30.04.2020
Mo finn dimann enn kamarad, lor telefonn, eski li pe mazine kimanyer kapav respekte distans fizik kan li pu return travay mason lor enn sayt konstriksyon, amezir nu pe al ver leve parsyel lokdawn. Li dir wi, li finn reflesi lor la. Li pu posib. Mo remarke dan Leta New York, laba, kot zot reflesi a-ot-vwa lor sa kalite zafer dan brifing Guverner Coumo tulezur, konstriksyon li enn parmi premye sekter zot pe pans pu uver. Mo kamarad dir li pu dimann enn refleksyon e nesesit teste lor sak sayt e lor sak muvman pu sak tip travay. Li azute, ki zot pu bizin abitye pu travay avek mask. Mo sipoze dan Moris, seki pu plis difisil pu travayer konstriksyon sirtu konsernan domenn sosyal kote zom, se pa pu kapav shekenn kan zwenn dan gramatin. Li enn rityel kuma enn siyn respe ki existe pu plizyer deseni, kapav-et plizyer syek, e usi pu exprim lamitye. Dan Moris, shekenn li pa zis kan pe rankontre enn kikenn formelman, me li enn pratik tulezur. Sa li enn labitid pu byin difisil sakrifye.
Enn lot kamarad travay kwafez dir klyan pu bizin strik lor vinn aler lor zot randevu. Sa kote sosyal, kan asize ansam pe atann u tur, koze, riye, kapav pu bizin ale. Sa laspe “sikoterapi” dan salon kwafir kapav pu al sakrifye. Li dir, li pu bizin met mask e kapav-et, li pu bizin furni mask zetab pu so kliyan. Kuma zot pu ziz zot nuvo lakup? Kliyan ek staf pu bizin fer vwar ki pe servi sanitayzer lame.
Par kont, enn lot kamarad finn lir enn kopi enn dokiman prepare par enn grup senyor staf ledikasyon (kapav direkter lekol?). Kamarad la dir li pa kone a kisannla dokiman adrese, me li paret adrese a seki ase lao dan birokrasi ledikasyon. Siyn trakasan, ena enn fraz vyolan anti-sindika. Sa li enn warning, amezir nu sorti depi lokdawn. Lafors represyon pe organize kont klas travayer.
Lezot kamarad pe trakase ki zot patron fors zot pu travay depi lakaz pu tultan. Zot panse sa pu terib. Lalwa fini amande pu apel sa kategori travayer “atipik” ki sirtu vedir “san okenn drwa”.
Tusala pu dir ki ena panse e ena aksyon ki pe al ver enn exit gradyel – kuma kurpa – depi nu lakaz amezir nu pe apros le 4 Me, dat kan sipoze lev lokdawn. Mo finn servi “kurpa” pu konpare, pa akoz kurpa lant, me sirtu akoz so kapasite pu avantire andeor kot li reste me konn vit-vit re-vinn kasyet dan so koki. Akoz nu dan enn lepidemi ki reprezant enn dub danze, vites li propaze ek so to mortalite elve, kan nu pe avantire andeor lakaz, ansam,kolektivman ansam, nu bizin ena kapasite pu nu bat an retret vit-vit si zame infeksyon exponansyel re-kumanse dan nu sosyete.
E kan mo mazinn lafin sa leta dirzans saniter, mo pans lepep dan Gaza ek West Bank. Zot pa truv lafin lokdawn, zot. Zot anba enn lokdawn permanan. Frontyer ferme. Lareopor dezer, finn bonbarde. Lepor su blokis. Ena larme lokipasyon ki a ninport ki moman amenn lokdawn enn ku, ferm u dan u lakaz. Suvan ant kot u reste ek plas kot u travay uswa u al lekol, ena chekpoynt. Ena chekpoynt volan ki pa ti laba yer. U ena pu met lake pu sorti dan u sime. Solda Larme Lokipasyon kestyonn u: Ki u fer la? Kot pe ale? Pas, kote?
