Social classes in Mauritius at the beginning of 2020 (in Kreol)

26.01.2020

Klas Sosyal Moris Kumansman 2020

 Sa papye la baze lor diskur prepare par Lindsey Collen pu enn kozri dan LALIT, ki ti ranvwaye akoz warning siklonn. Ala enn lartik baze lor so not.

 Kan ti kas bwat Eleksyon Zeneral Novam 2019, nu ti dekuver ki MSM-ML ek bann but-but MMM finn gayn enn gran viktwar elektoral. E dan LALIT, tu manb Komite Santral (apar enn) ti predir sa atraver enn badinaz Rs 1/- apre ki puling ti termine lavey. Me, anu zet enn kudey lor sa viktwar anterm klas sosyal. 

Seki drol ladan, se MSM reprezant burzwazi me burzwazi napa kontan li, pa kontan li ditu. Burzwazi ankoler ar tu sa seri “mezir” anfaver klas travayer ki MSM & Co. finn “done”, me li res trankil akoz li pe tap gro-gro profi lor zafer kuma lavant later, rulman banker ek lasirans. Fektivman burzwazi pena enn parti politik konvenab purlemoman. Li ena 4, e tu pa tro satisfezan pu li. Klas travayer, li, li pa zibile ar viktwar MSM nonpli. Sa li sirman parski, dan so sazes, li kone ki sa bann “mezir” la, mem si pu 2/3 travayer zot vo zot 3 vot lor biltin, zot pa vo pu selebre ar petar, etan MSM enn parti pro-burzwazi. Anfet, kan klas travayer demobilize, li pa mem kone li dan enn klas. Sa realizasyon, li vini dan laksyon. Tit-burzwazi, kant-a-li, li araze pu buku rezon, e dan so laraz, li pe bat fol net. Li isterik, e li finn furni sa muvman protestasyon bizar otur “eleksyon trike”, e li mem pare pu rant dan tu kalite protestasyon trike sann kut la.

 Bakgrawn

Zordi, tu dimunn dakor ki nu viv dan enn sosyete kapitalist. Sa li nuvo – ki li Moris, ki li dan pei kuma Lamerik – etan done ki, lepok zis avan, buku dimunn pro-kapitalist ti pretann nu viv dan enn sosyete sosyal-demokrat, enn sosyete “demokratik”, enn sosyete “welfer-steyt”. Li ti mem enn tabu dan buku pei pu koz “sistem kapitalist”. Zordi “gayn drwa” dir “klas kapitalist”, e li pli fasil pu et “anti-kapitalist” ki lepok zis avan.

Me, zordi, kan nu pe kontiyn sa lalit pu enn sosyete sosyalist, kan nu pe zwenn dan sa long listwar exprim enn dezir pu viv dan enn sosyete “ideal” kot nu tu egal-egal, li enn ansyin, ansyin preokipasyon imin – depi kan nu kumans vinn inegal apartir dernye 5-10% nu listwar. Sa proze pu amenn sosyalism, li pa ti kumanse zis depi ki ena kapitalism opuvwar (depi 250 an klas kapitalis kumans pran puvwar deplizanpli plas dan lemond), me li finn karekteriz rebelyon, mitinnri ek sulevman lamas peyzan, lamas esklav, de-tanzantan depi 5,000 a 10,000 banane.

