12.11.2012
“Blok Istorik” o-puvwar Zordi Moris li an Kriz
Isi papye prepare par Lindsey Collen, ki ti prezant li, ek Rada Kistnasamy, pu Seminar enn zurne, le 2 Novam, 2012 dan Mother-Earth Hall:
Dan sa prezantasyon la, nu pe analiz “Blok Istorik ki o-puvwar Zordi Moris” – dan enn moman kot kriz sistemik fer li instab. Akoz “Blok Istorik” inn vinn instab ki nu pe get li. Avan sa, li ti invizib, dan enn sans.
Part I: Introdiksyon, ek enpe Definisyon
Exakteman 20 an desela, ti ena enn liv ki ti pe fer ravaz: Enn kuyon dan Lamerik, enn profeser liniversite kote syans politik nome Francis Fukuyama ti pibliye enn liv ki li ti avantire pu apel The End of History (Lafin Listwar) . Sa ti an 1992. Mem Aneerood Jugnauth, enn dimunn notwar pu lefet ki li pa lir okenn liv, ti anonse ki li finn pran liv Fukuyama ar li, kan li ti pe al pas vakans Rodrig. Sa tit liv la ti rod sikann ar bann Marxist. Anfet, dayer Fukuyama, limem, finn explike ki li ti pe reponn Marx ek Engels, ek bann Marxist. Marx ek Engels dan Manifesto ti dir dan zot premye fraz; “Listwar tu sosyete se listwar diferan lalit ant bann klas. ” (1) Setadir, li ti predir lafin listwar dan sans Marxist.
Fukuyama ti azarde, kanta li, pu anonse ki sosyete kapitalist telman fantastik ki li finn reysi stabiliz li pu leternite, pa mwins. Nepli ena, ni pa pu ena, lalit de klas. Li finn efektivman dekrete ki ezemoni kapitalis, li eternel. Ala seki sa term “ezemoni” politik ule dir: li ule dir “tu dimunn dakor, aksepte, ki enn reyn li eternel”. Pa pu ena sanzman klas ki o-puvwar. Lalit ant klas, sa li enn zafer di-pase. Listwar finn termine. Ezemoni vedir ki tu dimunn truve ki manyer tu zafer sosyal organize su kapitalism li pa enn swa pu organiz li kumsa. Li pa enn lopinyon pu truv li “bon” ubyen “pa bon”. Me, li gayn laparans ki li enn “fe”, li “natirel”, preske“luvraz bondye”. E tu dimunn tom dan so lozik.
Zis 20 an plitar, lemond preske antye finn sakuye par lalit de klas apre lalit deklas, ziska divan laport Fukuyama dan USA, kot enn nuvo muvman apel “Occupy Wall Street” ti deklanse dan 600 diferan lavil dan Lamerik, kot lagrev finn kumans donn bal dan Lamerik (profeser dan Chicago), dan Sid Afrik (Marikana ek tu travayer minn dan pei) ek enpe partu dan lemond. Sulevman avek enn fon de-klas finn donn bal dan Nord Afrik, dan Lamerik Latinn, dan Mwayen Oryan, dan Lend, dan Lasinn, Lagres, Lespayn, Langleter, partu partu. Seki Marx ek Engels ti pe dir – ki listwar sosyete se listwar lalit ant klas – finn re-vinn pli vre avek enn vanzans. Fukuyama so “leternite” inn fini konpletman dan mwens ki 20 an. Pu sa rezon la ki mo finn permet mwa servi sa mo “kuyon” la dan kumansman la. E seki Marx ek Engels inn re-gayn tu kredibilite.
BBC Radyo dan Langleter mem, an 2006 par la, kan li ti fer enn espes sondaz nasyonal, enn konpetisyon, dan enn seri rawnd, kot exper lor sak filozof vinn defann li, kuma enn Lalig Nasyonal, se Karl Marx ki finn gayne. Li finn infliz enn bate bef lor tu lezot. Top 20 (kuma Top of the Pops) ti St Thomas Aquinas, Aristot, descartes, Epicurus, Heidegger, Hobbes, Hume, Kant, Kierkegaard, Marx, Stuart Mill, Nietche, Plato, Karl Popper, Bertrand Russell, Sartre, Schopenhauer, Socrat, Spinozo, Wittgenstein. Marx ti gayn 28%. Li gayn 2 fwa plis ki seki sorti segonn, David Hume 12.7%. Lerla 3 lezot gayn otur 6%: Wittgenstein, Nietche, Plato ek Kant.
