Covid-19: Trwazyem Zur Lokdawn
23.03.2020
Yer, Dimans 22 Mars ti trwazyem zur lokdawn.
Mitinnri dan prizon paret byin byin lwin dan lepase. Purtan li ti nek 4 zur desela. Li ti Zedi 19 Mars, enn zur avanlokdawn. Li paret, dan Moris, mitinnri vinn avan. Lerla lokdawn. Mo roman lor enn mitinnri prizon pandan enn siklonn, enn kalite katastrof natirel, pe re-viv zordi pandan enn lepidemi, enn lot form kalamite. Fiksyon vinn realite.
Demand prizonye dan mitinnri, pandan sa peryod lepidemi, dapre Komiser Prizon limem byin kler: larg tu prizonye lor rimann ek prizonye ki pa kapav pey lamann pandan sa lepidemi la. Eski u kapav gayn enn demand ki pli rezonab ki sa? Eski sa bann dimunn dan prizon pa dan enn lokdawn total kan anfet zot pa ti devet dan prizon ditu? Zot dan prizon akoz zot mizer. Ala kifer. Mem Komiser Prizon paret truv sa demand la rezonab. Dan LALIT, nu dir Lotorite bizin risponns e larg tu prizonye ki dan prizon akoz zot mizer. Lamwatye popilasyon dan prizon se prizonye lor rimann ek prizonye ki pa finn kapav pey lamann. Kapav met zot an karantenn, kuma tu lezot ki pe vini depi deor e lerla les zot al lakaz. Si larg zot, li pu byin sir amelyor kondisyon dan prizon, omwin pu ena plis lespas, pu seki pe res andan,
Alor, nu pe aprann ki dimunn ordiner ek san puvwar azir dan enn fason, li paret, pu rod liberte ek egalite pandan enn katastrof natirel – ki li enn lepidemi ubyin enn siklonn.
Dan Shakespeare so liv The Tempest, enn marin ordiner ki ansarz lekipaz ek lekipman abor, komann Lerwa Naples pu desann return dan so kabinn: “U pe blok nu travay; res dan u kabinn; u pu anpir siklonn.” Dan enn katastrof natirel u gayn sans rapel a seki ena puvwar ki tu imin egal. Ubyin ankor pli pir, rapel u gayn sans rapel klas posedan ki zot initil. Kan, konseye Lerwa sey rapel marin la kisannla ki abor, li reponn, “Be alor! Sort depi la! Sa lamer demonte la, li konn tit lerwa, li? Al kuse dan u kabinn, futur! Aret agas dimunn! U enn konseye, u. Donn lord pu siklonn kalme, be.”
Alor, enn sinp marin donn lord Lerwa pu res dan lokdawn dan so kabinn.
“Lokdawn”, li metafor ki pe servi pu napa sorti. Anfet, servi li kan lok prizonye ki deza dan prizon dan zot selil, sirtu pu lotorite mat enn mitinnri. Sa so definisyon dorizinn. Zordi, prizonye pe fer mitinnri akoz tu dimunn andeor prizon dan enn lokdawn. Sa finn arive dan Brezil, dan Moris, yer dan Kolonbi. Ala kuma, nu truve, dimunn reysi, pandan enn katastrof natirel, chalennj inegalite dan sosyete.
Alor, nu gayn letan, pandan lokdawn, pu reflesi enpe. Petet nu kapav kumans pans lor kimanyer nu pu sorti apre, depi sa lepidemi global. Eski nu pu gard sertin laspe sa egalite ki nu finn viv pandan lokdawn? Kuma rasyonnman pu enn distribisyon plis zis; kuma sistem lopital ofer swin egal a tu dimunn; kuma Leta kapav rekizisyonn lotel pu fer seki neseser pu sosyete, kuma konverti zot an sant karantenn; kuma fors lizinn prodir seki neseser (kuma mask ubyin sanitayzer lame), pa seki fer plis profi pu misye la? Ubyin eski bann patron pu servi tu sa data ki finn kolekte lor nu pandan lokdawn, parey kuma zot servi lalwa ek regleman dan sa espes “leta dirzans lasante piblik” pu plis dominn, explwat e manipil nu, amezir zot kontinye zot reyn, donan-donan tuzur avek “zot” laparey leta, apre ki sa lokdawn finalman termine? Anfet sa “leta” la, li pu patron mem, e li selman vinn enn leta travayer kan (parey kuma bato finn vinn bato bann marin dan ka enn katastrof) kan travayer pran kontrol. Eski li pa ti kapav kumsa detutfason, e pu debon? Kifer pa?
Remarke ki Guverner New York Andrew Cuomo finn deza kumans prodiksyon sanitayzer pu lame. Li pa finn atann sekter prive, li. Li finn fer enn apel irzan pu nasyonaliz lantrepriz pu ki kapav rekizisyonn li pu prodir mask, laparey respirasyon, e lerla distribiye seki prodir partu kot bizin. Kumsa kapav anpes vann sa bann lartik la pu profi, e plito distribiye ar dimunn ki bizin. Eski sosyete pa ti kapav kumsa tultan? Prezidan Trump paret pe panike. Li flat Kapitenn Lindistri, lerla kurbe divan zot, e sak zur ki pase li pruve kimanyer sistem kapitalist pa pe rann lapel. Tulezur, li ek so bann konseye pe promet ki “pu gayn mask dan de zur”, “dan enn semenn”, “byinto”. Kriz pu agrave si pa pe kapav mem furni materyel debaz kuma mask dan lopital. Cuomo dir enn mask ti kut 75 su ziska de semenn desela, zordi ena profiter pe vann li a $7 pyes. Lamerik ena enn sistem fu, kot lopital kapav bid kont lopital, kapav bid kont guvernman dan diferan Leta, e zot tulede bid kont Guvernman federal. Bann prodikter prive lerla akord tennder a pri pli for, kumsa konpayni prive fer larzan lor lepidemi, setadir lor sufrans imin kolosal.
Detut fason, avek kuvfe anonse e anviger apartir aswar, personn pa kapav sorti san ena enn permi depi Guvernman ki sertifye ki li travay dan enn servis esansyel. Servis esansyel inklir plant manze. Enn nu kamarad planter, ki pena ni enn kompyuter, ni enn printer ni fasilite pu skann form ranpli, ubyin resevwar permi onnlayn. Alor, li pe gayn buku difikilte pu anrezistre limem ek so de asistan.
Tu seki lir tu komike Guvernman kapav al lor sa linnk la:http://www.govmu.org/English/Pages/ViewAllCommuniquecovid19.aspx
Detut fason, zordi mo partner, Ram Seegobin, finn sorti pu al sipermarket dan trans ler 9:00 a 10:00 am pu vye dimunn, pu aste komisyon. (Lezot dimunn kapav al sipermarket ant 10:00 ek 3:00 tanto, Lindi a Vandredi; pu anons grup alfabetik par sirnon pu diferan zur ek ler). Dan sipermarket, pa ti ena okenn lartik an riptir stok. Ti mem ena papye twalet!
E zordi, lor 4em zur, ena 28 ka Koronaviris ki finn teste pozitif (sa li enn ogmantasyon alarman depi 3 ka deklare le 18 Mars); otur 400 dimunn dan karantenn dan bann lotel ubyin lezot sant karatenn, e finn ena 2 dese.
Lindsey Collen, enn not personel, lor nom LALIT
Tradiksyon par BK
