LALIT’s programme on the agenda and in action (In Kreol)
04.07.2015
LALIT ena enn program politik, tultan an aksyon, pu amenn sosyalism. Li enn program ki inplik pran pozisyon e fer aksyon lor tu laspe lavi politik inportan ki pe derule. Kifer? Pu ki nu program tultan pe kumans kot tu dimunn ete zordi, kan nu pe viz sa dime sosyalist la.
Zordi, la, la, la Moris, ena 10 dosye ki form parti program LALIT ki dan lavanplan nyuz. Ase suvan nu sel parti dan Moris avek enn listwar amenn lalit lor sa pwin la. Ala lalist. Kan nu reysi fer enn pwin programatik vinn lor azanda, sa li deza kumansman enn viktwar. Kan dimunn konpran e anvi azir pu fer li vinn vre, lerla kondisyon reyni pu li vinn enn realite:
1. Palestinn: Nu kapav dir ki LALIT sel parti ki finn mintenir enn sutyin pu lalit lepep Palestinn. Alain Ah-Vee ek Kisna Kistnasamy, 2 manb ladireksyon LALIT, finn al dan brigad pro-Palestinn 4 fwa. Zordi, avek vizit Vis-Premye Minis, ek Lider PMSD, Xavier Duval dan Bethlehem dan Palestinn, pu premye fwa enn Minis Moris finn pran pozisyon kler e net anfaver. Li etonan. E li enn gran sanzman pozitif. Anmemtan, onivo mondyal, muvman Boykot, Dezinvestisman, Sanksyon, pe pran enn lanpler imans. FDI inn bese 50% dan Izrael. Vinn zwenn BDS (Moris). Kontakte Alain lor 208 5551.
2. Langaz Maternel kuma Medyom: LALIT sel parti politik ki pe milite pu servi langaz maternel dan lekol kuma medyom pu o-mwin 6-7 an. Le 16 ek 17 Zin, Minis Perraud finn pran pozisyon dan Octave Wiehe ek dan enn kolez, anfaver langaz maternel kuma medyom, kan li ti pe komant lalit etidyan SOWETO (enn lot pwin-de-lit pu LALIT). Sa vedir li premye Minis ki finn pran pozisyon dan sa sans la. Li inportan. Sak fwa koz to-esek lekol, sak fwa koz mank lozik etidyan dan zot travay, sak fwa koz nivo ba kreativite parmi zenn, langaz maternel kuma medyom vinn lor latab. Manb LALIT akriv dan Ledikasyon pu Travayer, ki promuvwar langaz maternel.
3. Dekriminaliz ladrog: LALIT ti premye parti politik pu pran 2 pozisyon ki zordi-zur buku travayer sosyal finn adopte, e mem editoryalist kuma Nad Sivaramen. Nu pozisyon se pu dekriminaliz bann ladrog ki pa fer dimunn malad, e fye lor kontrol sosyal pu limit abi, parey kuma fer pu lalkol ek sigaret. Kote ladrog ki fer dimunn depandan, la, nu ti premye pu propoz servi Metadone gratis pu dimunn ki ule kas zot labitid. Antuka, nu opoz pinisyon, ek ferm dimunn dan prizon. Nu ti met dibut Fron lor Ladrog dan bann lane 1980, e an 2006 nu ti reyni enn 20-enn lorganizayson otur enn Sart pu enn Nuvo Politik lor AIDS ek Ladrog.
4. Kart ID: LALIT finn amenn kanpayn depi 1986 kont sa sistem “pass”, ki ID reprezante, e nu finn alatet lopozisyon a stokaz data biometrik. Sa lalit la, finn gradyelman ris MMM ek MSM pu sanz zot pozisyon. Zordi nu pe al ver Leta detrir so prop databeys biometrik. LALIT finn reyni enn 18 lorganizasyon dan enn Kolektif kont Kart ID Biometrik Obligatwar.
5. Drwa lapolis sindike: Tu polisye kone ki premye parti politik ki ti pran pozisyon anfaver drwa pu lapolis, gard shyom ek ponpye form sindika, ti LALIT. Nu finn mintenir sa demand la. Li ena enn linportans pa zis lor kondisyon travay, me osi kont koripsyon e kont britalite polisyer. Li asupli sa yerarsi patriarkal pli sovaz ki ena dan Moris. Zordi, nu pre pu gayn enn Bil dan Parlman lor la. LALIT pe asire ki sa drwa la inklir drwa lagrev, pu tu sekter, inklir lapolis.
6. Sekirite Alimanter: LALIT sel parti ki met sekirite alimanter, prodiksyon agrikol, kreasyon anplwa, devlopman lindistri prezervasyon, lor azanda tultan, plito ki met tu resurs dan prezerv lindistri kann, kuma tu lezot parti, mem sindika, fer. Zordi kan kann pe ekrule, petet nu program pu prodwir manze, pu exporte e pu servi Moris, pu pran enn nuvo lelan. Antuka, li lor azanda.
7. Nasyonalizasyon: Avek ekrulman BAI, byin vit travayer ki ti truv zot plas travay menase (Courts, lizinn bato, Apollo, Iframac) ti fer apel pu Guvernman pran. Ena ti kareman dir nasyonalizasyon, su kontrol travayer. Zot finn dir sef ar gran lapey pa vreman travay. Enn sel ku, avek zis enn konpayni an-kriz, travayer vinn konsyan posibilite rul zot prop lantrepriz. Program LALIT vinn lor latab.
8. Diego Garcia: Dosye Chagos finn suvan paret enn ka “perdi”, me LALIT sel parti ki finn tultan gard li enn lalit vivan. Zordi, li lor azandan an-gran-plan. Fermtir baz pe exzize partu dan lemond, kestyon suvrennte lor azanda avek zizman UNCLOS, e Chagosyin so drwa retur li enn posibilite zordi. Tu, gras-a lefet ki LALIT finn persiste-mem gard sa lor nu program. Suvan nu finn kree bann fron, met dibut Rann nu Diego!, lans bann “Deklarasyon Grande Riviere” (2010)
9. Lozman: Sak fwa ena dram familyal, li vinn lor lagazet ki ena fami pe viv dan sere, dan lakaz zeritye, san okenn proteksyon lalwa. LALIT sel parti ki konstaman finn met lozman pu tu dimunn lor azanda politik. LALIT finn met dibut Muvman Lakaz, ki ziska zordi, travay anfaver dimunn san lakaz.
10. Vyolans Polisyer: LALIT sel parti ki finn gard size britalite polisyer lor azanda depi 1979, kan Serge Victorine ti truv lamor dan selil apre bate par polisye. Nu finn met dibut JUSTICE, enn lasosyasyon pu lite kont sa vyolans Leta, ki tuzur lite pu drwa deteni.
Tusala, lefet li avanplan dan nyuz, li ule dir LALIT ena enn sertin lafors trankil. Nu bizin gard antet ki lafors li inklir enn sertin momenntum depi lalit lepase. Se sa ki asir laviktwar.
(Published in Revi LALIT No. 119- July-August 2015)