Tusala, pu dir onivo internasyonal, ena kumansman enn felir dan ezemoni ideolozi kapitalist. Dan buku pei kriz internasyonal finn provok enn kriz sistemik, setadir so ezemoni gayn felir. Kan ena enn felir dan ezemoni, li grav. Li grav parski ezemoni li depann lor kiksoz “total”. Tu dimunn, ubyen preske tu, ladan. Enn kriz sistemik vedir enn kriz ki pa siklik (sistem kapitalis, li viv lor bann kriz ordiner, ki ramenn li lor so rel), me enn kriz sistemik, kuma so term inplike, li ule dir so ezemoni kumans destabilize, menase.
E li dan sa kalite moman dan listwar, kot ezemoni kapitalist an-kestyon, pandan enn kriz sistemik dan lemond antye. Reyn kapital finansye dan sa lepok neo-liberal finn provok kontradiksyon ki menas blok istorik, dan lemond. E dan Moris, kriz sistemik isi, parey. Li form parti dan mem kriz sistemik zeneral dan lemond. Li sorti dan WTO, dimoman ki so Lakur dir li ilegal pu kontiyn gayn proteksyon ekonomik, garanti pu pri ek kota.
E dan sa kalite lepok la ki sa term “blok istorik” vinn itil. Parski, seki finn opuvwar efektivman se enn “blok istorik”. E so reyn ki pe destabilize, pe menase. Alor, nu truve ki sa konsep “blok istorik”, li al lame-dan-lame ek 2 lezot konsep: kriz sistemik, ek ezemoni. Sa 3 konsep la, nu konpran zot ansam.
Definisyon term
“Blok” kifer?Sa term ki Antonio Gramsci finn invante 100 an desela, an Angle, li eple “bloc”, par “block”. Blok, li enn fenomenn politik. Me, li pa zis enn lalyans ant 2 parti, kuma Travayis ek IFB. Enn blok li enn espes lalyans politik, kot ena parti politik ladan. Dan Moris, Parti Travayis, pandan tut long listwar preske, li ladan. E li, li mannye sa blok la. E Blok la, li pa bann “like objects”. Me, blok la li osi atir dan li, diferan but-but dan diferan klas sosyo-ekonomik, ki inklir parti politik, sindika, suvan otur enn sekter lekonomi. Li enn amalgamasyon enn ta lafors inpe disparat, ki finn reyne, e pe kontiyn reyne, pu gard sistem kapitalist anplas. Li enn ase gran blok pu li kapav reyne, e li ase restrin pu pa kontenir tro buku kontradiksyon intern tro flagran. Bann kapitalis zot-mem, zot enn tro tipti klas (anterm nimerik, anterm nomb) pu reyne par lafors zis zot prop klas. Purtan kapitalism ki reyne. Li ki opuvwar.Li fer li atraver saki nu pe apel sa “blok” la. Setadir, li organiz, pu ki li relativman stab lor letan, enn “blok” ki pu dire dan letan. Li kiksoz ki met dibut konsyaman, preske konsyaman, e li res opuvwar parski sa “blok” ki li finn batir, li stab; normalman ase stab pu ki li reyn dan enn fason ezemonik (setadir san remet an-kestyon).
“Istorik” kifer?Akoz presizeman li dire dan letan. Ena enn but listwar pandan lekel sa “blok” la reyne. Li pa zis pu enn eleksyon zeneral, sipa pu travers enn kriz. E drolman enn parti kapav konstrir enn blok “istorik” dan lavenir. Setadir, li pu dire lor letan. (Drolman sa-mem mo la, “istorik”, kan nu servi mo la pu definir sa ansyen seksyon burzwazi la, seki nu apel “burzwazi istorik”,li ena enn lot sans: li ule dir li finn prodir par listwar, e li ankor lamem. Preske sinonim ar “vye burzwazi”, “ansyen burzwazi” – ki konstitye depi tablisman + proprieter ansyen mezon inpor-expor Port Louis + bann premye labank ki existe depi lepok zis post-esklavaz, kan burzwazi kom-tel pran nesans isi Moris.) “Burzwazi istorik”, li, so linfliyans dan “Blok istorik” finn kumans diminye avek lamonte enn nuvo burzwazi, ki Kamarad Ram ti koze gramatin (Burzwazi ki servi puvwar deta pu li angres li), “burzwazi deta” e sa klas la finn apiy lor lafors ti-burzwazi ek klas travayer dan dernye 100 an, pu rod so plas akote “burzwazi istorik” pu form “burzwazi an antye”. Tusala, pu dir ki mem mo “istorik” servi dan 2 fason diferan.
