23.04.2020
Minis Finans Renganaden Padayachy finn anons prolonzman bann mezir dan Wage Assistance Scheme ek Self Employed Assistance Scheme pu asire ki dimunn ena enn rant pandan peryod lokdawn saniter ki finn mete ziska le 4 Me.
Inegalite: Lekar dan lapey ogmante
Pu sa 2 dernye semenn, guvernman finn asir Rs 2,550 pu dimunn dan sekter informel. Tandi ki pu seki travay dan sekter formel avek saler debaz ziska Rs 25,000 zot pu gayn zot saler ful pu mwa Avril – atraver patron. Setadir si enn travayer ti pe tus Rs 12,000 par mwa li pu gayn so Rs 12,000. E seki zot lapey ti plis ki Rs25,000 me mwins ki 50,000, zot pu gayn Rs25,000. Ena pre 80% travayer ki tus pa plis ki Rs25,000 par mwa. Seki vedir ki sannfwala guvernman pe pey 100% lapey preske totalite travayer sekter formel. Sa plan guvernman pu sutenir konpayni dan sekter formel pe kut Rs 4 milyar larzan piblik.
Guvernman sibvansyonn kapitalis olye taxe li
Alor ki ena lantrepriz finn pey bel, bel dividenn bann dernye lane. Par exanp, labank e gro konglomera inn fer par milyar profi dernye 5 an. Ena mem sertin parmi ki pe opere pandan konfinnman, pe kontiyn tap profi. Le 13 Mars, guvernman ti anons enn “plan sutyin” Rs 9 milyar pu kapitalis. Eski zot ti bizin benefisye finansman leta, larzan fon piblik san kondisyon? Li vre ki Minis Finans inn presize ki dan ka Wage Assistance Scheme (enn fon Rs 2.6 milyar pu mwa dernye) ki patron bizin servi sa larzan la pu pey travayer e napa lisansye pandan konfinnman. Sa li rezonab me eski li sifi?
Dayer dan sityasyon extrem, kuma lepok lager, ena guvernman partu dan lemond ki pa finn ezite pu fer gro-gro konpayni sarye enn pli gran par fardo ekonomik ki zot abitye. Pandan Premye ek Dezyem Ger Mondyal, Lamerik ek Langleter par exanp, ti inpoz ziska 80% tax lor profi gro konpayni. Plizir lezot pei ti pran mezir taxasyon similer.
Kifer guvernman pa introdir enn tax lor profi kumsa. Kifer pa enn tax lor larises? Kifer Leta pa akerir aksyon dan sertin lantrepriz anretur pu sa led la? Dan sertin pei kuma Lespayn, Lafrans, Litali, Lalmayn zot guvernman finn met anmars uswa pe anvizaz, nasyonalizasyon sertin sekter lekonomi.
Ki bizin fer?
Kriz Covid -19 pe vinn expoz inkapasite klas kapitalis pu asire ki travayer ena lapey, ki fami ena manze sifizan ek lozman adekwa. Klas kapitalist ek so leta pa kapav mem fer prodiksyon san detrir lafore e polye lanvironnman. Konsantrasyon puvwar lor lekonomi dan lame sa ti poyne sef konpayni pa pu ede pu fer fas resesyon e menas kriz sosyal pli divan. Bizin diminye kontrol ki zot ena lor lekonomi. Sa bizin kumans par enn lalwa ki obliz tu tablisman (ek ex-tablisman) deswit pran enn-tyer zot later, pran dimunn pu travay avek sekirite anplwa, plant prodwi alimanter lor la, e asire ki, a-tan pu premye rekolt, deza ena lizinn prezervasyon, lizinn transformasyon pu servi sa rekolt la. Kumsa pa zis asir sekirite alimanter, pa zis kree anplwa stab, pa zis pu gayn deviz kan pu vann prodwi alimanter anplis, me pu fini met proprieter tablisman ek gran siperfisi later lor warning: si li pa fer seki lalwa dir, Guvernman pu bizin pran dimunn pu travay tablisman so later pu prodwir manze pu tu dimunn, e pu exporte. Li sinp. E si Guvernman pa fer sa, lamas dimunn bizin mazine kimanyer met sa an-aksyon.
LALIT finn tultan anfaver plis kontrol demokratik lor desizyon ekonomik. Nasyonalizasyon su kontrol uvriye enn mwayin ariv ver sa. Se sa ki “demokrasi” vedir.
Alain Ah Vee
pu LALIT