13.04.2020
Pandan lokdawn, tutswit ena dimunn konn kalkil exakteman ki fason pu debruye dan sa nuvo sirkonstans, setadir, kuma nu dir an Kreol, zot kone kimanyer pu “trase”. Kreativite napa manke.
Ena dan Bambous, kikenn lor bisiklet pase kriye “gro gro zanblon” – ki li finn al kase lor bann gran pye danbwa. Li’nn ranplas travay preker ki li ti pe fer avan par enn lot travay preker.
Ena enn lot dimunn ki ena enn trisik, li vinn livre u bonbonn gaz ble kot u lakaz si u res dan rezyon Plaisance-Rose-Hill, pu Rs50. Pa kone ki travay li ti fer avan lokdawn. Me, li finn invant enn travay dan servis esansyel. Sinon, kimanyer dimunn ki pena loto, e sa li laplipar dimunn, sipoze ranplas so bonbonn gaz?
Enn lot zenn-om lor bisiklet vinn livre enn parsel kat baget, sakenn dan so korne papye, pu enn ti fiz anplis. Kan bulanze ankor ferme, u bizin al met long lake kot sipermarket si ule aste dipin, Kimanyer u fer? Alor, sa livrezon dipen divan laport reponn a enn demand reel dimunn.
Dan Brezil, kan Bolsonaro, Prezidan extrem-drwat dir ki Koronavirus pa plis ki enn “lerim dan nene”, se bann geng ladrog ki inpoz enn lokdawn dan Rio de Janeiro. Zot ena buku plis organizasyon su kapitalism, ki Minisipalite, Provins u Leta limem.
Dan Cape Town, de geng rival finn fer enn trev akoz lokdawn. Pa zis sa, akoz zot ena rezo ki Leta pena, se zot ki pe al livre manze dan bann tawnship pu dimunn ki pa kapav sorti. Dan sa lepok neo-liberal, travay Leta inn telman raptise ki sel lorganizasyon sosyal ki kapav pran larelev se geng ladrog.
Partu dan lemond, fam-sarz ki ti pe fer nek enn-de akusman dan lakaz madam la, pe organize pu reponn a nuvo demand. Wi, fam pe re-pans lor akuse-lakaz amezir zot pe truve ki lopital deborde e kapav-et tro danzere pu enn tibaba fek ne.
Nu pe truve ki ena buku leson pu nu kumans reflesi anprofonder. Kimanyer fasilman kapav re-organiz lemond diferaman. Ki kantite dimunn kreatif ek kapab ena. Komye dimunn pe temwayn zot konpasyon pu lezot dimunn – mem dimunn dan geng ladrog dan Rio ek Cape Town, ki avan sa pa ti ena enn repitasyon tro korek-korek. Avek ki fasilite zot fer enn trev.
Buku dimunn ena kapasite byin kreatif dan kone kuma “trase”. Tu seki nu bizin, se organiz sa “trase” individyel dan enn lespri kolektif pu nu kapav apros ver kreasyon enn nuvo sosyete.
Tresing
Sel fason kal propagasyon sa lepidemi la se, “retras” ka maladi Koronavirus pu “teste, e izol dimunn.
Amezir ki sif nuvo infeksyon dan Moris ariv ver enn plato (mem si enn plato ase dantle), nu realize ki metod tresing-teste, enn leritaz nu sistem lasante piblik Moris, ki pe sap nu zordi.
Ansyin skil ki ti devlope kan Moris kan ti mobilize pu eradik malaria (ki a-lepok ti reprezant enn-tyer total nonb dese) e pu gard li eradike pandan 70 an atraver, li sa metod retrase-teste la. Dr. Gujadhur explike kuma sa lekip tresing al rod e intervyu dimunn enn-par-enn – mem-parey kuma Sherlock Holmes ubyin Inspekter Clouseau. Ena tresing fasil – si kikenn inn al vizit enn fami, li donn sa linformasyon la vit. Si zot finn al zwenn enn koleg, dan sa ka la usi, li sinp. Me skil pu fer kikenn ki teste pozitif, ubyin kikenn byin malad, devlop ase konfyans, batir konsyans sosyal ase vit, pu li divilge ki li finn al met enn bet dan enn gambling ilegal parla, li finn rann enn vizit so metres ubyin so aman, swa li ti tu sinpleman al aste sigaret lor marse nwar. Tusala byin delika e meyer “traser” se seki resi devlop enn konfyans absoli ki so tresing pu res konfidansyel. Alor, konfidansyalite dan travay tresing vinn enn eleman primordyal. Li enn travay avek buku skil, buku konpasyon.
Dan Lamerik, asterla ki Guvernman Federal pe sey remet dibut, relans metod retrase-teste, kan sa tigit retrase-test (ki zot ti fer par korl telefonn inpe vag-vag), sa osi finn kolaps su presyon sa enorm kantite dimunn malad. Ti ena tro buku pu retrase, alor zot ti bizin zet lekor. Si u ekut CDC (Centre for Disease Control and Prevention – enn lel Guvernman Federal ki byin su-finanse) asterla avek buku retar zot pe sey rekonstitye bann lekip retrase-teste. Anita Cicero, direkter adzwin Johns Hopkins Center for Health Security, finn deklare a lapres ki “idealman, pu bizin omwin 100,000 nuvo ‘treser’ pu vinn azut ar lekip konntak-tresing,”.
Me, Lamerik inn rant dan enn mod panike etan done ki Ladministrasyon Trump finn perdi 7 a 8 semenn akoz li finn niye lexistans sa lepidemi, lerla li finn sey blam lasinn pu viris. Asterla administrasyon Lamerik ena lintansyon pu depann lor teknolozi olye kapasite servo dan resers. Sa, asontur, pu antrenn enn nuvo seri problem. Mem konpayni kuma Apple ek Microsoft pe travay lor kimanyer pu kontrol muvman dimunn atraver GPS lor zot telefonn portab. Sa li enn siyn pu nu tu ki Leta pu ena bann nuvo puvwar grotesk – pa zis dan peryod enn lepidemi, me osi apre ki sosyete sorti depi sa lepidemi – e ki puvwar sa bann zean konpayni prive aytek pu, zot osi, ena tu kalite puvwar lor sosyete. E nu kone zot pena okenn manda elektoral, pa mem enn figman grander enn fey-fig pu kuver lefet ki zot pena okenn kont pu rande.
Nu pu sorti depi sa lepidemi li pu enn defi imans. Rosa Luxembourg so fraz byin koni rezim byin sa defi divan nu zordi “Sosyalism uswa barbari”.
Lindsey Collen
pu LALIT, enn pwindevi personel.
Tradir BK