Part 2: Kifer Zordi Bizin konsep “Blok Istorik”? 8 ubyen plis problem pu explike
Kifer sa konsep la?
Kifer, dan LALIT, nu finn azut sa konsep “Blok Istorik” dan nu zuti ki nu servi pu analize? Kifer zordi li irzan konpran li. Gramatin Kamarad Ram finn byen met a-zur nu analiz lor “burzwazi deta”, ek kimanyer li ed nu pu dekortik sa propagann (e stratezi mem) ki ena pu so nom “Demokratizasyon lekonomi a-la-Travayist”. E nu analiz lor burzwazi deta, li tuzur fonksyone byen pu explik realite Moris.
Me, nu finn truve ki sa 2 konsep la, nepli kapav explik tu, dimoman ki pei la finn rant dan enn “kriz sistemik”. E nu finn deza analize depi enn 10-enn lane kimanyer, avek lafin proteksyon Lerop (lafin kota ek pri garanti pu disik, sirtu, kan zot vinn ilegal dapre WTO), pei la rant dan enn “kriz sistemik”. Kann ek disik ti rezon-det pei, e finn mem ena form “proteksyon marse” depi 1815, [Isi reklam pu Patrick Niveling so kozri, Merkredi 14 Novam 6:00 pil Horl – lor 1825 – 2005: Kapital, Leta ek Travay] alor kan sa sekter la devaste kumsa – 60,000 travayer vinn 5,000; epinn dorsal kolaps anterm so rol santral dan lekonomi mem – li ena lefe politik ki li byen inportan nu konpran, e nu ansyen zuti nepli rann lapel. Konsep “Blok Istorik”, li enn konsep ki Antonio Gramsci ti devlope, 100 an desela, e li interesan ki konsep “kriz sistemik”, sa osi so konsep. E tulde liye intiman. Blok Istorik ed nu konpran sa bann lefe politik sa kriz sistemik la. Li interesan ki “ezemoni” sa osi enn konsep li finn devlope, e sa osi inplike dan sa realite zordi, kan ezemoni pe kumans fele.
Dan LALIT, nu pa zis tir sa kalite lide la dan nu latet, ni dan enn sapo, ni gob li kuma enn zoli lide depi dan ler. Realite reyel dan Moris obliz nu rod zuti intelektyel apropriye.
Anu zis definir kriz sistemik resan dan Moris. Nu pei, so rezon det, kifer ti met li dibut, kifer finn reyne pu 200 an. Li finn furni Lerop avek Disik, e avek enn biznes import-export ant Loryan ek Loksidan. Sa 2 zafer li, finn rezon det nu sosyete Moris. Kan u mazine, li pa parey ditu pu Lend. Lend li enn ansyen sosyete, li pe ale mem, rule mem, e kolonizasyon Britanik atak li dan so bann bor. Dan Lasinn, kolonizater atak zis 5-6 lepor, ki gayn enn “fransiz”. Lepor Shanghai (Shanghai concession), par exanp. Sid Afrik osi. Li inposib mazinn kolonizater pe invant sosyete laba. Ena enn kantite sosyete deza pe rule laba. Me, nu sosyete, nu pei, finn kree avek enn bi ekonomik presi. Kriz sistemik isi, dan dernye 8 an par la, li vini kan sa laranzman pu prodir disik, e pu fer inport export ar Lerop, li nepli konpatib ek form gloablizasyon aktyel. Sa ena lefe drastik. Tu bann firm ek konpayni, granmatin nu finn truve, zot reyne dan pey. Tu sa gro gro konpayni, plis ki 25 ti ena otur tablisman ek Rogers, Blythe, etc, e ki finn lager sat-lisyen pandan 200 banane, forse, oblize amalgame vinn 4 gro konpayni. Nu finn truv bel lager ant Mauritius Employers’ Federation ek Joint Economic Council, kan zot pe sey amalgame. Nu truve ki MSPA pe mem sey disud limem, parski li finn ariv reprezant enn ta konpayni ki nepli ena mem lintere ekonomik. Ena ena zis kann, ena ena disik ek kann, ena prodir elektrisite, ena pa prodir elektrisite, etc, alor zot lintere par fwa an konfli. Alor, tusala, enn siyn tipik pu enn kriz sistemik.