Sa ansyin dezir pu sosyalism la apel enn dezir “idealist”. Efektivman li fye selman lor mazinn enn sosyete “ideal”, lerla pa-kone-kimanyer, al ver sa ideal la. Li preske vre pu dir zot espere ki “ideal” la pu ris zot ver li. Kumsa bann sosyalist ti pe gayn tit “rever”. Li vre ki bizin mazinn ideal la, wi. Me selman li pa pu amenn nu lwin. Sa, osi li vre. Seki Marx ek Engels finn kontribiye ki nuvo dan sa vye lalit pu sosyalism la, se sirtu zot finn truve ki, si etidye manyer sosyete organize – lor letan – e si nu etidye li byin, nu truve ant-ot ki ena enn klas sosyal (enn gran, gran franz dimunn) ki ena enn lintere obzektiv pu zwenn ansam pu fer sa rev pu sanzman ver plis egalite la vinn vre. E sa klas la, li an konfli permanan avek klas opuvwar ki ule res opuvwar. Savedir Marx ek Engels finn disteng enn klas dimunn dan sosyete kapitalist ki kapav azir kuma moter sa lalit pu sanzman ver ideal la, ansam ar enn lorganizasyon ki promuvwar sa sanzman la kuma, dizon, enn parti politik. An-okirans, dan sistem kapitalist, sa klas la li “klas travayer”. Avan sa, ti ena bann idealist politik enn kote (sirtu an Frans zot ti for, kot ti ena enn long tradisyon revolisyon politik); ti ena bann filozof ki rod konpran lemond san rod sanz li enn kote (sirtu dan tradisyon Alman sa ti for); ek ti ena ekonomis ki explik manyer ki kapital marse pu friktifye pu so proprieter (sirtu dan Lekos ek Langleter zot ti for). Marx ek Engels finn reysi, ant-ot, inifye sa 3 kuran panse la. E zordi 150 an apre, mo pe tuzur fye lor zot zar analiz pu mo papye lor klas sosyal Moris 2020. Kifer? Akoz li marse. 

Mo pu donn enn apersi dan sa papye la lor sirtu sa 2 klas sosyal prinsipal dan Repiblik Moris zordi (plis enn but lor klas intermedyer ki, sa osi, bizin konpran, sirtu zordi) plis enn lalist nuvo kontradiksyon ki pe prezante pu klas travayer (e alor pu so rol dan amenn sosyalism) ki kapav obstak osi byin ki loportinite, depann kimanyer nu servi zot. 

Introdiksyon lor “klas”

Kan nu dan LALIT koz klas sosyal, nu pa pe rod klasifye bann individi, ni get komye kas enn kikenn ena-pena dan labank, ni komye ledikayson formel li finn benefisye ubyin pa finn benefisye, ni ki zar loto li finn tire ni lefet li pena lemwayin aste enn bisiklet segonn-min, ni komye puvwar politik li ena-pena. Li pa pu ed nu konpran gran-soz si nu fer zis sa. Suvan sosyolog anfet fer zis sa e.g. Zot dir, dan Klasifikasyon Rezistrar Zeneral UK: 

Klas sosyal I - Profesyonel

Klas sosyal II – Manajer ek teknisyin

Klas sosyal III– Kol blan (travayer intelektyel) ek kol ble (travayer manyel) ar skil

Klas sosyal IV - Travayer semi-skil (swadizan)

Klas sosyal – Travayer san skil (sanse)

Sa deskripsyon pa ed nu konpran naryin. Ubyin firm Gallup ki fer sondaz dir an 2017, 

Amerikin ki dir zot gran klas - 3%, 

Amerikin ki dir zot lao dan klas mwayin - 15%, 

Amerikin ki dir zot klas mwayin - 43%, 

Amerikin ki dir zot klas travayer - 30%, 

Amerikin ki dir zot enn klas anba - 8%. 

Sa osi pa amenn nu lwin si nu anvi sanz sosyete. Okontrer.

