Proposed New Sexual Assault laws – MLF Demands Focus on Concepts of Assault and Consent (in Kreol)

26.07.2019

Ala seki Muvman Liberasyon Fam inn sumet a Sayt LALIT lor zot depozisyon divan Law Reform Commission le 22 Ziyet, Port Louis. Sa but la ti prezante par Lindsey Collen. Ena enn versyon tradir an Angle osi lor websayt.

 Asolt ek Konsantman

Depi 1977, dan MLF, nu finn lite pu fer Leta sanz lalwa pu ki truv “asolt sexyel”:

(i) kuma asolt tukur, e osi

(ii) pu asir santralite kestyon “konsantman” pleynan, setadir konsantman kler e net.

 Asolt

Ki sa vedir kan nu dir nu ule ki “asolt” vinn santral? Nu ule ki dan sa 2 konsep la “sexyel” ek “asolt”, lanfaz vinn lor asolt, pa res lor sexyel. Ala 4 lexanp asolt ordiner, setadir pa asolt sexyel. Sak lexanp pu osi explik konsantman.

1) Si enn kikenn donn u enn kud-pwin dan figir, li enn asolt. Personn pa rod okenn “exkiz” pu perpetrater dan Lakur, swa kot Stasyon Lapolis, swa dan lapres kumkwa  perpetrater ti provoke. Personn pa blam viktim enn agresyon ordiner kumsa – e.g viktim so linz ti sexi lor li. Personn pa dimande kifer viktim la ti dan enn plas retire kumsa,  ubyin kifer li finn sorti tar aswar kumsa. Personn pa vinn dir ki viktim la li enn dimunn ki dimunn abitye bate kutpwin suvan. Setadir tu dimunn kone enn asolt, li enn asolt. Enn pwin se tu. Nu ule asolt sexyel konsidere parey. Remarke, pu liye kud-pwin ar kestyon konsantman: Enn dimunn kapav donn konsantman pu kikenn bat li kutpwin dan figir e.g. pandan lantrennman pu labox pu Zedezil, ubyin dan konkur la. Me, la osi, li enn konsantman avek limit. Ena Ruls Labox ki guvern sa konsantman la. Adverser labox pa gayn drwa donn u kut kut kuto dan vant.

2) Si enn kikenn donn u kut kuto dan vant, li asolt. Ankor enn fwa u pa kapav vinn dir kumkwa viktim la finn vinn tant u, sipa provok u. Personn pa kapav dir u ti abitye gayn kupe ar lezot dimunn, alor li normal. Personn pa kapav dir akoz li marye ar viktim la, sa li so drwa. Li ti pu absird. Purtan, ankor enn fwa, u kapav donn konsantman pu enn tel aksyon, setadir uver u vant ar enn kuto, e.g. pu sirirzi medikal. Konsantman, pu sa degre intervansyon dan u integrite korporel, li exzize an ekri – otan ki fezab. Sa konsantman la, li osi, li byin spesifik. U siyne pu enn loperasyon apandis.

3) Si enn kikenn koste ar u, vinn kup u seve enn kut an-tred – li enn asolt. Fode u donn konsantman kot enn kwafer. La osi, u gid li komye exakteman u ule kupe.

4) Si enn kikenn zis vinn deryer u, frot u zepol, sa osi li asolt, omwin u donn konsantman pu enn kamarad, ubyin pu enn fizyo-terapis fer masaz.

Tusala pu dir ki dan MLF, nu’le ki asolt sexyel konsidere kuma form parti dan lalwa asolt. Alor, asolt sexyel, li bizin vinn enn su-kategori asolt tukur. Kumsa, asolt sexyel, li swiv mem lozik ki dan sa 4 lexanp asolt tukur. Ala, baz filozofik nu pwin.

Kuma lezot form asolt, asolt sexyel li pa spesifik ki viktim la enn sex, setadir fam ubyin tifi. Enn atak fizik kont integrite korporel enn kikenn, zom, fam, zanfan, nerport kisannla ki viktim sa vyolans patriarkal, li enn asolt.

Alor, asolt sexyel, ki inklir vyol osi, li asolt. Enn pwin, se tu. Asolt.

Sa-mem ki nu ule kuma prinsip debaz nuvo lalwa.