Kote Leta, parfwa u dimann u si Leta ankor kone ki li ete. Lontan, nu ti kone ena enn ta dimunn ki kone ki Leta ete (ena Binod Bacha ek lezot top PS, ena enn-de bann Ziz, ena gran koko dan Parke). Me, zordi zot finn espes perdi zot busol. Tu vinn flu. Navin Ramgoolam kapav dir, “Mo pu fer enn Nuvo Konstitisyon”, ubyen “Mo pu fer enn 2yem Repiblik,” sanki li finn deza diskit sa ni dan so Parti, ni dan Guvernman. Li pa bizin mem dir tusala, sanki li dir ki pa bon avek seki ena asterla. Zame avan enn Premye Minis pa ti kapav azir dan enn tel fason. Sa osi, li enn siyn kriz sistemik. Leta finn zis pran desizyon pu kennsel tu sa para-etatik otur prodiksyon disik. Amalgame, ek ferme. Kumsa mem.
Dan klas travayer, nu finn truv sekter santral dan lekonomi, lindistri sikriyer dan dernye 10-20 an par la, sorti anplway 55,000 travayer permanan vinn 3,500 par la. Zonn frans osi 110,000 travayer vinn 50,000. Sa finn provok sa fenomenn, kot plis ki 40% travayer travay dan tit-antrepriz, enn anplwa absoliman frazil. 80% pu bankrut dan 3 an apre ki zot finn kree. Lantrepriz mem fonn. Alor, klas travayer an kriz.
Travayer tom dan travay kazyel, kontra, part-taym, bat-bate, tanporer, sezonye, zurnalye. E nu truv enn inplozyon dan sosyete. Nu temwayn krim grav, dram sokan dan lagazet tulezur. Alinteryer lafami, dan sak kartye, ena krim, ena vyolans extrem. E deryer sak krim, kan u lir so detay, u truv enn sityasyon absoliman invivab, u truv konplikasyon mari-fam intenab. Alor, kriz sistemik, li enn kriz dan sosyete.
Ansyen moralite, pa bon mem, me li ti ena enn serten lozik. Li ti match sa lekonomi ki nu ti ena dan pei avan. Zordi ansyen moralite, li moribon, me nu pankor gayn enn nuvo fason pu dimunn reglemant sosyete par zot mem, enn nuvo moralite pankor pran nesans. Sa, tusala, siyn enn kriz sistemik. Nu truv dimunn ase suvan zordi, dimunn dir, “Mo krwar mo pu al Kanada.” Ondire omilye enn fraz. Enn nuvo zafer. Enn pei fre kumsa, difisil adapte, me telman dimunn angwase, zot pe rod fwir lavi isi. Sa, li enn sanzman imans. 15 an desela, personn pa ti ule parti pu de-bon.
Alor, tusala siyn kriz sistemik. E kan ena kriz sistemik la, li vedir enn felir dan ezemoni. Ezemoni la, li an-kestyon.
Alor, tusala, nu ena pu explike.
Kote politik, nu ena pu explike, pandan sa dernye 10an la, kifer ek kimanyer Navin Ramgoolam ek so Parti Travayist ti pe fer telman zefor fer bann zafer osi disparat ki: --
1. Kuma inn servi tu larzan Lerop (akonpaynman) pu restriktir pa lekonomi, me lindistri sikriyer?
2. Kuma inn sey ponp proze M. Roland Maurel -- etanol depi melas, proze Alcodis -- depi 2003? Kuma pa reysi ziska 2011, lerla OMNICANE fini vinn pli gran proprieter, an 2011 – e kimanyer li pankor amars?
3. Kimanyer Guvernman inn Permet tablisman betonn ek bayant later agrikol (IRS), lerla donn lezot proprieter permi pu ERS; donn permi konstrir Mall partu?
4. Lerla, parfwa atraver Nita Deerpalsing, parfwa atraver Shakeel Mohamed, parfwa atraver “sakrifye” Rama Sithanen dan Sirkonskripsyon Quatre Bornes, parfwa atraver so azan kuma Gordon Gentil organiz rankont ar Ramgoolam – tusala pu Travayist rant dan enn espes “lalyans surnwa” avek sertin lider sindika ubyen sipozeman de-gos, avek militan anti-kominalist dit de-gos. Kimanyer zot kas zot an-kat pu fer sa?
5. Kuma sefe til ki Navin Ramgoolam, an 2011, apel Jacques d’Unienville “kamarad Jacques” (sef Omnicane)?
6. Kuma Navin Ramgoolam, malgre li dir li kont sa bann sosyete kominalo-relizyez, li kontiyne fer tu so deklarasyon inportan laba; li kareman ponp zot. Raliman Voice of Hindu pu sutenir CT Power, so dernye lexanp?
