01.01.2020
Bilan LALIT 2019
Sa bilan 2019 la ti prezante par Rajni Lallah dan Lasanble Bilan LALIT ki ti fer malgre klas 2 Grand Rivyer Dimans 29 Desam e finn rekonstitiye apartir so nots. Ena osi integrasyon pwin ki ti fer par manb prezan dan Lasanble LALIT sa zur la pandan deba apre so prezantasyon.
DIEGO GARCIA & CHAGOS
Sanzman balans-de-fors anfaver dekolonizasyon
LALIT finn ena enn rol telman santral dan amenn sanzman sa lane la kote dekolonizasyon Chagos. Anfet, an 2019 finn ena enn evennman istorik san presedan dan lalit kont lokipasyon militer UK-USA lor later Moris, Diego/Chagos. An Fevriye 2019, ti ena Zizman Lakur Internasyonal ICJ ek an Me 2019, dan Lasanble Nasyon Zini ti ena vot istorik 116-6 pu dekolonizasyon Chagos. Antretan, Maldiv ki ti parmi 6 ki ti vot kont, li fek aliyn li dan kan anfaver dekolonizasyon Chagos. Alor, UK Boris Johnson ek USA Trump res avek zis Israel Netanyahu, La-ongri Orban ek Ostrali Morrison.
Ka ICJ finn vinn enn pwin raliman pu tu lafors anti-kolonyal dan Leta diferan pei dan lemond antye. Sa ti kler kan ekut depozisyon leta par leta diferan pei kontinan depi Lafrik, Lazi, Pasifik, Lamerik Latinn an-faver dekolonizasyon Chagos dan ka Lakur Internasyonal ICJ.
Premye faz
LALIT finn ena enn kontribisyon kle dan sa viktwar-la pandan 43 an, depi nu nesans an 1976; enn kontribisyon ki nu finn fer onivo nasyonal osi byin ki internasyonal. Li enn moman dan nu bilan pu nu selebre sa kontribisyon la ki finn kilminn dan sa gran progre dan lalit pu dekolonizasyon.
Dan premye faz 1976 ziska 1981, li ti pran form otur aksyon kont bato deger dan larad, mobiliz sutyin pu lagrev lafin fam Chagosyin, e dan mobilizasyon ki ti kilminn dan gran lager RIOT ek fam dan La Chaussée, Port Louis. Sa ti enn lager dan lekel nu manb, Lindsey Collen ek Ragini Kistnasamy ek sinpatizan Roselyne Pakion ti divan-divan. E sa muvman-la finn kontinye kan finn purswiv zot ansam avek 5 lezot fam manifestan Chagosyin.
Nu ti osi fer bann premye kanpayn internasyonal sutyin par telegram.
Travay Fron Komin
Prosenn faz ti dan bann lane ’90 kan LALIT ti inisye fron komin Komite Rann Nu Diego. Apre Komite Diego, enn dezyem fron, finn kontinye liye lalit pu dekolonizasyon Diego/Chagos, demantelman baz militer, reparasyon pu derasinnman Chagosyin e liberte pu res laba, sirkile libreman dan Repiblik Moris. Nu finn inifye grup Chagosyin ansam avek muvman sindikal ek muvman fam. Nu finn mobiliz muvman sindikal pa zis isi, me osi lot pei. An 1984-85, sindika doker dan Rotterdam par exanp, finn avoy nu bill of lading e denons lefet ki pe transport materyel nikleer ver Diego, e sa finn permet nu expoz e denons sa isi. An 1998, nu finn kumans inisye bann premye linisyativ avek Greenpeace pu organiz aksyon organiz bato pu al Diego, enn lor Arctic Sunrise ti preske reisi.
