26.03.2020
Guvernman Moris finn pivote, dan leswar avantyer, depi so stratezi kot li ti pe kalke lor model Lerop kot dimann dimunn pu gard enn distans saniter volonter, kuma dan Lafrans, Langleter ek Lespayn.
Depi Mardi 24 Mars avek kuvfe konplet, li paret Guvernman finn sanze pu kalke li lor model ki pe servi dan Lasinn, Sid Kore ek Singapur – tule trwa pei finn, atraver enn kuvfe konplet ansam ar retras kontak, resi kontrol propagasyon sa nuvo viris la. Model depi Lazi efektivman paret pe pli kapav anpes viris la propaze*, me Leta Moris bizin obligatwarman met anplas enn plan daksyon ki permet sa marse. Vyolans lapolis li sirtu PA enn fason fer. Get kominike LALIT pli boner zordi. (https://www.lalitmauritius.org/en/newsarticle/2412/lalit-reklam-sispansyon-imedya-lapolis-inplike-dan-tortir/)
Mardi, Guvernman vinn anons enn kuvfe total. Sa vedir tu supermarket, tu labutik ek tu bulanze ferme, e lerla, nek so landime ki li vinn anons plan lor kimanyer dimunn pu gayn provisyon manze. Li enn dele iresponsab. Me tuzur. Guvernman inn anons so plan pu distribisyon manze debaz. Li enn plan anbisye. Li an 2 vole. E sa Guvernman la pu gayn difikilte pu inplemant li amwins ki nu, lepep, kapav dan kit fason pran enn par sa responsabilite la, e permet met plan la anpratik. Li pa pu fasil etandone nu pa pe kapav sorti, sirkile.
Ki ena dan plan Guvernman?
a) Pu ena distribisyon enn pak avek provizyon debaz kot lakaz dimunn “dan lebezwin” kuma fami ki lor lalis Social Register (SRM). Vedir pu bizin mobiliz rezo NEF pu fer distribisyon manze. Staf NEF pu bizin ena mask, legan e mwayin transpor pu zot kapav montre lakaz ki zot okipe, e pu sirman bizin kudme lapolis u SMF pu remet manze. Nu tu bizin ede pu rann sa distribisyon posib – atraver dabor, sosyalmedia, e answit dan nu sime – pu ki tu dimunn dan tu sa bann landrwa la kopere pu ki kapav fer distribisyon dan lord. E nu bizin fer sa mem si Guvernman inkapab pu fer li.
b) Pu leres dimunn, ena enn plan ki sipoze pe vini kot dimunn pu kapav komann provisyon debaz ek peye onnlaynn. Lerla sipermarket ansam avek Minis Komers pu organize pu livre kot sakenn so lakaz. Nu pankor kone kuma li pu marse. Me, li bizin fini met anplas, pe fonksyone, anmemtan ki pe ena distribisyon NEF. Savedir asterla mem.
Sakenn dant nu bizin etablir enn minimem sutyin sosyal dan nu prop sime kot nu reste. Sirtu nu bizin kapav ed dimunn: dimunn ki viv lor so lapey o-zur-lezur ki nepli pu ena rant; dimunn ki so rasyon pe al fini akoz pe apros ar lafin dimwa; dimunn ki izole ubyin stigmatize, setadir an zeneral dimunn ki pe bizin enn kudme. Nu kapav fer sa par mars omilye nu sime kot nu reste, si li pa enn grannrut e apel dimunn depi enn distans, partaz nimero telefonn portab. Sa li enn lexanp enn kalite kudme e sa ede pu gard nu tu kalm.
Nuvo Demand LALIT
1. Guvernman pu bizin fer apel a tu sofer Guvernman ek Paraetatik (anplis sofer ki deza pe travay dan Minister Lasante) pu repran travay – kot apropriye dan veikil ki zot abitye servi. Bizin fer sa avek sutyin sindika kot li posib. Li bizin organize lor enn baz rezyonal otan ki posib. Sofer bizin gayn mask, legan e amezir li vinn posib usi Lekipman Proteksyon Personel e deplway sa laflot la dan 2 sekter:
- Enn grup sofer ek veikil organize dan enn roster pu transport travayer lopital, travayer dan lekip kontak-tresing ki pe al retras kontak, pu zot al travay e pu zot return lakaz apre travay.
Enn dezyem grup sofer ek veikil organize dan enn roster pu fer livrezon manze atraver NEF avek sutyin lapolis u SMF.
2. Tu fonksyoner bizin lor stennbay pu travay dan servis esansyel. Bizin kot li posib inplik sindika dan sa demars la.
Danze
Dan LALIT, nu rapel tu dimunn ki lir nu atraver websayt ek FB, seki gayn nu imel ek post sosyalmedia:
Ena enn melanz diferan problem ki fer sosyete byin frazil. Mem si Guvernman so desizyon pu deklar enn leta dirzans saniter li bon, li pu tini osi lontan ki nu kapav mintenir enn koezyon sosyal dan sosyete:
1. Monstrosite inegalite sosyal pe expoze angran. Dan Moris, ant enn-sinkyem ek enn-kar popilasyon, apepre, viv dan lamizer ubyin lor rebor lamizer. E, zot bizin gayn rasyon manze.
2. Ena dimunn ki pe viv dan duler ek angwas ki zot pa pu gayn zot doz sibstans tulezur, sibstans ki zot lekor bizin pu ki zot pa santi malad net. Savedir ena extrem anxyete. Nu bizin idantifye sa dezespwar la, e omwin rekonet ki ena li. Erezman, pe ankor seplay Metadonn (nu tann depi dimunn ki nu kone).
3. Ena dimunn pe fann rimer lor sosyalmedia. Ena 4 ki finn arete, me pu ena tuzur lezot ankor. Ena fer sa zis pu plezir komye “like” ubyin “share” zot gayne.
4. Ena buku dimunn ki zame pa finn aksepte rezilta eleksyon Novam. Ena parmi ti deza inpe isterik alepok kan ti pe “dekuver” biltin vot ki paret klerman “instale” tulezur – sa ti ase resan, ver lafin lane dernyer.
5. Si lapolis kontinye azir kuma enn-de parmi inn azir, zot pu nepli ena respe and sa pu fer distribisyon manze ankor pli difisil.
Ansom, numem, nu tu ki pe reflesi, nu bizin asire ki kapav distribye manze dan kalm. Numem ki bizin kontrol sa viris ek anmemtan asire ki tu dimunn ena manze.
Lindsey Collen
Pu LALIT
Tradir BK
* Dan linnk sa video konnferens, ena argiman lor la, (u kapav pa ekut premye 10 minit parla kot pe organiz korl la):