7. Kimanyer ti ena enn gran gran lager ant Navin Ramgoolam avek La Sentinel, pandan enn long lepok, lerla kimanyer ena enn rekonsilyasyon?
8. Kimanyer Navin Ramgoolam persiste rod alye li ar MMM, swa redwir MMM a kiksoz pli restrin?
Kifer Travayis fer tusa? E kimanyer Travayis reysi fer sa? La, pu reponn sa 2 kestyon reyel la ki konsep “Blok Istorik” finn ed nu.
Sinon, si nu pa ti ena konsep teorik presi kuma “Blok Istorik” (ki pe sibir enn “kriz sistemik”ki pe al ziska menas so “ezemoni”), si nu pa ti ena sa kalite zuti danaliz la, nu ti pu oblize koz nerport ubyen tom dan palab. Nu ti pu krwar “Lanpir Maurel gayn proteksyon Travayis” par kit koripsyon, tandi ki li enn stratezi politik. Nu ti pu res kwak ki “Jacques D’Unienville” gayn kado ar Travayist, malgre tu sa koze “demokratizasyon lekonomi” la, ek Ramgoolam fyer pu anonse ki so Guvernman finn opte par enn desizyon politik pu fer lindistri sikriyer vinn lindistri kannyer, e res rantab, atraver tu kalite IRS, etc. Nu ti pu res bet kan Ashok Subron anonse ki so kanpayn sindikal pu kumans “dan biro Shakeel Mohamed”, ki li “rasir” tablisman ki li pu donn ful sutyen dan nuvo “lindistri kannyer”, kan Neeta Deerpalsing ek Patrick Aseervaden tultan pe refer a “kamarad Ashok”, ubyen kan Ramgoolam anonse li pu “pey costs” kan Rezistans perdi so ka Privy Council, ubyen mem avan sa, kan azan Travayist Jean-Marie Richard enn sel ku ofer pu tir liv poem Georges Legallant e kan dan mem fule Gordon-Gentil fixe enn rankont ant Legallant ek Navin Ramgoolam, zis avan li ek lezot pu anfet demisyone dan LALiT pu al form Rezistans. San zuti danaliz, nu ti pu krwar tusala se enn melanz ant koripsyon ek konplo. (Koripsyon ek konplo ena dan Moris, me li pa ed nu konpran naryen.)
Me, si nu konpran ki ansyen “Blok Istorik” ti fini destabilize net apartir moman kot zizman WTO finalman tonbe, setadir kan proteksyon depi Lerop (kota ek pri garanti) li vinn ilegal, so lefe lor lekonomi pu telman grav ki Blok Istorik existan pu konpletman menase. Alor, Travayis ti oblize kas li an-kat pu sey kolmat, mem galfat, enn lot.
Remarke ki Navin Ramgoolam li-mem an 2011 (luvertir lakup kot tanp Tamil Amma Touke) finn dir ki Guvernman finn negosye “lakor istorik” avek MSPA an 2007 pu ki planter, meteye, laburer ek artizan vinn “parti prenant” (gayn zot par) dan lindistri kannyer.
Li finn koz so “kamarad Jacques” (lir Jacques d’Unienville, CEO Omnicane, ki dan sekter kann, setadir ki prodwir disik rafine, kuran ek ena so proze prodiksyon etanol – enn proze ki finn kumans vinn vre enn an apre.) Alor, li preske konsyan, kuma mo ti pe dir. Me, pur lemoman, li pa pe stabilize fasilman.
Alor, limem, Navin Ramgoolam, pe vant li pu dir kimanyer Parti Travayist finn amenn ansam Omnicane, M. Maurel, planter, meyete, ek sindika laburer ek artizan. Vre. Li pa enn palab, ni enn koripsyon. Li zot stratezi konzwen, pu sey batirol enn nuvo “Blok Istorik” kot sak konpozant gayn enn ti-but, e kot burzwazi kontiyn so reyn san traka.
Part 3: Ansyen Blok Istorik, ki li ete/ti ete?
Kifer kapitalis Moris zordi bizin rod kolmat enn nuvo blok istorik?
Rezon kifer Travayis pe bizin fer sa, se li pena lafors pu dornt burzwazi dan so lansanb dan nuvo sityasyon kot ansyen Blok Istorik otur kann ek disik, ti finn kolaps, akoz prodiksyon disik finn sorti dan so lozik “proteksyon”, ek balans defors ant tu bann klas ek lafors ekonomik finn sanze avek sa sinptom globalizasyon la. Apre 20-30 an globalizasyon, Burzwazi Deta finn truv tu so bann zuti kontrol pu li batir so prop lanpir, finn vinn ilegal. Nepli ena Tender Board lokal, par exanp. Asterla ena Procurement, ki uver a tennder internasyonal. Enn ta “faver” finn vinn ilegal. Alor, burzwazi istorik finn vinn pli for, gras-a sa neo-liberalism la.