Travay internasyonal
Kan finn servi baz Diego pu bombard dimunn dan Afganistan ek Irak dan bann lane 2000, enn nuvo faz lalit pu ferm baz Diego finn devlope. Muvman internasyonal kont lager ti’nn vinn imans partu dan lemond. Nu finn ena enn rol inportan pu ki dimunn realiz linportans fer demand e amenn lalit pu ferm baz militer ki konstitiye ena menas lager permanan, e pa zis atann lager deklare. Anfet laliyn LALIT finn vinn santral dan muvman internasyonal kont lager. LALIT finn enn inisyater muvman internasyonal “No Bases” kont baz militer partu dan lemond e kanpayn internasyonal pu ferm baz Diego finn ranforsi par sa osi. Dan sa lepok-la, nu finn devlop demand pu guvernman met ka Lakur Internasyonal ICJ, ki li finn finalman fer 20 an apre. Dan sa lepok-la, nu finn osi mobilize onivo internasyonal sann kut la pu enn bato al Chagos. Telman sa lapel internasyonal ti enn sikse ki nu ti pe bizin prepar pu enn flotilla al Diego – dimunn depi partu dan lemond ti pe anvi amenn zot bato, vini. Li ti dan siyaz viktwar Grup refizye Chagos dan Lakur Gran Bretayn. Sel manyer sa ti kapote, se Guvernman Britanik inn bizin tir enn nuvo “Order in Council”, pey enn bato, ki Guvernman Moris finn organize pu Chagosyin “vizit” Chagos.
Tu sa listwar-la finn permet nu fer 2 konferans internasyonal kle an 2010 ek 2016. Sa 2 konferans internasyonal-la finn ede pu guvernman met ka ICJ (e avan li guvernman met ka Tribinal Drwa Lamer) ek ki finn met aksyon bato-al-Diego lor azanda zordi.
Kanpayn LALIT dan UK
Nu finn ede pu ranforsi lalit internasyonal pu liber Diego/Chagos par enn mwayin ase bizar osi dan lepok zordi – par fer kanpayn vizavi depite UK ki kont kolonizasyon ek kont baz militer lor Diego. Depite sirtu depi Lekos ek Peyi-degal ti risponns deswit. Mem seki dan Irland Dinor. E se nu, dan LALIT, ki finn fer enn ase long kanpayn kot nu finn finalman reisi osi kas silans lapres internasyonal, enn espes omerta inpoze par Leta Britanik dan UK, ki enn fwa li finn kase, finn kase dan preske tu lapres internasyonal.
Omaz
An Zin 2019 dan Grand Rivyer, dan LALIT, nu finn selebre sa gran sanzman dan balans-de-fors dan lalit kont lokipasyon militer UK-USA Diego/Chagos ansam ar tu diferan lafors ki finn amenn lalit pu Chagos, e ki nu truve kuma enn lalit ki pe kontinye. E an Ziyet, nu finn organiz evennman dan Zardin Konpayni pu rann omaz kontribisyon fam dan sa lalit-la.
Nu finn intansifye nu kanpayn pu fermtir baz sa lane-la: nu finn organiz Deklarasyon anfaver met fin lokipasyon militer UK-US e pli resaman, apre UK pa finn respekte dedlaynn pu retur Chagos, nu finn avoy enn “let uver a Premye Minis Pravind Jugnauth” pu li sanz pozisyon lor baz, reklam ki UK fixe dat pu fermtir baz Diego etan done samem pretext UK servi pu refiz retur Chagos.
LATER ek LOZMAN
Kanpayn pu kontrol popiler lor later ek lamer
Sa lane-la, nu finn devlop nu analiz ek osi nu demand dan enn fason ki liye plizyer lalit politik ansam. Anplis ki lanpriz kapitalis tablisman ena lor later ek anplis so monopol lor later agrikol, nu finn liye kestyon later ar lezot size:
1) Lalit kont lokipasyon militer kolonyal UK-USA lor Chagos, li osi, li form parti lalit pu kontrol demokratik par lamas dimunn lor later ek lamer.
2) Nu finn liye gran muvman-de-grev 1979, ki nu finn komemor so 40an sa lane-la dan enn selebrasyon ki ti fer Grand Rivyer, avek nu kanpayn, kuma enn fason kimanyer li posib ena kontrol popiler lor later kan klas travayer vinn osi for ki li ti vini pandan enn tel muvman-degrev. Muvman lagrev Ut ’79 li montre kimanyer li posib pu klas travayer organize e pran puvwar.
3) Problem lakaz lamyant, li liye avek problem lozman zeneralize, e mank lozman, li osi, li angran parti akoz pena kontrol popiler lor, par exanp, eski servi later pu plank vila-delix milyarder pu profi tablisman uswa pu mont lakaz pu seki pena?