Klas Kapitalist a.k.a. Burzwazi

Seki nu, dan LALIT, pe gete se dabor ki sa klas sosyal ki, enn-dan-lot, kontrol manyer tu dimunn dan sosyete Moris viv, kontrol nu mwayin sirviv? Anu kumans par gete ki ete sa “mwayin sirviv” la? Li tu sinpleman later ki nuri nu, lamer otur nu, kapital ki investi dan prodiksyon (agrikol, indistriyel, komers), kapital ki investi dan rulman kapital (labank, lasirans, zwe stok exchennj, e gembling) e ki investi dan komers, akoz lansanb sa bann obze ek institisyon la ki permet nu tu nuri nu, met nu dan linz, transport nu al lekol, sipa travay, e gard nu vivan. Seki kontrol tusala, se enn klas ki apel “klas kapitalist” (alyas “burzwazi” – akoz li ti “burzone” ant lezot klas avan kapitalism vinn opuvwar, setadir pandan lepok feodal, e ti kontrol mwayin prodir bann kiksoz.) Nu kapav konpran li fasil pu lepok kan laplipar travayer ti viv su lalwa travay apel esklavaz, ubyin lalwa langazman – ki ti ena enn klas ki determinn fason viv lezot klas. Zordi, mem esklavaz inn fini, mem langazman inn fini, ena enn klas posedan ki tuzur ena enn kontrol monopol – li reprezant petet enn 10,000-20,000 dimunn dan Repiblik Moris (fame 1% dimunn), avek 1,000 a 2,000 avek enn konsantrasyon exsesiv dan zot lame. (Get liv 100 Pli Gran Konpayni ki L’Express tire sak lane pu gayn enn apersi.) E sa klas kapitalist la (proprieter kapital), zot invizib dan sosyete tulezur. Get sa 2 definisyon lao (sosyolozik ek Gallup), u pa truv kapitalist kuma enn klas ditu ladan. Alor, kan nu koz “burzwazi’, nu pe koz dimunn ki proprieter gran, gran lo aksyon dan sa bann rulman la, e ki proprieter gran, gran lo dan sa later Moris la. Zot osi koni kuma klas posedan – pa akoz zot posed nerport ki dibyin sipa akoz zot inn gayn lotri, me akoz zot posed mwayin sirviv tu dimunn. Kan nu koz “klas kapitalist”, sa vedir nu napa pe koz “depite”, nu napa pe koz dimunn ki met dan zar, nu napa pe koz dimunn enn kominote ubyin kuler, nu napa pe koz kit sef dan travay ki viv par so gro-gro saler mem si nu apel li “mo burzwa” an-badinaz ubyin mem si li krwar li enn “burzwa”, ubyin enn dimunn ki rul Mercedes. Kan nu koz “klas kapitalist” ubyin “burzwazi”, li enn term teknik. Li presi. E li konsern enn klas dimunn antye ki ena enn lintere spesifik. Sa lintere se pu fer profi. Profi vedir ki zot larzan fer larzan. Alor, li ena enn proze sosyete: sakenn sey fer profi ar seki li finn erite, ramase, kokin, e se sa ki pu fer sosyete bon. Ala proze sosyete klas kapitalist.

Dan ka Moris, depi zis avan Lindepandans, kan burzwazi ti tro instab (akoz tro tro tipti vizavi enn klas travayer imans, organize ek ankoler), ena nuvo seksyon dan klas burzwa ki finn devlope avek kudme Leta Kolonyal, dabor, ek lerla avek kudme Leta post-kolonyal, answit. Nu apel sa enn “burzwazi deta”. Enn-de lexanp: ti ena enn sel inportater batri pu masinn – enn firm tablisman, burzwazi istorik. Tu dimunn dan pei ti bizin al kot li. Lerla, Ganee Moossa (ti uver enn latelye inportasyon akote nu lokal GRNW), li gayn garanti depi guvernman kot ena Labour Party ki Leta pu avoy tu masinn lapolis, ponpye, departman, mem minisipalite kot li. Timama li rant dan burzwazi. Mem zafer pu lanpir Ramdenee lontan. Li gayn proteksyon dwanyer pu so prodiksyon medikaman. Leal parey. Li fer amenn loto ki Guvernman aste pu donn so gran komi rule. Insi-deswit. Tuzur ena sa 2 seksyon la zordi. Si u get sa liv 100 gran konpayni u pu truve. E u pu truve ki burzwazi deta ankor byin, byin tipti konpare.

Klas kapitalist Moris finn tultan ena 2 gran sekter anterm ki li fer: export prodwi agrikol, setadir disik (e apartir 1970 par la, textil) e lerla inport tu leres (atraver lazans loto ek lezot masinn, lazans lesans ek dyezel, lazans medikaman, lazans prodwi alimanter, anfin preske tu). E apre sa, finn devlop, lindistri turist e asterla imobilye, ubyin rel-esteyt, lavant elektrisite, ek osi devlopman prodwi “sayber” otur data. E finalman, servis Labank ek Lasirans finn grandi buku parski profi buku ladan. Kapital finansye, li reyne, aktyelman. Anmemtan, burzwazi Moris finn export so kapital, al delokalize kot travayer pli mizer, mwin organize, ki isi. 