Alor, kuma pu tu analiz, bizin get li anterm listwar. Parti Travayis, li enn parti ki, depi lepok SSR, ti santre enn Blok Istorik otur li-mem, Parti Travayis, ek otur Bruzwazi Deta ek sirtu planter kann:
Ansyen “blok istorik” ki finn existe ziska tu dernyeman ti otur:
Parti Travayis – kan byen gete, li ti o-puvwar depi avan Lindepandans, ek ziska zordi (e selman andeor Kabine ant 1982 ek 1983 pu 9 mwa, ant 1991 ek 1995, ek ant 2000 ek 2005. Setadir, li ti opuvwar 1967-1982, 1983-1991, 1995-2000, 2005-2012. Sa vedir, li preske tultan opuvwar.
Gran Planter, ek lezot mwayenn burzwa dan Burzwazi Deta – ki ti kontrol Travayist. Zot ti gayn kudme plis ki 10 diferan para-etatik zis pu planter. Gran planter ti finans PT, ek kontrol so ideolozi. Ek Leta ed gran planter rant dan lezot domenn: prodir dantifris, savon, farmasetik, batri, enn ta prodwi, ki bann para-etatik lerla aste, par exanp.
Ti-Planter, ki suvan ti azan parti Travayis dan sak vilaz ek kartye popiler. Alor, zot ti baz sosyal PT. E zot ti veykil ideolozi ki gran planter, ek Burzwazi Deta an antye, ti kree.Gran planter ek ti planter ansam form leker e PT e so Blok Istorik ki reyne anfaver tablisman ek so disik ek so kann.
Alor, Parti Travayis finn tultan ena 2 lapros, ki tuzur la, vizavi gro kapitalist dan sekter kann/disik: Li absorb enn ti-but gro kapital ar li; plis li alye li ar PMSD, ki ti reprezant sa burzwazi tablisman la (avan).
3-4 tablisman a nerport ki moman done, Claude Noel, Klan Gujadhur, Klan Leclesio, Dede Maingard, Claude Lagesse.
PMSD: Laplipar ditan, dan enn lalyans ar PMSD, ki ti reprezant mazorite tablisman ki pa ar PT.
Lerla PT organiz otur sa 2 klas minoriter la (tablisman ek planter), enn reyn ki permet kapitalism kontinye an-tut-trankilite, malgre ki kapitalis, limem, li 1% selman – kuma bann muvman “Occupy Wall St” dir – ek lezot klas zot 99%.)
Plantation Workers’ Union (sindika laburer; Jugdambi lerla Roy) – ki ti ris laburer kann dan Blok Istorik – e sa ti stabiliz Blok la dan tu kartye laburer, vilaz kuma fobur lavil.
Artizans and General Workers’ Union ek Organization de l’Unite des Artisans (sindika artizan, a lepok Algoo ek Rima.) – ki ris artizan ar li.
Enpe sosyete kominalo-relizye –
Absorb lot parti politik, IFB, ek buku lezot parti ki finn kree.
Lagazet Advance ek L’Express (ek osi Mauritius Times, enn lepok Mauritius Today, Nation).
Ala, kimanyer PT finn batir, ek mintenir so Blok Istorik – depi 1936 a zordi. Me, zordi li dan enn kriz total. Blok Istorik pa kone kot pu ale. Travayis pa kone sipa li pu al tusel, fer enn Lalyans Sosyal, enn Lalyans ar MSM, ar MMM, ar PMSD. Li vasiye. Li trap enn but enn klas isi, lerla enn but sindika laba. Li pe bat fol. Samem enn kriz sistemik. Samem kan Blok Istorik menase.
Part 4: Kriz Aktyel
PT pe tuzur sey konstrir enn nuvo “Blok Istorik” otur lindistri kann. Pa disik, sann kut la, me “kann”. Sann kut-la pa lindistri sikriyer, me lindistri kannyer.
Ena enn gran kriz, ki pe provok sa. Pri disik pu al tonbe 35% omwin. Lerla, kan Ero perdi valer ziska 18%, ep! Pri pe ondire tom plis. Tu patron ki dan sekter kann finn exprim santiman pre ar panik. Alor, zot finn detrir 45,000 plas travay, pu sey sap enn lindistri ki pena gran lavenir.
