Zur 18 – Koze for-for depi Lao Lakaz ek Nesesite Demar Sekirite Alimanter Tutswit
07.04.2020
Lazurne kumanse avek enn vwazin mont lor so dal (enn lakaz letaz, dal ase ot lao), li kumans kriye-koze for-for depi lao laba.
Dan kumansman, li ti paret kuma enn vyolans domestik verbal abityel, byin vit li vinn kler ki anfet li enn ka nevroz-klwazone sever (an Angle “cabin fever”) apre 18 zur lokdawn inn pase. San simiz, enn baton dan lame, li sot-sote kumadir li pe danse, zur dimunn pa-kone-kisana, zur zot mama, kumans menas dimunn pa-kone-kisana, lerla anonse ki li pu zete depi lao si zot pa fer atansyon. Enn sel kut, li sanze, li kumans sant enn sante relizye, kumadir li pe truv limem dan so prop lanterman, lerla re-sanz koze pu dir li respekte Guvernman dan enn ton ki inplike kikenn finn akiz li de so lekontrer. Sann kutla, kumadir sa mo “guvernman” fer li re-return dan mod zure. Ep! Lerla li kumans sant enn sante pu ti zanfan, for-for,“Anu al marse, anu al marse”, pe invit kikenn pu al marse ar li. Enn vwazin pre kot li, dan enn lavwa kalm, koz ar li depi anba. Lerla li dimann exkiz so vwazin, li dimann exkiz tu lezot vwazin pu so langaz grosye? Pa tro sir, si li sa, uswa akoz akizasyon ki li pa respekte guvernman, ubyin akoz li pe fu tapaz dan landrwa. Li pa ti tro kler. Apre sa, li rekumans zure ankor. Sa ku la, li tir so kalson, e res danse zis dan so mayo kuler ble, kont enn lesyel kuler ble. Apre, enn grup so kamarad ek vwazin inn mont lor dal, inn reysi anbet li, koz-koz ar li, fer li desann. Alor tu fini byin, otan ki kapav dan kondisyon dan lekel nu pe viv. Mo pe panse sirman nu tu pe dir numem, “Ayo bondye, sa ti kapav mwa!”
Kisna inn sorti lor so bisiklet. Zordi tur so alfabet pu fer shoping. Li ena lalis komisyon, diber, fromaz, lanti ek zi panplemus. Lor sime, li pu gete si spot karavann vaksin kont lagrip parla dan Bambous. Pli boner, kikenn depi Cite Laferme ti sone pu dir ki karavann inn ariv laba. Plan Guvernman inn dir karavann pe vinn kot nu.
Zordi gramatin, nu finn resi extrer enn dezyem koko sek depi so lanvlop lapay koko. Pa ti enn travay fasil. Li ti extra gro, avek buku lapay koko ant koko la ek sa anvlop ase koryaz ki protez koko la an-antye. Non, mo pa dakor pu fer enn YouTube mo pe uver enn koko lor pyos. Antuka, pa avan ki mo finn gayn enn-de leson depi mo bann kamarad Chagosyin ki konn fer li avek zis enn-de muvman presi. Apre sa, Ram inn fer 2 bol satini koko, apre ki li finn griye koko la, azut fey lamant ki enn kamarad ki par kwinsidans apel Koko inn vinn kite, azut enn pom ek pima ek zi limon ek disel ek enn-de gus lay, kraz tu dan blennder.
Kanmem komye nu pe debruye ubyin seye debruye, malgre kriz nevroz akoz klwazonnman, lepidemi, amezir li pe propaze dan lemond, li pe kontiyn antrenn maladi ek lamor e pe met sistem lasante su buku presyon. Sa malgre lokdawn pe diminnye lefe lepidemi. Li pa pu fasil pu sorti depi sa lokdawn la. Koronaviris pa pu ale net. Nu bizin prepare pu ki si viris la re-atake.
Antretan, enn kamarad finn telefone pu dir ki peman Rs5,100 fini verse lor so kont (setadir lamyatye lapey minimum omwa) etan li enn travayer dan sekter informel. Li ti aplay, antan ki planter dan enn plantasyon legim, su plan asistans Covid 19 pu travayer ki travay pu zot mem dan sekter informel. Alor, sa enn bon nuvel pu sa bann travayer ki ti pe trakase akoz natir informel zot travay.
Get kuma li pa tro difisil pu re-organiz lavi enn pei net, enn bul later net. Livrezon pak manze debaz pu dimunn plis mizer finn reysi fer. Pansyon vyeyes pe fer a-domisil pu lamwatye pansyoner akoz zot pena enn kont labank. Parey kuma pu distribisyon pak manze debaz, pu pansyon usi, finn gayn kudme fakter pu rod lakaz dimunn, donn zot zot larzan pansyon an-kash. E nu tann dir, lapolis ti pe akonpayn ti lekip ki pe fer port-a-port pu pey pansyon.
Ena sa fasilite avek lekel klinik prive inn inifye avek sistem lasante iniversel. Mem si li tanporer, nu finn truve ki kapav fer li. Kapav. Li pa inposib. Tu seki res pu fer se partaz travay egal-egal, e partaz pran desizyon egal-egal. E nu ti pu depas kapitalism. Sel zafer se klas kapitalist pu san pitye dan sey gard kontrol lor so stok, so Leta pu protez li osi lontan ki klas travayer pa chalenj zot ataver enn mobilizasyon lamas dimunn (pa fasil dan enn lokdawn) otur enn program kler ek konpreansyon an-komin lor kimanyer pu amenn sanzman.
Seki LALIT pe dimande irzan: Minis Agro-Indistri ek Sekirite Alimanter, ki usi Minis Lazistis ki tom byin, bizin tutswit (gete ki li pu fer) anons enn lakor avek tablisman, gro propriyeter later pu enn plan “Sekirite Alimanter” plante-prezerve. Nu propoze ki tutswit prepar enn-tyer later pu plant manze, anmemtan amenaz e transform sa infrastriktir deza existan otur sa 20enn tablisman u ex-tablisman pu fer prezervasyon ek transformasyon manze. Si pa fer sa tutswit, Moris pu riske dan gro problem alimanter.
Lindsey Collen
for LALIT, a personal view.
Tradir BK.