Burzwazi suvan finans bann lide, parfwa finans bann muvman politik, osi byin ki parti kareman pro-burzwazi (PMSD, MSM, MMM, PT) mem si sa bann parti la koze anfaver travayer, fer mezir anfaver klas travayer. Me, zot finans lide osi. Par exanp, kan ena kanpayn kont Metro, nu bizin kone ki sa kanpayn la gayn buku sutyin depi inportater loto ek minibis, inportater karbiran loto ek lezot masinn, inportater karotsu ek pyes resanz. Par konsekan, lapres ek radyo, ki depann lor zot pu reklam peye, zot pran mem pozisyon. Ubyin, kan sertin lotel ule devlop enn IRS, zot finn pey bis pu dimunn al manifeste kont enn proze konkases, bril salte pu lenerzi, sipaki.

Klas Intermedyer a.k.a. Tit Burzwazi

Me, burzwazi tro tipti antan ki klas pu li reyne san kudme enn klas intermedyer, ki efektivman amorti sok so explwatasyon. Alor, sak lantrepriz dan sak sekter li anplway enn larme dimunn, ki organize kuma enn piramid. Seki lao pli for, seki anba pli feb. Me, seki lao, zot zot pa “burzwazi’, zot. Zot, zot pa kapitalist, zot. Kapitalist se sa proprieter la, ki organiz li-mem dan enn Bord ki lerla anplway sa larme “travayer” la, ki obzektivman inklir tu travayer, mem seki ase lao dan piramid la, e ki suvan nu apel “patron”! Alor, depi sirdar ziska pli gran kolom, zot tu form parti sa klas intermedyer, ki pa kone ki li ete la, e ki suvan deklare ki li-mem li “burzwa”. Li krwar sa. E kumsa, burzwazi res invizib.

Klas ti-burzwa, li osi tu sa travayer ki inpe lao-lao dan laparey deta.

An zeneral, klas ti-burzwa – tu sa bann sef ek su-sef la – li ena tandans sayd ar burzwazi, osi lontan setadir ki klas travayer pa mobilize, pa inifye, pa organize e alor pa menas klas kapitalist. Kan klas travayer vinn for, lerla li sifte, li truv so lintere ar travayer.

Li enn klas politikman danzere. Li suvan kwinse. Li pena okenn proze politik. Li dir li “klas mwayenn” e li pleyne buku. Li ki pe sufer, li dir. Ki vre. E li ena foli grander. Li krwar li “enn burzwa”, e li res krwar sa ziska zur li gayn fu deor. Lerla, tro tar. Li fini deor. Li nepli kapav kontiyn pey so lakaz, ni so 4x4. Alor, kumsa li form baz sosyal tu kalite lide fasizant. Li ule enn lider ki pu sap li. Li kone li pa’le MSM gayn eleksyon, me li pa kone sipa li ule Travayis ubyin MMM. Li kone li pa’le LALIT (sa, “extremis” par definisyon, dapre zot). Li rant dan tu kalite listeri. Li dir eleksyon trike, san pran lapenn konpran kimanyer fer rezis elektoral, ni kimanyer vote. Si u anvi kone ki ete ti-burzwazi, vo lapenn get sa ti-klip video lor eleksyon sanse trike (LaregGate) fer par anplwaye L’Express. Tit-burzwazi dir tu dimunn koronpi, akoz limem li ena rekur a koripsyon. Li kont Metro. Mem ena enn asterla, san realize ki so revandikasyon ridikil asterla? Li pe dir bizin kraz Metro, vann metal la? 

Klas travayer a.k.a. Proletarya

Me, sa klas kapitalist opuvwar la, seki “fer larzan fer larzan”, li fer so larzan, anfind-kont, atraver aste lafors travaylezot dimunn. Lezot dimunn fer so larzan pu li. Sel manyer ki kree dibyin dan sistem kapitalist, se atraver travay, ubyin pli presizeman, atraver “kuraz” ki li, klas kapitalist aste, ar enn gran lamas dimunn apel travayer. E travayer sirviv (e viv) – ki li manyel ubyin intelektyel – atraver so lapey mansyel depi kapitalist. 