Anfet, enn gran trazedi finn arive, ek pe arive. Alor, kan sindikalis Subron pe koz “gran viktwar” kan gayn 20% anplas 16% ogmantasyon pu enn ti-poyne travayer permanan ki reste dan enn sekter ki Blok Istorik finn devaste, li azut dan trazedi. Dayer Konsiltan BDO dan zot “mid-term review of the Multi-Annual Adaptation Strategy” konfirme, pu seki zot zizman vo, ki nuvo lindistri kannyer “pa vyab” lor so trazektwar aktyel. Si sa vre, li ule dir ki pu bizin enn lot zar Blok Istorik osi.
Pa zis ena problem pri pu disik, ek valer Ero, me ena problem furnisaz ase kann. Buku ti-planter finn abandonn zot later. Tablisman finn betonn so later. Li finn mont IRS ek Mall lor later kann. Alor, sa 4 mulin ki reste riske pa gayn ase kann pu sa sa 100,000 tonn disik ki zot bizin prodir pu kuver fre. Zot finn deza rabes target depi 520,000 tonn total a 450,000. Anmemtan ena problem “cash flow” ki lavant IRS ti sipoze rezud, parski buku vila finn vande akoz kriz dan Lerop . Etanol pankor pran byen-mem, otan ki mo kone. E kote IPP, pri pu lenerzi finn res insertin. Ena presyon pu kas kontra existan,ki ti tro favorab a tablisman. Lindistri turis, ki ti sipoze zot diversifikasyon, dan enn kriz kuma zame avan.
Alor, li pa etonan ki Travayis finn sey ris bann sindika, ek lezot lafors ki pretann et de-gos, dan tu kalite lozik Blok Istorik ki PT pe met dibut. Seki etonan, se fasilite avek lekel lider sindika finn rantre.
Zordi, nu kapav dir ki depi omwen 2 an, SILU ek sirtu UASI, osi AGWU, zot dan Blok Istorik. PWU inn “lisansye” ladan, akoz politikman li inn vinn tro feb.
Zordi PT finn osi sey ris dan so Blok Istorik:
- Jean Suzanne – enpe BPO. Pa finn tro marse.
- Grup Rawat. Sa ti marse pandan enn tan. Me, li osi paret nepli stab.
- E li pe seye ar Ti-Antreprener. Me, li enn lafors byen byen feb.
MMM, kanta li, li finn perdi puvwar osito ki li finn pran par gran kapitalist (“Kondisyon FMI,” li finn anonse, “reprezant zestyon senn de lekonomi” – Berenger). 9 mwa o-puvwar, e li finn destabiliz Blok Istorik, e perdi puvwar.
MSM inn konstrir enn lot Blok Istorik, kan li ti o-puvwar (mem si suvan avek Travayis akote li). So Blok Istorik ti ase for, baze lor enpe plis “Bonapartism”, ki fye lor enpe lezot klas sosyal, osi byen ki seki PTfye:
- Ti ek mwayen komersan (Butikye kontan Jugnauth ziska ler).
- Klas sosyal ape-pre kuma Maurel, pa gran tablisman, ni planter.
-Kamyoner, job kontrakter, etc. (buku pro-Jugnauth).
E PT ek MSM ek MSM, kan zot opuvwar, zot finn apiy lor sosyo-kiltirel (sirtu Indu, me osi Kreol ek lezot) pu arondi zot blok istorik kan li febli.
E parye kuma dan lepase, depi moman kot Grup Advance pran kontrol PT, parti la ti kontrol ase byen 2 lagazet: Advance (reprezant gro planter, komersan, profesyonel) ek L’Express (reprezant burzwazi irbin ek profesyonel), zordi PT finn ranport laviktwar dan so konfrontasyon ek Grup La Sentinel, ki ase pro-PT asterla, e pe resevwar so reklam Guvernman, e grup Le Defi paret byen pros. Subash Gobin ti kapav buze depi Redakter an Sef Le Defi ek editoryalis Radio Plis, vinn gran konseye Ramgoolam pandan enn lanwit reseman. Asterla, li akote Navin Ramgoolam partu.
Zordi, kot nu ete?