Alor, u, antan ki refizye Palestinyin ki res dan kan refizye dan Liban uswa Zordani, dan Lasiri uswa dan WesBennk, Zerizalem, Gaza, pe viv su enn lokdawn san-fin. U pena drwa travay, sa sityasyon kontinye persiste san ki u truv so but finisyon. Sa lavi dan limbo, sa lavi ansispans, li vre pu Palestinyin, pu refizye Palestinyin osi, kuma li vre pu tu refizye. mazinn tu sa Siryen deplase akoz lager. Zot dan bann kan. Ozare. Ena pre 70 milyon refizye dan lemond zordi, inpe plis ki lamwatye deplase dan zot pei e inpe mwins ki lamwatye deplase dan enn lot pei e anrezistre kuma refizye avek Nasyon Zini. Kan dimunn depi pei ris dan Lerop ek depi Lamerik larmwaye, plinye, tinte, e kan zot bann dirizan nuri e servi sa pleyn-sor parmi zot lepep lor ena pu “toler refizye”, li fer u surir. U ti pu kwar ki Lamerik ubyin Lafrans ubyin Langleter ki akey plis refizye. Me non. Ala enn lalis lor 1,000 popilasyon, sink pei ki akey plis refizye: Liban (164 lor mil), Zordani (71 lor mil), Latirki (43 lor mil), Uganda (32 lor mil) ek Chad (28 lor mil). Purtan, zot pa parmi pei pli ris. Rar, u tann zot plinye. Ala lalis pei ki eberz plis refizye avek komye refizye: Latirki (3.5 milyon refizye res dan Latirki), lerla ena Pakistan ek Uganda sakenn avek apepre 1.5 milyon, swiv par Sudan, e nek apre ki gayn Lalmayn, enn sel pei ris, avek inpe plis ki enn milyon refizye dan enn imans pei, pli gran parmi tu pei Lerop.
Dimunn refizye atraver lemond pe, tultan, viv dan lokdawn. Alor, enn kiksoz ki nu bizin rapel, amezir nu pe al ver exit depi sa lokdawn tanporer, kan nu pe emerze depi nu difikilte akoz nu pa finn kapav al travay, gayn enn rant normal pu enn-de mwa, se lemond antye, inklir nu, bizin adres sa problem refizye kot dimunn pe viv anba enn lokdawn permanan.
E plas pu kumanse, ki sinboliz sa lalit pu tu refizye, se ful drwa pu lepep Palestinyin. Zot pei antye finn kumans viv anba kolonizasyon par Leta Israel, sa kan pe ena gran muvman dekolonizasyon partu lezot plas dan lemond. Sa finn arive e pe ankor kontinye zordi, avek baking politik ek militer Lamerik a Israel pu reprodwir enn proze sosyete arkaik, pa zis kolonyal, me baze lor enn aparteid strik. Trump ek Netanyahu, asterla, inn rant dan enn trio avek Prins Zeritye Larabi Saudit Mohammed bin Salman. Li sirtu koni pu so rol dan orkestre asasina e demanbreman zurnalist Washington Post Jamal Khashoggi dan konsila Larabi Saudit dan Istanbul, Latirki. Me, la ankor, Rwayom Larabi Saudit, divan menas iminan enn sulevman sosyal masif ki pu fer Printan Arab paret tipti – akoz instabilite reveni petrol, e akoz rebelyon parmi so lepep. Lepep Lamerik ena enn lokazyon pa zis pu met Trump deor me osi u mobilize pu enn meyer sosyete an zeneral, pu enn sosyete kot pu nepli ena dimunn san lakaz, nepli pu ena otan dimunn pe met lake pu gayn enn buse manze debaz e nepli ena pu travay dan trwa plas pu resi sirviv.
But ki, nu, dan Moris kapav kontribiye, kuma alye avek travayer Amerikin, se fors larme USA kit Diego Garcia, e anmemtan integre Chagos dan enn Leta Mauritius egaliter kot sak lil dan Repiblik ena pwa egal e sak et imin zwir liberte egal ek lazistis egal dan enn sosyete kot pena enn klas dominan ki posed tu e kontrol nu.
Alor, zordi lokazyon divan nu pu nu lite pu sanzman, amezir nu pe al ver exit lokdawn. Nu finn truve seki ti ena avan, pa bizin return parey. Nu sosyete bizin kapav vinn pli bon. Antye lemond. Samem lespri internasyonalism, kan dime nu pe mark Zur Fet Travay. E nu bizin rapel, nu tu kapav, enn zur, vinn travayer esansyel, e nu kapav travay mwins. Nepli bizin patron non-esansyel, kareman initil. Nu bizin konn kimanyer, ansam, pu organize pu kontrol kapital ki patron finn akapare. Nu bizin organize pu ena kontrol demokratik lor kapital, ek lor later. Pa fasil. Me pa inposib, nonpli. Nu finn truve ki linposib, anfet, pa inposib. Alor, anu buz divan.
Lindsey Collen
pu LALIT, enn pwindevi personel.
Tradir: BK