasante – asterla, dan plizyer pei, Guvernman santral pe rant an rezo (eski ena enn databeyz santral?) avek bann Aps prive ek konpayni data. Sa asontur, riske kas sa konfyans, sa lasirans, ki nu ena kan nu konfye nu data personel a travayer lasante depi sant-an lexistans konntak tresing. Eski Leta pe stor sa data personel lor enn databeys santral? Eski nu pu ena konfyans avek Leta si li dir nu non, pena? Momem, anpromye, sirtu apre ki mo finn lir liv Mindf*ck (sic) par informater-denonsyater Christopher Wylie, ex-anplwaye Cambridge Analytica, mo pena enn su konfyans dan konpayni prive. Nu tu ki konn sor zurnalist Jamal Khashoggi, apre enn fwit data, nu pa kapav nonpli ena enn su konfyans ar zot.
Savedir, nu bizin etidye sa nuvo devlopman dan manyer pe servi teknolozi. Parey, kuma kolektivman nu ti resi fer detrir sa databeys santral Kart ID, nu bizin anpes stor ubyin detrir si ena data santralize lor konntak-tresing. Dan Moris, nu pa finn resi fer osi byin kan finn instal tu sa gro-gro brans ot avek kamera resanble korbo pe asize lor zot, tu sa 4,000 kamera “smart” pe kareman filme nu anpermanans. Alepok, kolektivman, nu pa ti ase smart pu aret sa. Me, asterla, nu bizin.
Lor enn not inpe plis leze, lokdawn finn fors enn aprantisaz rapid pu metriz teknolozi, e finn, usi, provok ase buku fu-rir. Premye lexanp kan Ram pe rikord so mesaz Fet Travay, enn mesaz 8 minit, e lerla enn lot 4 minit, tusala layv, pu rod kot buton pu aret rikording. Li meyer but sinema, Ram konn fer akting byin. Alor, kuma dan enn pyes teat li pez buton “End live Video” [Aret rikord Video] me selman li ti met so paz not divan so lekran, sa ti pe anpes li truv sa kestyon siplemanter, “Press, END or CANCEL.” Kan finalman, li tir so paz not, li truv sa mesaz la ek li pran ankor inpe segonn amater-akting pu deside lekel buton pu swazire. Naryin pa arive. Kapav li pa finn pres ase for. Rikording pe kontinye mem. Lerla mo verse pu gete, sakula mo usi mo rant dan film, ek mo pe dir Ram “sey pres lor ‘End live Video’ ankor enn ku”. Ki Ram finn fer, lerla nu truve bizin fer enn swa, lerla nu press “END”, li dimann “Are you sure? [Eski u sir?]” e nu finalman press “YES”. Tusala finn al lor rekording layv! Nu pa ti bizin diliyt li! Antuka, li ti enn kurb aprantisaz anpik (Nu tu kone lor aplati kurb – sann la ti enn kurb aprantisaz asandan!)
Dezyem lexanp enn lot kamarad ki finn dekuver kimanyer servi enn Ap pu donn kur so bann zelev ek li’nn gayn inpe enn-ale. Li desid pu kree enn “grup”, parey kuma enn grup SMS kot enn sel kut pez buton “send” u avoy mesaz enn lalis dimunn, pu li kapav forward info a enn grup eteroklit depi so lalis kontak. Ladan, li met koleg, manb LALIT, zurnalist, ansyin kamarad lekol, vwazin. Enn meli-melo. Dan sa Ap ki li pe servi, enn grup li pa parey. Li finn konstitye enn grup ferme kot kontak, malgre zot, inn al inklir ladan. Ena ti firye, alor li finn sey inform zot tu so erer ek li finn ferm grup la. Me, ena lezot ti anbale pu form parti grup la. Etan done ti nek dan kumansman lokdawn, li finn, otan ki posib, ofer dimunn enn swa. Li ti ase enn gran grup, alor, sa finn pran li omwin de zur. Byin vit seki ti anbale pu res dan grup kumans sirkil rimer pli pir kapav imazine onlaynn ek li’nn al fini par ena ta travay pu zer tusala. Enn lot kurb aprantisaz inpe lamontan.
Trwazyem lexanp, mo dan enn grup lor enn sa bann ap. Ep, mo finn remarke mo nepli pe gayn mesaz. An badinaz, mo dir tu manb grup pe exklir mwa depi grup. Zot tu riye ek pa pran kont. Me, mo pa pe kapav ni avoy mesaz. Alor sa finn ale pu inpe zur. Mo finn gayn tu kalite konsey depi “exper” kuma Rada ek Kisna. Futi mem. E suvan zot gayn koze kuyon kuma, “Personn pann dir mwa sa!”, anfin .... Tutfason, yer, apre ki finn sey tu, inklir efas tu konteni data lor ap-la, e fer lespas lor lezot aplikasyon, tuzur pa naryin mem. Ki mo fer? Kuma abitye. Mo teyn mo portab net. Me avan, mo finn asire ki mo ena mo pinn ki finn al extrer depi enn plas ki mo ti bliye me finalman mo finn rapel. Kan mo re-switch mo telefonn onn, li literalman danse dan mo lame, vibrasyon santenn mesaz, foto – inklir foto lisyin Larki pe lasas, fim, linnk, jok. Ankor enn lot kurb aprantisaz.
Sa, anmemtan Premye Minis Pravind Jugnauth pe anonse yer ki lokdawn, sipoze termine Lindi le 4 Me, pu extenn ziska 1 Zin ek tu lekol, lakres, liniversite, etc pu res ferme ziska 1 Ut. Mem si pa finn ena nuvo ka pu preske enn semenn, e mem si ena zis set pasyan Kovid-19 ankor lopital, zot pankor gayn desarz. Li bon pran tu prekosyon avek enn lepidemi osi kontazye.
Parkont .... Me selman, apartir 15 Me pu enn leve parsyel lor kondisyon ki u pu bizin ena enn permi pu sorti, WAPs (Work Access Permits – Permi sirkile pu al travay). Permi la resanble “pas” ki ti ena dan lepok langazman, kot u pa ti lib pu sirkile partu, kot u pu zis kapav al travay ek return lakaz, al sipermarket ek returne. Dapre lord, pu sanse gayn permi WAP dan lespas 24 ertan e pu nepli bizin atann plizyer semenn pu aplikasyon kuma li ti ete pandan sa 40 dernye zur. Li pu konsern sekter konstriksyon ek so travayer, lizinn ek so travayer. Tu travayer dan prodiksyon manze ek lapes, tu travayer ki travay pu zotmem kuma elektrisyin ek plonbye ek kwafer/kwafez pu osi kapav gayn sa permi. Fonksyoner pu repran travay gradyelman lor trwa semenn, an trwa-faz. Sipermarket pu kontinye lor mem sistem premye alfabet sirnom an trwa-batch me sipermarket pu res uver ziska 8:00 aswar olye 5:00 tanto – pu permet tu travayer gayn lokazyon pu fer komisyon lor de zur ki zot ena par semenn. Mask pu obligatwar. Distans fizik pu obligatwar.
Seki pu kontinye res ferme, ena bazar, lafwar, sinema, teat, laplaz, ek aktivite sport e leres.
Lindsey Collen
pu LALIT, enn pwindevi personel.
Tradiksyon:BK
