Is it Mauritianism that will really combat communalism? (In Kreol)
20.03.2012
Nu ena plezir pibliye papye ki Alain Ah-Vee ansam avek Ram Seegobin ti prezante dan konferans lor stratezi ki LALIT ti organize le 12 Mars.
Kontex dan lekel nu pe fer sa Konferans la, li byin partikilye, li dan kontex selebrasyon Lindepandans ek Repiblik.Zordi li Zur Lindepandans, li Zur Repiblik. Li enn lepok kot ena buku koze linite nasyonal, fyerte nasyonal, tu kominote bizin mars lame dan lame, kot nu tann tu kalite sante dan medya kot fer eloz nasyonalism ek morisyanism. Avantyer, mem ti ena lamars pu enn 2yem Repiblik, kot finn servi buku slogan pu morisyanism, kot buku partisipan ti sarye pavyon Moris. Pli boner Lindsey ti montre enn seri reklam avek pavyon Moris lor lagazet kot patron pe fer eloz linite nasyonal ek morisyanism. Nu bi dan sa Konferans la se anfet pu kestyonn konsep kuma ‘morisyanism’, pu fuy so konteni mem. Me sirtu nu bi se pu remet ‘morisyanism’ an kestyon kuma enn stratezi politik pu konbat kominalism, pu gete ki bann danze li sarye avek li.
Pu nu dan LALIT nu panse ki li enn lokazyon pu nu rapel ki Lindepandans li konsern prosesis dekolonizasyon ek zordi nu teritwar ankor tuzur demanbre, ankor tuzur su lokipasyon pei inperyalist. 44 an inn pase, me nu tuzur kolonize. Chagos inklir so pli gran lil Diego Garcia, Tromelin osi, ankor okipe par Lamerik, Langleter, Lafrans. Ena travay pu fer, ena lalit pu amene pu reinifikasyon teritwar Repiblik Moris, pu konplet sa prosesis dekolonizasyon la. Eski bann tez, konsep kuma ‘morisyanism’, ‘nasyonalism’, eski zot bann zuti ki apropriye zordi pu konbat sa bann lafors inperyalis la, enn kote, pu fer fas divizyon e danze kominal, lot kote? Zordi li enn lokazyon pu nu reflesi ansam lor la. Pu nu aprofondi nu lide lor sa bann konsep la.
Premye konsep ki nu pu gete se ‘morisyanism’ limem. Dan LALIT, nu truv li enn konsep byin vag, vid e mem kapav byin danzere. Resaman kan nu ti zwenn enn grup kamarad dan sindika pu inform zot nu pe organiz sa Konferans la, ena ti soke, ti etone kimanyer nu pe kestyonn ‘morisyanism’. “Kimanyer nu pu reponn kominalism?” ena finn dir. Plitar dan nu Konferans Depres parey, ena zurnalis ki, an-byen, finn ase soke ki nu pe kritik konsep ‘morisyanism’. Li montre ziska ki pwin kanpayn ideolozik otur sa kalite konsep la finn trape, finn fer buku dimunn aksepte ki li tutafe normal ki nu truv ‘morisyanism’ kuma kitsoz ki pa kapav tuse, e mem pli grav ki li enn stratezi ki vremem pu ede pu konbat kominalism. Me kan dimann dimunn ki ete sa ‘morisyanism’ la, kan sey definir li lerla nu truve ki dimunn pa tro sir ki li ete, ki li vedir, e kimanyer li pu afekte nu stratezi, ki so danze. Anu get ki problem poze pu definir li, ki so konteni.
Dimunn ki promuvwar ‘morisyanism’ zot pu kumanse par dir nu ‘morisyin’; ‘avantu, bizin azir kuma morisyin,’ zot dir. Dan Moris byinsir tu dimunn ki finn ne isi nu Morisyin, ena dimunn ki finn viv isi ase lontan pu gayn nasyonalite Morisyin, enn dimunn kapav gayn enn paspor Morisyin. Me bann ki revandik ‘morisyanism’ byin vit dan zot diskur ena kumadir enn glisman, depi morisyin ziska ‘morisyanism’. Zot pu dir, u kone nu, nu bann morisyanist, nu viv le ‘morisyanism’. E zot pu dir ki ena, lot kote, lezot dimunn (pa zot) ki kominal, sa bann ‘kominalist’ la ki fer ‘kominalism’. Alor pu zot, pu ki konbat sa kominalism la bizin promuvwar ‘morisyanism’, bizin azir kuma ‘morisyin’, antan ki morisyanist. Deza ladan nu truv enn premye problem, parski parmi bann ‘morisyanist’, setadir bann ‘morisyin’ ki sinpleman dir zot Morisyanist, ena bann kominalis osi, ki zot usi ‘morisyin’. Alor ena problem kan pe definir kisannla ‘morisyanist’ u pa, san mansyonn eski bann dimunn ki dir zot morisyanist zot otomatikman pa kominalist.
