Smart Cities, not for the People (in Kreol)
17.02.2016
LALIT met Guvernman an-gard kont inpoz enn seri “Smart Cities” ki zot pe tripote ansam ar patron tablisman, ar bann konpayni miltinasyonal ek ar bann nomini kuma Gaetan Siew, deryer ledo lepep.
Sa re-amenazman teritwar Moris pa zis pe inpoze depi lao kuma enn “dikta”, pa zis pe exklir totalman partisipasyon lorganizasyon demokratik kuma Konsey Vilaz ek Minisipalite, me li viz pu kree Smart Cities ki existe andeor Konsey Vilaz ek Konsey Minisipal, inplante kuma bann koloni. Laplipar sa bann Smart Cities zot zis bann IRS, avek plis kado anform konsesyon tax pu ki burzwazi kann ek disik re-flot limem. Kad legal Smart Cities mem donn sitwayennte apre 2 an tu sa milyoner ki pu sanse vinn instale isi. Avek enn vize pu atir plizir duzenn milye nuvo kolon, sinon par santenn milye, Smart Cities paret enn tantativ pu rekoloniz Moris, e li maske par enn “diskur modernizasyon” kuyoner.
An partikilye, nu truve ki zis dan moman kot kann ek disik pe rant dan zot leral, Guvernman al fwir so responsabilite istorik. Li ti oredi sezi sa lokazyon la pu shifte tu resurs Leta ki, pandan 2 syek finn nuri lindistri kann ek disik, pu asterla ankuraz enn veritab revolisyon agrikol prodwi alimanter. Sa revolisyon agrikol la li bizin mars de-per avek nuvo infrastriktir pu prezerv e transform prodwi alimanter ki prodir. Seki LALIT pe vize se pa zis “oto-sifizans alimanter”, me enn sekter prodiksyon pu exportasyon, sirtu dan larezyon. Sa kalite plan devlopman, li pu anplway tu sa milye zenn ki pena travay: dan travay agrikol, enn kote, ek osi dan travay resers ek prodiksyon, lot kote.
Me, ki nu truve? Guvernman Lepep pa azir dan lintere lepep. Sa pa so bi. Akoz li pena enn program koeran, li pe akros li ar proze ki sekter prive lokal ek internasyonal pe anvi, zot. Li pe azir dan zot lintere. Li pa bon.
Anmemtan, Guvernman pe menas devid lavil Port Louis dan 3 an, buz tu fonksyoner ver Heritage City, alor detrir tu sa aktivite komersyal ki finn devlope pu mars ansam ar prezans fonksyoner dan Port Louis, enn kote, ek prezans servis guvernmantal kot dimunn fer demars, lot kote.
Dan enn mem moman, Guvernman menas pu ferm Port Louis kuma lavil kapital. Kuma tu dimunn kone enn lavil kapital, li “Seat of Government” enn pei. Alor, san mem enn deba nasyonal, san enn program dan enn eleksyon zeneral, san okenn manda lor kestyon ferm Port Louis kuma lavil kapital, Minis Bhadain zis vinn anonse ki li pe “donn Premye Minis Jugnauth enn kado”, setadir buz Guvernman ek Parlman depi Port Louis dan 3 an.
LALIT dir enn lavil li dimunn ki res ladan. Lavil li sa demokrasi sitadin finn rase depi klas dirizan pandan 400-500 banane, byin avan ki lepep ras demokrasi pu bann pei la net. Lavil li enn lespas kiltirel ki finn devlope lor letan par sitadin e dan enn fason organik ek demokratik. Li pa enn koloni inpoze depi lao par Leta, ubyin depi kapitalist, ubyin depi kapitalist exteryer.
Sa investisman imans dan sa bann mega-proze “Smart Cities” ti bizin plito dirize ver 3 lezot proze ki ena buku plis sans reysi, e ki integre dan listwar lepep Moris. Nu fini mansyonn nesesite enn revoliyson ver lagrikiltir modern, ki anmemtan integre konesans tradisyonel, ansam ar so lindistri prezervasyon ki mars de-per ar li. Dezyeman, Moris avek so 1.3 milyon kilomet kare lamer, pena mem enn lindistri lapes, me zis enn zonn frans pwason, alor, oblize devlop enn veritab sekter lapes lor ban. Trwazyem, se investisman dan inovasyon. E sa, so premye investisman se konversyon gradyel pu ki langaz maternel vinn medyom tuto-long sistem ledikasyon, setadir anseyn matematik, syans ek lezot size “konteni” atraver langaz maternel. Sa trwa gran devlopman la ti pu kapav ena lanbisyon dekrir zot-mem kuma enn “mirak ekonomik”, sirtu akoz pu ena anplwa, prodiksyon, deviz ek sekirite alimanter ek ekonomik.
Alain Ah-Vee
pu LALIT