 Rezonnman: Nu fini dir li avek lexanp: Asolt sexyel li enn form asolt tukur. Remarke ki deza dan striktir gramatikal sa term asolt sexyel, “asolt” li nown la, setadir prinsipal, tandi ki “sexyel” li enn sinp azektif, pu kalifye li.

Me, pu rezon istorik, asolt sexyel, dan lozik intern kad legal – e par konsekans osi dan lespri dimunn ek lapres – li anfet form parti plito dan “sexyalite”. Samem erer nu pe rod korize.

Li pu rezon istorik, akoz dominasyon fam par patriarsi (1), ki drolman asolt sexyel li truve kuma enn “form sexyalite” ki zom ena ki agresif. Setadir asolt sexyel, dapre lespri lalwa, li konsern “sexyalite” (sann kut kuma nown) ki “agresif” (setadir, li enn sinp azektif). Nu ule sanz sa. Asolt sexyel, pu MLF, li konsern asolt, setadir agresyon, dominasyon, imilyasyon, e li napa ena naryin pu fer ar sexyalite. Li selman form asolt ki afekte integrite sexyel viktim la.

Kan nu truv asolt sexyel kuma asolt tukur, ena inplikasyon pratik inportan ki swiv:

1. Li vinn pli difisil pu blam viktim la. Suvan dan ka asolt sexyel, inklir vyol, ena tandans sey met blam lor viktim la. Resaman, nu finn tann enn eminan lezis, enn ansyin Sef Ziz Lakur Siprem dir, kan li pe zistifye grasye enn zom kondane pu vyol, ki “young girls give consent and then afterwards say they didn’t (2). Ondire, li pe dir viktim a blame, pa perpetrater. E li dir sa, mem apre enn-de rar kondanasyon. Sa kalite spekilasyon lor kilpabilite enn viktim, li kuran lor asolt sexyel, e sa pu kontiyne osi lontan ki lalwa truv asolt sexyel kot ofans la li enn su-kategori “sexyalite”, plito ki, seki li anfet ete, enn su-kategori asolt.

2. Kan truv asolt sexyel  kuma enn form asolt tukur, li anpes tu sa sinema imiliyan kot viktim la bizin re-explik detay irelevennt ar polisye, lerla ar so avoka, lerla dan lakur, dan enn fason ki pran form enn dezyem agresyon sexyel – sann kut la an piblik. Sa vinn pli pir kan bizin ena referans initil lor teknikalite “penetrasyon”, ki vinn agrav problem la. Bizin plito get a ki pwin viktim asolt sexyel finn blese. Bizin get ditor li finn sibir.

3. Sa nuvo fason get asolt sexyel kuma asolt, li limit tu sa vwayerism, sa exsitasyon bonmarse ek anfantil, ki suvan nu truve pandan lanket polisye, mem dan lakur e suvan dan lapres. Nu finn temwayn sa pandan 40 an.

4. Enn fwa truv asolt sexyel kuma asolt, li nepli relevennt pu:

a) Get enn fam viktim so linz ki li ti mete.

b) Get kiler viktim la ti andeor lakaz.

c) Get kot viktim la ti truve, sipa enn plas retire.

d) Gete sipa viktim la enn travayer sex ubyin non.

e) Gete sipa viktim la fam marye perpetrater, so partner, ubyin non.

Sa sanzman lanfaz, li inportan pu emansipasyon fam.

Li osi inportan pu limit abi sexyel lor zanfan ek zenom, ek zom viktim.

 Kot prezize ki asolt konsern “sexyalite” plito ki “vyolans” sorti?

Nu ena enn lide ase kler kimanyer sa lanfaz lor sexyalite sorti: li akoz listwar opresyon fam. Zom ki alatet enn klan ti pe perdi “loner”, zot, si kikenn lot tripot “zot fam/tifi”. Sa ti vre ki ena konsantman, ki pena, ubyin mem si fam la ti ule sa kontak la. Tradisyonelman, kote Lwes kuma Les, fam/tifi ti espes enn “dibyin” zom (chattels). Alor, kan ena kontak sexyel san lotorizasyon mari ubyin papa, sa li enn infraksyon kont zom la.