Par kont pa zis dan Moris ki ena rasism. Pa zis dan Moris ki ena kominalism. Eski dan Lamerik, par exanp, dimunn regrupe otur ‘Amerikanism’ ubyin ‘Zaponism’ dan Zapon pu konbat problem rasis? Ubyen Indyen promuvwar “Indyanism” pu kontre kominalism? Ubyin eski ena program anti-rasis, anti kominal, manifesto ubyen platform anti-kominal, ki amenn sa lalit la? Dan Langleter parey eski u truv bann ‘Anglisist’ ki konbat grup rasis kuma BNP? Alor ki rezon spesyal kifer isi, Moris, nu bizin ena rekur a ‘morisyanism’ kont ‘kominalism’? Anfet dan Lafrans kuran politik ki fer kanpayn avek slogan kuma ‘Nous sommes tous des Francais’, ‘La France pour les Francais’ se tandans lextrem drwat, mem fasist, tandans pli rasist ki ena. Se Front National ki tultan pe propaz sa reflex zenofob la, ki mintenir ki sanse dan Lafrans bizin ena enn sel kominote Franse, ki promuvwar lanasyon Franse, e suvan sa kalite kanpayn la li kont imigran, kont non-Kretyin. Alor, si nu tu truv danze kan nu get sa sityasyon dan Lafrans, nu oblize poz nu lakestyon eski pena mem danze kan nu kumans vinn lor sa terin ‘Morisyanism’ pu sanse konbat kominalism.
Ena lezot difikilte ar sa konsep ‘morisyanism’ la, ar sa kategori ‘Morisyin’ la. Dusma dusma nu kumans truve kimanyer li ankuraz sa lide ki ena diferan kategori dimunn, kumadir enn lot ‘kominote’, apel ‘morisyin’, e sa, a son tur, li riske vinn enn form kominalism par limem. Par exanp, eski nu pe expreseman exklir Rodrige, ki ena paspor Morisyin, kan nu kumans koz ‘morisyanism”? Mem zafer pu dimunn Agaleen? E pu Chagosyen. Suvan bann protagonis “Morisyanism”, zot reklam enn espes sinkyem kategori (dan kad kominal) ki apel ‘Morisyin’ e se sa, zot dir, bann dimunn ki ‘pa kominal’. Lezot zot bann ‘kominalis’. E sa li problematik dan enn lot sans, parski 2 dan sa 4 sipoze ‘kominote’ dan Konstitisyon Moris, zot anfet relizyon, setadir zot inplik enn swa. Nu truv sa kalite derapaz la dan bann slogan ki Blok 104 itilize, kuma, ‘Mwa mo 100% Morisyin, e twa ki to ete?’ Si zot deklar zot 100% Morisyin, eski lerla ena lezot ki 70%, lezot mo pa kone komye %? Eski enn dimunn relizye, par exanp, dan enn sa de relizyon dan Konstitisyon, li mwins ‘Morisyin’? Kumsidire ena ki ‘vre morisyin’ ek ena ki bann ‘fos’morisyin! Enn kote, ena morisyin otantik, ki 100 % Morisyin, ek lezot ki pa otantik, pa 100%, e ki, dapre zot lozik, se bann ‘kominalis’. Anfet ka ki Rezistans &Alternativ-Blok 104-Muvman 1er Me fek perdi divan Privy Council, ti pe propoz an-efe kreasyon enn sinkyem kominote (‘Morisyin’) apar sa 4 kategori ki ena dan Sedil 1 Konstitisyon pu nominasyon Best Luzer. Setadir zot ti dimand ki les Best Luzer intak e fer plas pu bann ki refiz sa 4 kategori la. Samem ki zot finn zire dan zot afidavit. Mem si dan zot diskur politik, zot dir zot kont kominalism, e zot kont Best Loser System. (Dayer nu krwar ki zot efektivman kont Best Loser System, mem si zot fer serman lekontrer.) Isi nu truve kuma konsep kuma ‘morisyanism’ li reprezant enn form oportinism politik dirizan sa regrupman la e se sa ki antrenn ver sa kalite inkoerans e devyasyon danzere la.
Nu kone ki ena buku zenn, ki ti pe partisip dan lamars avantyer [10 Mars 2012], e ki zot lintansyon sirman bon, kapav vremem zot anvi konbat kominalism dan Moris. Kapav vremem zot apresye, kuma dayer nu tu isi apresye, sertin eleman partikilye dan lavi tulezur Morisyin – seki Raymond Williams dekrir kuma ‘kiltir ordiner’ – ki ena enn valer extra-ordiner. Alor pu buku zenn, ki pe regrupe otur ‘morisyanism’, samem ki zot pe petet vize, me zot stratezi, zuti ki zot pe servi pa pu amenn zot kot zot pe rod ale. Okontrer li enn stratezi ki konport bann danze, kan elve ‘morisyin’ an enn form ideolozik, li kapav enn pyez.