Alor, dezyem klas prinsipal dan sistem kapitalist, li “klas travayer”.

E li tultan dan enn konfli avek lot klas prinsipal, burzwazi. Grosso modo, pli burzwazi gayn profi, pli travayer so lapey ek kondisyon bizin al ver minimem, ubyin pli travayer amelyor so sor, pli bi prinsipal kapitalis sufer, setadir li pa fer profi. 

Nuvo Kontradiksyon ki pe lev latet lepok 2020

1. Enn parmi bann kontradiksyon ki pe lev latet zordi pu sistem kapitalist, pa zis dan Moris me partu, se kan robo fer travay – li ena kuraz – sa baz-mem tu lozik sistem kapitalist deplizanpli bat fol. Sa vedir gran lamas dimunn sosyete pena rol ditu. Li instab net. Valer tu prodwi anfindkont, dan sistem kapitalist, li depann lor komye travayer prodir. Sann kut la, robo pe travay. 

2. Enn lot kontradiksyon liye ar sa, se kisannla pu aste seki prodir par robo, si klas travayer pena enn rant depi travay? Sa explik kifer bann pro-kapitalist (osi byin ki sertin sosyalist) pe vinn delavan pu propoz enn “rant mansyel garanti” pu sak dimunn 18 an ek plis, travay pa travay. (Pri Nobel 2019)

3. Anmemtan, avek neo-liberalism (par definisyon), kapital (ek so kapitalist) pe gayn lib sirkilasyon partu dan tu pei. Me, lerla sa, asontur, ena tandans fors lamas travayer pu emigre depi so pei, al vinn imigran enn lot plas – swa akoz nepli ena travay kot li, swa akoz lapey pli bon enn lot plas, swa akoz li inzist ki zis kapitalis travers frontyer.

4. Kapitalism tultan finn gurman – li bizin expann, li apel sa “krwasans” e pu li enn ladrog, sa. Li bizin li pu viv. Alor, li bizin gayn tu sosyete lor planet dan so lanpriz. Apre lafin kolonizasyon direk, li kolonize par so kapital rant ayer. Kan so kapital pe penetre partu, li bizin asterla rant dan so prop laparey deta, fer li enn plas kot kapav investi kapital. Alor, u gayn klas kapitalist pe fors privatizasyon tu loperasyon minnyer, tu sistem pansyon, tu sistem lasante, tu telekom, tu prodiksyon elektrisite, mem dilo. Anfin mem prizon prive pu profi. Mem su-kontrakter prive pu servis sivil, mem pu lapolis, mem pu larme. Sa gurmandiz, e sa dezir pu kontrol maximem matyer brit, li sistematikman provok lager, e sa, a-son-tur, provok demand pu plis prodiksyon: nuvo zarm pu ranplas ansyin, nuvo manze pu larme, nuvo bot, nuvo minisyon, nuvo pon apre lager, nu infrastriktir ki fini detrir.

E lager, li osi, li vinn provok migrasyon masif. Kuma nu pe truve finn arive apre ki Lamerik ek so alye finn depoz Sadam Hussein, Ghadafi ubyin lager kont Bashir al Assad. 

5. Anmemtan, ena tu kalite lefe devastater lor lanvironnman akoz piyaz ek polisyon patron kapitalist, dan so vorasite pu fer profi. Sa pe provok akselerasyon sanzman klima, e sa osi pu provok migrasyon – kot dimunn fwir nuvo lamonte lamer, lasesres, dife, linondasyon.