Aksyon desantralize 4 kwin Moris
An plis organiz enn konferans santral le 12 Mars Grand Rivyer kot nu finn devlop sa bann lyin programatik ki nu fek mansyone-la, e pli tar dan lane enn Konferans depres demas Sant Sosyal Port Louis, nu finn osi organiz aksyon a-la-baz desantralize lor baz nu program ek kanpayn nasyonal. Sa bann aksyon desantralize la, zot osi zot liye kestyon “bizin ranplas lakaz lamyant” avek linportans servi later pu kree anplwa stab ek pu mont lakaz pu seki pena. Ti ena aksyon desantralize dan Riviere Noire, Pamplemousses, St Pierre, Flacq-Argy, Goodlands ek Plaine Magnien. Ti ena osi enn manifestasyon Mahebourg. Nu finn osi fer enn aksyon ki expoz movez fwa Leta konsern lakaz lamyant kan nu finn raport Minister Lasante ar Ombudsman kan li pa finn rann piblik Rapor Addison lor problem lamyant kan li ti anons ki li pe rann li piblik.
E nu finn gard sa tem-la kuma enn tem santral tutolong nu kanpayn elektoral pu eleksyon 2019 ziska lezot parti, mem nuvo Minis Lozman, finn oblize kumans adres ranplasman lakaz lamyant pandan kanpayn ek apre eleksyon. Me, totalite intelijentsia li tuzur defann tablisman so drwa monopoliz later, san kree ni prodiksyon, ni anplwa, ni larzan tax, ni naryin.
Devlopman stratezi “pivo” ver Brans Lalit
Mem nu pe viv dan enn lepok pa fasil politikman, setadir enn down-turn dan mobilizasyon klas travayer antan ki klas, nu finn, e pe kontiyn, devlop enn nuvo form striktir parti LALIT ki nu finn apel “pivo” - setadir kan nu ena, par exanp, tu sa 50-enn “komite konzwin LALIT-abitan lakaz lamyant landrwa”, kimanyer nu kontiyn amenn mobilizasyon ubyin fer enn gin kote lozman pu klas travayer kan nu fini fer 2 gran manifestasyon an 2018 e kot nu pankor reysi fer Guvernman kaptile e pran so responsabilite? Nu finn bizin anmemtan gard tu sa komite la dan enn form “ad hoc”, e anmemtan reysi pivote, kot posib, depi sa kalite striktir la ver devlop enn komite LALIT dan mem rezyon ki kapav emerze kuma enn brans. Kumsamem striktir LALIT finn fer devlopman san presedan dan Lenor, dan Lest, Lwest, Lesid ek Vacoas – a diferan degre. Ena 4-5 ki paret pe solidifye kuma brans, plis enn lot 12 ki res pli interese ar lozman, me ena pu petet pivote. San parti politik, kapav ena flanbe, me li kapav pran kuma dife dan kann, lerla teyn san kit okenn tras. Nu finn realiz sa ankor plis, e swiyn nu bann striktir ankor plis sa lane-la: organiz kur zurnalism angaze pu nuvo (osi byin ki ansyin) manb ek sinpatizan, fer kur ledikasyon politik, sesyon lor kimanyer explike ki ete LALIT, e nu mem ena enn brans ki lir Revi LALIT kuma enn travay literesi osi byin ki politik.
Program LALIT
Nu finn fer renuvle ek devlop nu program an 2019. Nu ti premye pu prezant nu program dan eleksyon Novam 2019, avan ki nu anons nu 24 kandida. Nu ti aliyn pli gran pursantaz fam, 46%. E nu ti amenn nu kanpayn elektoral lor baz sa program-la, e li anmemtan enn program politik ki nu kapav servi andeor eleksyon. Pandan kanpayn, nu ti met lanfaz lor linportans zwenn LALIT, amenn u kontribisyon anterm refleksyon ek aksyon. E mem ki nu pa finn gayn buku vot dan eleksyon, pu enn rar fwa, buku plis dimunn pe zwenn LALIT pandan kanpayn e apre. Nu dernye Lasanble (avan sann la zordi) ki ti fer apre eleksyon kot buku manb ek sinpatizan reflet sa nuvo realite-la.
Gin politik inportan
Langaz Kreol
Kote langaz Kreol, finn ena devlopman inportan. Langaz Kreol finn rant dan kolez, enn demand politik inportan LALIT lor lekel nu finn fer kanpayn lor buku letan. Sa lane la nu finn met plis lanfaz lor langaz maternel kuma medyom dan lekol. Nu demand ek nu kanpayn pu langaz Kreol rant dan Parlman osi finn vinn meynnstrim ziska Minis pe bizin kontiyn dir ki li lor sime vinn enn realite. Mem si zot tultan ena kit pretex pu pa met dibut enn Komite Teknik ki prepar so inplemantasyon.