Lalwa Napoleon ki Moris (ek Lafrans) tuzur ena, li swiv sa lozik la. Sa lozik patriarkal la, li pa existe pandan tu sa 200,000 banane lexistans limanite. Zis depi ki limanite inn invant lagrikiltir, e depi ki sosyete kumans kase dan diferan klas yerarsik, patriarsi li osi finn emerze – dizon 5,000 a 10,000 an desela. Lerla ki fam kumans vinn propriete zom. E nu ankor dan lafin sa lepok la.

Alor, konsantman fam la pa ti relevennt dan ka asolt sexyel ubyin vyol su reyn patriarsi debride. Infraksyon ti kont zom ki ansarz sa fam ubyin tifi la.

Dayer, sa lepok la (e ziska asterla li existe), ti ena maryaz aranze. Ti osi ena maryaz forse. Maryaz aranze ek maryaz forse, zot asyum vyol. Dayer, zanfan laz 12, 13, 14 an ti pe marye par zot paran. Anplis, ziska 200-300 an desela, dan sosyete feodal, ti ena droit de cuissage pu seyner fyeodal lor tu tifi dan so domenn. Moris ti ena ekivalan, pandan esklavaz e lerla lepok langazman: fam ek tifi ti sibir asolt sexyel depi proprieter esklav, so kolom, so sardar, ek zom ki ti esklav/angaze akote fam la. Sa finn persiste pandan lepok travayer modern (wage slavery), e memwar ankor vif. Zis an 1970, ti ena enn long lagrev – seksyon par seksyon a turdeterol – dan tablisman Medine, ki finn met enn fin ar inpinite sa pratik la. Depi lerla li enn pratik mwin kuran. Me, li existe ziska zordi lor buku sayt travay.

Remarke osi ki muvman #metoo dan USA finn expoz asolt sexyel dan sosyete kot inpinite zom perpetrater petet mwins dan lemond. E laba, zot prop Prezidan finn donn konsey lor enn anrezistreman odyo, pu zom trap fam ar inpinite. Muvman #metoo la finn sanz balans defors anfaver fam viktim.

 Konsantman

Konsantman li konsep kle pu definir asolt sexyel. Etan done laplipar asolt sexyel li dan lafami, ubyin dan enn serk ase pros, sa vyolans dan lafami, e sa stati kuma “propriete” lafami ki fam tuzur sibir, finn rann li difisil pu met “konsantman” o-sant. Dayer, tu asolt sexyel – ubyin preske – li suzantand enn relasyon puvwar v/s inpwisans, setadir enn yerarsi puvwar, akumanse par yerarsi patriarkal limem, e ranforse dan lafami, lor sayt travay, dan relasyon ar profesyonel, e anzeneral. Me, ler finn vini asterla pu exzize ki lakle pu konpran asolt sexyel se prezans ubyin labsans konsantman.

Remarke, e li inportan, nu finn deza gayn batay la Moris lor enn pwin: Tifi anba 16 an pa kapav donn konsantman. Byin dakor.

Me, kan nu aksepte sa, nu fini rekonet ki seki santral dan asolt sexyel se bel-e-byin konsantman. Li osi ule dir ki sa konsantman la bizin san ekivok – sinon enn miner ti kapav donn li.

Kan konsantman vinn seki inportan, sa sanzman, par limem, li evakye problem swivan:

1) Polisye, avoka, lapres, pena pu koz lor lavi sexyel pase viktim la. Seki inportan, eski li finn donn konsantman a sa zom la, pu sa akt la. Laliyn kestyonnman lor fam la so lepase ti bizin spesifikman dekrete inadmisib, anplis.

2)  Referans a linz fam irelevennt. Sa osi bizin dekrete spesifikman inadmisib kuma evidenns dan lakur.

3) Referans a plas kot fam la ti ete, swa ler li ti laba, sa osi vinn irelevennt.

4) Referans a fam la so travay, si li travayer sex ubyin enn eskort-girl, li nepli relevennt.

Enn bon kad legal, alor, edik piblik osi byin ki tu polisye ki fer lanket, avoka ek mazistra/ziz, ek lapres.

Enn bon kad legal, li kapav sanz balans-de-fors dan sosyete an zeneral an-faver fam.