6. Avek nuvo form kapitalism otur profi depi “data” – sirtu lavant data kuma matyer brit pu reklam pli sible, e alor pli manipilater ki reklam deza ete – klas kapitalist pe fer dimunn travay gratis pu li. Ondire esklav. Sa kapitalist la mem fer krwar li pe “donn” so “travayer” (nu) kiksoz gratis. U travay gratis pu li. E u, u pe krwar li pe furni u kiksoz gratis! Mo pe fer referans bann konpayni prive zean kuma Google ek Facebook. Nu fer resers sosyolozik pu zot gratis, e suvan nu fer li tulezur, e zot vann sa prodwi la. Sa “nu” la li par milyar travayer. E sa patron la lerla al re-organiz e vann data lor nu, ki plitar servi pu vinn “sible” nu ar “zarm komersyal” ubyin mem zarm politik (kuma dan skandal Cambridge Analytica ek Facebook), enn sistem ki tuzur pe fonksyone avek inpinite, devlop plan pli Machiavelik.

7. Depi pre 30 an, finn gayn, e pe kontiyn gayn, enn prosesis “tiptizasyon” anterm lantrepriz, anmemtan ki konsantrasyon dan pli gran, gran imans lantrepriz ki tultan pe robotize. Kan pena ase travay (amizir tu mekanize, lerla robotize) pu tu dimunn, premye zafer guvernman partu fer se ankuraz “tit-antrepriz”. Sa dedwann Leta depi so responsabilite kreasyon anplwa. Kan li donn fasilite, lerla gran kapitalist, pu pran lavantaz sa fasilite la, li met dibut tit-antrepriz pu enn but so konpayni. Alor, travayer anplas nu ansam dan pli gran, pli gran nomb, lamwatye dant nu dan Moris truv nu dan pli tipti, pli tipti lantrepriz. La, pu organize, li vinn pli difisil. Kapitalist al pli lwin. Li dekret buku dimunn pa travayer ditu, me “tit-antrepener” ki pe ofer so servis atraver enn kontra. (An Angle dir sa “gig economy”.)

8. Amizir buku dimunn pa vreman enn travayer avek enn plas travay alonterm, buku travayer nepli truv li kuma enn dimunn ki prodir kiksoz. Li anfin ariv truv limem kuma enn sinp “konsomater”. Alor, kan avredir klas kapitalis ki parazit, li fer klas travayer truv limem kuma enn espes parazit ki pa fer naryin apar galup deryer kiksoz pu “konsome”. 

9. Kan kapitalist gayn difikilte vann so prodwi, ubyin mem so servis, so later, so ledikasyon prive ar travayer, ki li fer? Li pret u larzan. Li ofer u “lasirans” prive, ki bizin peye sak mwa. Lerla travayer, kuma nu tu kone, nu andete.

10. Dan ka Moris, burzwazi finn reysi reyne mem li enn tipti klas atraver enn “blok istorik”, setadir li finn pran prodiksyon kann-ek-disik kuma santral, e li finn rant dan lalyans alonterm avek gran planter kann, ti-planter kann, e sindika artizan ek laburer kann. Sa blok la apel “blok istorik”. Me kan disik finn tonbe, sa blok istorik pe al kraze, e klas kapitalist pankor futi met enn lot blok dibut. Alor, li frazil. Sa osi enn kontradiksyon.

Tu sa kontradiksyon, a zot tur, prodir tu kalite kao politik, ki pe deklanse divan nu lizye inpe partu dan lemond – depi tut-enn panopli rezonnman abetisan ek fasizant – otur reyn Trump e lezot kuma Modi, Duterte, Orban, Bolsonaro, potansyelman Boris Johnson – ziska lager deklanse inpe partu dan enn latmosfer irasyonalite avanse. Lerop inn destabilize avek Brexit, e asontur, Rwayom Ini nepli ini ditu – Lecosse pe rod de-federe – kuma Katalanya dan Lespayn. Lasinn pe monte e, ansam ar Larisi ek so bann alye isi-laba, pe kumans chalennj Lamerik tu-pwisan, ki pe afebli ekonomikman ek politikman. Lezot pei kuma Lind, e osi Kore ek Vietnam, zot osi pe ranforsi.

Anmemtan, e sa donn lespwar, ena osi buku gran muvman protestasyon byin koeran ki lamas dimunn pe organize, muvman vast – dan Sudan, dan Lind, dan Liban, dan Lirak, dan Chile, dan Lafrans, dan Katalanya (Lespayn), dan Hong Kong, dan Liran, dan Lamerik. Ena muvman avek demand byin avanse otur “leta sekilye” – Lind, Liban, Lirak – ek kont patriarsi (Chile), par exanp. Klas travayer organize parfwa ladan, parfwa pa. Dan Lafrans, Zile Zonn ek lagrev sindika simerel ek profeser finn fer manifestasyon ansam pu premye fwa.