Sa kalite slogan otur ‘morisyanism’ e bann otantik ‘morisyin’, kan li enn stratezi politik pu ralye dimunn, finn prezan dan diferan lepok listwar Moris, deza, e sa osi, parey kuma Front National an Frans, li bizin azir kuma enn avertisman lor natir sa kalite ideolozi nasyonalist la. Dan bann lane 1960, dirizan Ralliement Mauricien (ki plitar vinn Parti Morisyin e apre PMSD) ti servi ‘Mauricien’ pu fer distinksyon ant seki zot ti apel bann ‘vre morisyin’, bann morisyin ‘otantik’ ek lezot abitan Moris ki zot ti tuzur konsidere kuma bann imigran. RM ti rasanble dimunn ‘Morisyin’ enn kote, e lezot abitan zot ti konsidere kuma etranze, bann imigran, bann ‘pa kone kot sorti’ kuma Gaetan Duval ti abitye dir dan so kanpayn kominal. Kan Gaetan Duval, lepok Aneerood Jugnauth ti Premye Minis, ti fer fas ka Lakur pu konplo dan asasina aktivis MMM Azor Adelaide, lerla li ti servi samem reflex kominal ‘anti imigran’ la, pu fer kwar ki pe purswiv li akoz so kominote, e sey ralye dimunn kominalman. Li ti servi lexpresyon lokater (imigran) pe deklar proprieter pei (vre morisyin), setadir li ti apiy lor memwar sa kanpayn Ralliement Mauricien la. Li ti pe fer enn latak kominal, li ti pe servi sa propagann kominal la ek enn bi presi, li ti pe servi samem zuti, sa mem kalite ideolozi otur kisannla enn ‘morisyin, kisannla pa enn morisyin’. Alor PMSD ti ena sa laliyn ki diviz popilasyon Moris ant enn kote bann morisyin ‘otantik’ ek lot kote bann non-Morisyin, bann imigran. Ladrwat ki servi sa kalite slogan la. E ziska zordi ena mem enn parti ki sorti kare-kare dan sa kuran PMSD la, Eliezer Francois ansyin lider PMSD so parti, MAM, Mouvement Authentique Mauricien, ki pe sey gard sa kuran dextrem drwat ‘morisyen otantik a 100%’ la intak.
Alor nu truv difikilte, problem e mem danze kan nu vinn lor sa kalite terin pu definir dimunn lor baz apartenans a ‘morisyanism’ a ‘lanasyon morisyenn’. Kan nu servi konsep ideolozik ki vag ek vid kuma ‘morisyanism’, nu truve kot sa kapav antrenn nu, e kot li pu antrenn nu.
Kifer sa kalite konsep la gayn terin parfwa? Kan enn kuran politik ule lite dan enn fason oportinist kont kominalis, sa arive. Alor, avek fraktir sosyete an kominote – dan listwar, me ariv enn bagar rasyal otur Lindepandans telman li grav – ena enn seri institisyonalizasyon sa fenomenn kominal. Nu pran enn lexanp. Anfet diferan resansman dan listwar finn itiliz klasifikasyon popilasyon ki finn vinn azut dan difikilte, problem otur konsep kuma ‘morisyanism’ la. An 1861, par exanp, kan ti fer resansman Moris vizavi “White and coloured”, ki ti reprezant popilasyon Moris avan Britanik pran, ti ena ‘Indian’ ek ‘Chinese’, ki anverite ti reprezant nuvo imigran. Enn syek plitar, an 1952, resansiman koz ‘General Population’ ek sann kut la ‘Indo-Mauritian’ ek ‘Sino-Mauritian’. Inn fini sanze la, tu dimunn Morisyin, me deza ena de kategori ki pa Morisyin tukur, li plito ‘indo -’ ubyen ‘sino’ Morisyin. Inn fini ena sa glisman dan resansman ki Leta limem fer. E ariv 10 an plitar, 1962, kan lefe ‘partisyon’ dan Lend fini resanti, lerla ena, anplis General Population ki res parey, Sino-Morisyin res parey, plis ena 2 nuvo kategori baze lor relizyon (ki reflet partisyon), Hindu ek Muslim (ki anfet enn divizyon an 2 but seki ti apel ‘Indian’, lerla ‘Indo-Mauritian’ avan). Se sa klasifikasyon la ki anfet inskrir dan Sedil 1, Konstitisyon. Sa kalite klasifikasyon la ki amenn nu ver bann lezot kreasyon lezot kategori kuma ‘Afro-Morisyin’, ‘Afro-Kreol’, ‘Tamil’, etc ad infinitum. Alafin zot vinn plis konpartimant popilasyon, zot ankuraz divizyon kominal popilasyon. Li vinn enn konsep ideolozik ki friyz dan Konstitisyon. Samem nu anfaver enn reform elektoral ki permet tir Best Loser System.