Ena lezot pwin ki otomatikman swiv lozikman: Konsantman pa kapav existe si viktim la enn zenn zanfan, si li san-konesans, si li sule ubyin su linfliyans ladrog, ubyin si li ena enn dezabilite mantal ki anpes li sezi sinifikasyon konsantman.

Konsantman, li bizin tuzur spesifik pu enn ak an partikilye, e pa pu tu ak. Konsantman, kan li fini done, li pa eternel. Fam la kapav retir li nerport kan, apre. Parey kuma enn malad kapav re-tir so konsantman pu enn loperasyon.

Labsans konsantman, dan nu lexperyans, li normalman byin kler, byin evidan pu perpetrater, osi byin ki pu viktim. Li selman ideolozi sa yerarsi patriarkal ki dir kan enn fam dir “no”, li ule dir “wi”, etc. Ondire fam pena kapasite langaz. Si perpetrater li su linfliyans lalkol, sa li pa enn exkiz pu li pa konpran ki pena konsantman. Konsantman bizin done san kontrint ki pu perdi travay, ubyin su menas. Me, seki inportan ar konsantman, se fam la bizin donn li. Balans defors dan diferan yerarsi bizin pran an-konsiderasyon pu zize si enn fam finn donn konsantman libreman. Nu finn sutenir 2 zenn fam ki ti al raport enn ka lager dan kartye kot Istasyon Ti-Rivyer, e ki ti vyole par 2 polisye, ki ti plede ki sa 2 fam la ti donn konsantman, enn zafer ridikil.

 Exsepsyon pu konsantman dan ka tifi anba laz

Laz pu donn konsantman pu sex pa kapav avan enn zanfan gayn so 16 an, kuma enn pwin zeneral. Nu dakor alor avek sa kategori “statutory rape” ubyin asolt sexyel otomatik dan ka zanfan anba 16 an. Me, si viktim la ena plis laz, ubyin laz egal ar perpetrater, nu krwar li posib ki ena konsantman. Mazistra pu bizin cheke. Li pu osi bizin cheke sipa ena lezot yerarsi ki inegal – zom la enn gran kuzin, tonton, ubyin anplwayer so fami, ubyin enn proprieter lakaz.

 Eklersisman lor vyol bizin form parti dan asolt sexyel – e li pa nesesit enn ofans separe

MLF krwar li meyer si “vyol” pa konsider kuma enn ofans separe depi asolt sexyel. Li plito enn ka pli grav asolt sexyel ki asontur li enn form asolt tukur i.e. kontak fizik san konsantman.

Seki inportan se gravite ditor ki viktim la finn sibir. Li pa konsern penetrasyon ubyin non – sa konsep la osi sorti lepok feodal – me li konsern degre dimal, ditor, blesir, fizik dabor, e sikolozik, answit ki viktim la finn sibir. Tu detay teknik lor penetrasyon zot ena tandans vinn sa but pli penib dan Istasyon lapolis, dan Lakur apre, e dan lapres. Li anbarasan, mem imilyan pu viktim pandan kestyonnman pu re-rakont tu sa detay penetrasyon kuma pwin santral vyol. Sa tromatism ki viktim sibir kan li pe temwaye, li pli grav pli enn viktim zenn, pli li timid, pli li tromatize.  Dan temwayaz, li partikilyerman penib akoz tu depann lor la, tanki nu gard sa ansyin lalwa ki konsantre zis lor penetrasyon. Seki inportan se li enn asolt. Asolt tukur, li pa u lafot. Lafot li dikote perpetrater. Laont, li de so kote.

Anplis, kan ena pu pruv penetrasyon, li rann purswit pli teknik, pli difisil anterm pratik. 

Ala nu lide lor sa 2 tem la: asolt ek konsantman

NOT

 (1) Osi byin ki dominasyon patriarkal lor lezot kuma tu zanfan, e tu zom ki pa macho

(2) Former Chief Justice Victor Glover: “Dans 95 % des cas, après l’acte, la victime se demande ce qu’elle a fait. Qu’est-ce que les gens vont dire? Elle va alors voir la police pour dire qu’elle a été violée, alors que strictement parlant, elle n’a pas été violée.” (L’Express, 27 October, 2018).