Anplas lider sindika apel pu mobiliz klas travayer pu fors enn shiftaz lekonomi depi kann, e pu fors Leta servi Larzan Lerop pu restriktir lekonomi e kree travay e asir sekirite alimanter ek deviz, ki nu kapav atann de zot? Ki zot pe fer? Zot pe plito les zot kopte dan nuvo Blok Istorik. Zot pe promet zot “sutyen pu tablisman ek so nuvo lindistri kannyer”. Zot pe rant pros ar establishmennt Labour, parfwa bakbencher Neeta Deerpalsing, swa Prezidan PT Patrick Assirvaden, swa nomini PT Prof. Torul, e mem Minis Travay PT Shakeel Mohamed, kan zot pa pe flat Navin Ramgoolam limem. Samem politik oportinist ordiner dan sistem kapitalist. Sa kalite rekiperasyon la, li seki PT abitye fer. E li seki birokrasi sindikal abitye fer, li osi, malerezman. Depi lepok Jugdambi ek Rima, samem manyer li finn derule. Zis akoz Subron swa Bizlall dir zot degos, pa fer zot degos.
Anmemtan finn ena raprosman buku sindikalis ar establishmennt PT opuvwar, PT limem fer enn seri atak kont muvman sindikal – atraver nuvo EReA ek EriA. Atak Parti Travayis kont travayer sekter prive sirtu li byen for, kot travayer kapav met deor fasilman asterla. Anmemtan, kote para-etatik, finn ena buku represyon depi nomini PT ki sef ladan. Sa osi pe kontiyne.
Alor, zordi nu pe truv divan nu enn espes nuvo Nuvo Konsansis Sosyal, ki form parti konstriksyon enn nuvo “Blok Istorik”. Me, li pa fasil pu Travayis kree li parey kuma li finn fer tut long listwar. Zot pa mem kone lekonomi kot pe ale. Disik ek kann nepli lerwa.
Anmemtan, tu sindikalis pe evit vre deba onet ek uver. Zot pe travay dan enn fason surnwa. Sa li enn nuvo zafer. Dan lepase, ti tultan ena lespas pu deba onivo laplipar Federasyon.
(Mo pa finn rant dan kestyon ki diferans dan Blok Istorik MMM ek MSM, apar sa enn ti apersi an-pasan, me zot kapav lir enpe lor la, lor nu web sayt, si zot interese.
Part 5: Posibilite pu Nu Blok Istorik Lopozisyon, Blok Istorik otur Klas Travayer
Mo pu termine par dir ki LALIT, ubyen nerport ki lafors politik ki reprezant lintere klas travayer, nu, amizir blok istorik o-puvwar kumans destabilize pandan enn kriz sistemik kan ezemoni kapitalist fele, nu ena pu konstrir enn lot “blok istorik dan lopozisyon”. Nu tultan deza pe koz li: par exanp, kan nu dir:
Klas travayer, muvman fam, somer, zenn, tipti ti-planter, ti-marsan – samem nu pe dir.
Kan ezemoni kase, li enn ladig ki kase. Alor, nu bizin prepare pu travay vit.
Nu bizin osi tultan fer atansyon ki nu blok istorik (ki pe challennj kapitalism), li res santre otur klas ki u anvi reprezante: klas travayer. Nerport ki erer lor sa kestyon la, pu vedir ki Blok Istorik o-Puvwar pu kontiyn ris seki otur nu ar li.
Nu bizin dir ki LALIT, nu ti prevwayan.
LALIT ti sey opoz sa stratezi ki pe al kas nene Blok Istorik mem. Nu ti lans nu kanpayn pu enn lekonomi alternativ. Pu enn lekonomi alternativ a kann ek disik, sirtu:
Nu ti revandik ki servi Konpansasyon Lerop (130 Milyon Ero ant 2007 ek 2010) setadir 5 milyar rupi pu:
*Kree travay pa detrir travay.
*Diversifye lekonomi (pa diversifye disik a kann).
*Konverti infrastriktir tablisman an lindistri pu prezerv ek transform prodwi alimanter, si Tablisman anvi benefisye larzan la.
*Selman donn finansman, si tablisman plant tu so antreliyn kann avek prodwi alimanter.
*Antretan, osi asire ki Guvernman gard kontrol lor deviz ek Labank Santral.
Dan enn premye tan, nu pa finn reysi – pu mil rezon. Me, nu lor bon pist. Nu vize bon. Nu vizyon bon. Nu bizin prepare pu nu sezi lokazyon kan li re-prezante.
Espere sa zuti “Blok Istorik” (ansam ek so 2 lezot konsep ki al ar li, setadir “kriz sistemik” ek “felir dan ezemoni”) ed nu dan sa travay la.
(1)Kan Marx ek Engels fer referans a “tu sosyete”, zot ti pe koz “tu sosyete ar enn listwar ekrit”. Listwar avan sa, laplipar listwar imen, zot ti apel “pre-listwar -listwar”.