 Listwar lorganizasyon politik klas travayer

Klas travayer Moris pa pe buze ditu, antan ki klas – dan sa lepok muvmante la. Li finn ena 2 gran sulevman, kot li inifye li-mem, e amenn enn chalennj a sistem kapitalist, dan listwar ase resan:

* Enn dan bann lane 1937-43, avek enn seri lagrev ek sulevman. (Buku sindika ek parti politik ti ne ladan, inklir Travayist – ki finn vinn enn parti kontrole par burzwazi deta, ariv bann lane 1950 kan Bolom Ramgoolam pran kontrol parti la).

* Lot la, dan bann lane 1971-1980. (La osi, buku sindika ti pran nesans ek pli buku parti politik ki avan, inklir MMM ek LALIT ki ti ne dan sa muvman la.) Sirtu muvman lagrev zeneral ’79 ek so swivi Septam ’80 ti veritab insireksyon  ki finn efrey burzwazi.

Plis, apre sa, enn gran mobilizasyon defansiv kont neo-liberalism an 1996-2000 dan All Workers’ Conference (Manb LALIT ti anplin ladan) kot onivo delege ti fer blok kont sa puse FMI-Labank Mondyal. Sa finn azir kuma enn ranforsisman sa 2 challenge 1979 ek 1980 la.

E dan 1999, ti ena sulevman popiler par zenom partu dan pei kont britalite polisyer, apre lamor Kaya dan kaso. Sa osi li ti enn mitinnri ki finn efrey patron an zeneral, sirtu patron lotel.

Sa 4 muvman la ki finn asire ki zordi, klas travayer Moris tuzur ena sertin gin ki preske partu ayer klas kapitalist finn reysi detrir: ledikasyon gratis ziska tersyer dan Moris, lasante gratis net, pansyon li iniversel, ena transpor gratis pu buku franz sosyete. Klas kapitalist ankor dan enn leta lafreyer. Me, tu sa gin la, zot su menas konstan depi 30 an, e kapitalist ek zot Leta pe veye pu moman kan pu fer enn atak kont sa bann gin klas travayer la.

E plis ki zame, nu pa pu kapav chalennj sistem kapitalist zis dan enn sel pei. Mem dan bann gran, gran pei klas travayer pa finn vinn opuvwar pu buku letan. Dan Pari pu 3 mwa an 1871. Dan Larisi pu 3 an depi 1917. E, dan buku lezot pei finn ena bann tantativ pu pran puvwar dan enn sel pei e pu kal sistem kapitalist enpe, sey introdir sertin laspe sosyalism. Me, sistem kapitalist li mondyal, alor chalennj li osi, li bizin mondyal – anmemtan ki ankre dan kartye ek lor sayt travayer.

Nu Revi, li par exelans, enn zuti pu fer sa lyin la – setadir lyin ant internasyonalism ek sayt travay.

Avek tu sa nuvo kontradiksyon dan sistem kapitalist ki mo finn kumans enimere lao, nu bizin, antan ki parti, gete ki sa ule dir pu lorganizasyon nu parti, pu program enn parti kuma pu nu, ki so bi se pu amenn enn revolisyon sosyalist. Nu bizin rod felir kuma sa bann kontradiksyon la dan zot sistem. E nu bizin kone ki sa bankrut politik kote tu parti pro-kapitalist (MSM, MMM, PMSD, Parti Travayis), li enn rezilta sa dezord ek konfizyon ki pe reyne dan klas kapitalist li-mem. Kimanyer li pu kapav organiz enn plan dansanb koeran kan li dan enn dezord parey? 

E nu tu ena kontribisyon pu fer, pu ki pu sakenn dan nu dan LALIT, nu dir “mo parti” amizir nu finyol nu analiz, nu bi, nu program, nu stratezi.

 Lindsey Collen 26 Zanvye 2020