Reform elektoral demokratik
Nu finn devlop nu demand pu reform elektoral pu fer plis demokrasi, sirtu lor ogmant puvwar depite eli demokratikman, vizavi Premye Minis ek so Kabine, ki nome (zot nome dapre ansyin sistem monarsi). Nu finn aprann buku lor la amezir nu etidye sityasyon ki pe evolye dan UK, dan kontext desizyon lor Brexit, Parlman asim enn rol kle, e osi dan Leta Zini, kot nu finn konstat kimanyer eli ena rol sirveyans kle vizavi lexekitif atraver Komite Sena (kuma pu nom Ziz Kavanaugh ki buku manb ti swiv) ek Komite Sanb Reprezantan.
Kont vyolans patriarsi
Nu finn aprann buku depi demand muvman fam e adopte demand lor kimanyer konfront vyolans kont fam ek patriarsi. Pinisyon ek represyon li ena tandans kareman ranforsi patriarsi, pa diminye li. Bizin sanzman lalwa ki arm fam pu kapav aret viv dan sityasyon vyolans, e reysi konfront li. Demand kuma travay pu tu fam ek lakaz pu tu fam (e tu zom, e tu fami osi) ki anfet permet fam kit sa vyolans ki li sibir dan lafami, ki bizin. Bizin demand pu sanzman lalwa vyol pu ki li vinn enn form asolt – pa enn espes kategori akt sexyel.
Kont politik represyon kote ladrog
Finn ena gin politik dan lalit kont represyon kote ladrog. Avan, kan nu ti amenn kanpayn politik pu dekriminalizasyon gandya e anmemtan pu swin pu dimunn depandan lor ladrog, anplas ogmant represyon, nu ti izole politikman. Suvan ti servi sa kont nu elektoralman lontan. Zordi, nu demand finn popilarize, e finn vinn meynnstrim.
Liber Palestinn
Nu finn kontiyn pran pozisyon kont lokipasyon militer Palestinn. Nu finn swiv sityasyon, e pe rod lokazyon pu relans kanpayn Boykot-Dezinvestisman-Sanksyon (BDS). Nu finn truv lalit pu sutenir lepep Palestinn dan mem kategori lalit ki lalit kont apartheid dan Sid Afrik. Li reprezant enn lalit inportan pu fini avek lozik kolonizasyon, sirtu kan sa kolonizasyon Palestinn la, li finanse e arme par USA ek Lerop atraver leta Israel, e osi atraver leta Lezip.
Sityasyon Internasyonal muvmante
Li pa finn fasil swiv sityasyon internasyonal – enn sityasyon mondyal byin instab. Buku zafer pe arive anmemtan: prosedir pu tir Trump, impeach li; eleksyon UK ek Boris Johnson revinn Premye Minis. Me, an-memtan, asterla mem ena enn gran revolt partu dan Lend pu aret Modi ek so RSS so puse integrist dan Lend; Finn ena revolt dan Sudan, manifestasyon dan Lalzeri, Sili ek plizyer pei Lamerik Latinn, zile zonn ek muvman lagrev dan Lafrans, gran muvman lamas dimunn dan Liban ek Lirak, dan Liran ek Hong Kong. Pa enn lepok fasil pu konpran e pu azir. Finn ena imans manifestasyon kont polisyon ki kapitalism pe fer ki pe rwinn lanatir e mem klima lor bul later, e menas kolaps par milyon spiyshiz inklir imin. Finn ena manifestasyon zanfan kolez partu dan lemond, inklir Moris.
E internasonalism li sel fason mazinn enn ranversman sa reyn par kapital, e zordizur par kapital finansye – labank, lasirans, stok exchennj.
E malgre tu difikilte, nu dan LALIT, kuma plizir parti partu dan lemond pe tini kuma enn parti. Nu lamem. Nu pe reysi devlope, fer gin politik, sanz balans defors de-klas anfaver klas travayer kot kapav. Nu pe reysi tini sa labrez ki kapav fer prosenn flanbe amenn sanzman ver sosyalism.
Plis ki zame, li “sosyalism ubyin barbari” – pu sit Rosa Luxembourg.