Alor, ‘morisyanism’ ki ti pran nesans ar MMMSP ek Lel Gos, kuma Rada ek Kisna finn explike dan zot papye lor listwar deba, li enn esafodaz ideolozik naif, enn sime kupe, enn form oportinism ki viz pu fer fas sa vre difikilte kominalism, vre difikilte rasism ki ena Moris. Me, li pa pu marse. Li pu amenn rekil. Morisyanism li enn konstriksyon ideolozik ki sertin dimunn veikile atraver bann nosyon kuma ‘linite nasyonal’, ‘linite dan diversite’, ‘sosyete arkansyel’, ‘enn sel lepep enn sel nasyon’, ‘mwa mo 100% morisyin,’ ‘morisyin otantik’, etc … E so rezilta seki alafin li vinn afebli samem klas ki potansyelman kapav amenn vre konba kont kominalism, klas travayer. Se klas travayer ki ena lintere ek osi lafors pu kontre li. Kan bann ‘morisyanist’ vinn dir tu morisyin bizin regrupe deryer drapo ‘morisyanism’, zot pe amenn ansam travayer e patron lor enn mem platform. Ramgoolam pe fer li zordi. Patron pe pli fer li zordi, zur Lindepandans, kuma nu pe truve lor medya. Zot kone ki li zwe dan zot faver. ‘Morisyanism’ li enn konsep ki kapav akomod e patron e travayer ansam, me patron ki opuvwar, alor li ki gayne par sa. ‘Morisyanism’ fer abstraksyon sosyete deklas, e li viz pu dezarm travayer dan lalit ant bann klas, li obskirsi konsep kuma lalit deklas, setadir li gat zuti ki nu ena kont kominalism. Li pa ede pu devlop sa konsyans deklas ki neseser parmi travayer e tu oprime, pu konfront kapitalist ek so sistem ek so Leta. Valer kan travayer konsyan zot klas sosyal se sa realite la explik problem zot fer fas dan sosyete antan ki travayer. Li explik zot lamizer. Li eklersi kot zot sufrans anfet sorti. Lerla ki zot nepli bizin al rod fos-fos explikasyon kuma zot mizer akoz zot apartenir a tel u tel kominote, zot pena lakaz akoz zot tel u tel kominote, zot pena later akoz zot kominote, etc.
Remarke ki, dan kontex kriz ekonomik, lerla ki patron vinn delavan ar so slogan, ‘Nu tu dan mem bato’, lerla ki li vinn dimann tu dimunn marye pike, kolabore pu tir bato la dan difikilte. Me li pa dir ki dan bato ena kapitenn, marin, kwizinye, mekanisyin. ‘Morisyanism’ napa ede pu reponn sa propagann patron la. Okontrer, li mem zafer ki sa propagann patron! Li vinn met enn vwal lor realite sosyete deklas. Li vinn frenn kapasite inifikasyon travayer, e mobilizasyon tu klas oprime ansam ek klas travayer. Li servi sa kalite slogan la, patron la, sa kalite ideolozi la pu tir fardo kriz depi lor so ledo e pu transfer li kareman lor ledo travayer. Li kapav fer sa dan kad ‘linite nasyonal’ pu enn rezon byin sinp – pur lemoman se li ki tuzur opuvwar.
Dan bann lane 1979, 1980 klas travayer finn montre so potansyel, kan li alavanvard enn muvman demas, kan li inifye antan ki klas travayer, so kapasite mobiliz larz, kot lezot grup oprime zwenn ladan. An 1982, nu ti truv samem kalite mobilizasyon la otur kanpayn elektoral kan pe al ver 60-0. Lerla ki kominalism rekile net.
Kan travayer mobilize antan ki klas pu gayn so drwa, lerla ki li for, lerla ki kominalism rekile. Kan bann zenn mobilize antan ki grup oprime, lerla ki kapav vremem konbat kominalism. Kan nu servi zuti ki apropriye, kan nu konsyan kifer nu pe mobilize, lor ki demand, kan ansam nu devlop nu program ek nu stratezi e kone kot nu pe ale.
Pa kan ralye deryer regrupman kuma ‘WANTED’ ubyin Blok 104 otur konsep vag kuma ‘morisyanism’. Dan LALIT, nu panse bann zuti ideolozik e stratezi ki bizin servi fode li repoz lor lalit deklas, lor devlopman konsyans deklas.
