12.01.2011
Sa semenn la li fer 2an depi ki larme Israel ti lans so lofansiv militer devastatris kont lepep Gaza. Pandan 22 zur abitan Gaza ti fer fas larme pli pwisan lemond. 1400 Palestinyin, mazorite sivil, finn perdi lavi dan sa agresyon militer la. 13 solda Israelyin ti mor. Tusala ti pase dan lindiferans bann guvernman preske lemond antye.
2 an apre, lepep Gaza pe kontiyne viv enn veritab kalver, zanfan pe mor ar malnitrisyon, buku pe malad ar dilo kontamine. Lakaz, stasyon epirasyon e lezot infrastiktir ki finn kraze pankor rekonstrir. Akoz Israel finn mintenir so blokis, finn kontiyne interdi nuritir debaz, medikaman, sima, prodwi simik pu dekontaminasyon rant dan Gaza.
Anmemtan dernye 2 an Israel finn kontiyne so bann latak militer, bonbardman, asasina, represyon kont Palestinyin. Depi Desam 2010 sityasyon lor frontyer Israel ek band Gaza pe degrade. Larme Israel finn lans plizir latak lor Gaza avek elikopter, tank, e lezot zarm furni par Lamerik ek pei Lerop. Anfet tansyon finn monte kan le 18 Desam larme Israel ti lans enn latak aeryin pre kot frontyer Gaza e tuy 5 Palestinyin ki dapre Israel, ti pe prepar pu lans roket kont zot teritwar. Dimans dernye 2 konbatan Palestinyin finn mor par bal pre kot Khan Yunis dan lesid Gaza. Avyon Israel finn osi bonbard vilaz Rafah pu sanse detrir enn baz lantrennman Hamas e kot 4 Palestinyin finn blese. Finn ena osi enn agresyon militer kordone kont vilaz Beit Hanoun, Beit Lahiya, lor kan refizye Jabaliya ek dan Zaitoun. Depi inpe letan finn ena osi bann tir sniper Israelyin kont peser, travayer lizinn ek peizan Palestinyin pre kot frontyer Israel. Dapre Minister Lasante Gaza ena 103 Palestinyin ki finn blese par bal larme Israel depi Mars 2010. San kont bann arestasyon arbitrer. Zordi ena 12,000 deteni Palestinyin dan prizon Israel.
Guvernman Israel pe kontiyn so politik pu izol Gaza ek fragmant West Bank anplizir antite teritoryal separe ant zot par tut enn sistem kontrol ki finn redwir dan enn fason drastik tu aktivite ekonomik, sosyal ek politik. Tusala larme Israel finn fer dan lindiferans ladministrasyon Obama ek bann guvernman Lerop. Ni Leta Zini, ni Lerop pa finn fer seki bizin pu aret martir lepep Palestinyin dan Gaza ek dan West Bank. Okontrer guvernman Lamerik, Langleter, Lafrans finn kontiyne mintenir e mem ranforsi zot sutyin a Israel. E sa malgre ki Human Rights Committee UN an Ziyet 2010 dan so rapor finn konklir ki Israel pe vyol drwa sitwayin Palestinyin dan West Bank, finn deklar Miray separayon dan WB ilegal, finn kondann Israel pu inpoz leta dirzans permanan lor teritwar okipe e pu anprizonnman zanfan san pas Lakur, finn kondann blokis Gaza e dimann ki aret kolonizasyon dan teritwar okipe. E malgre ki Rapor Komisyon Nasyon Zini prezide par ziz Goldstone finn konklir ki Israel finn vyol lalwa internasyonal dan so latak militer kont Gaza an 2008.
Sa 2 an blokis la finn antrenn enn veritab katastrof ekonomik dan Gaza. Dapre enn rapor sorti an Novam 2010 siyne par 22 lorganizasyon drwa imin, parmi Amnesty UK, Oxfam ek International Federation for Human Rights, li konstate ki malgre ki bann ofisye guvernman Israel met buku lanfaz lor swadizan asuplisman blokis anfet Israel pa finn vremem fer gransoz pu amelyor sityasyon imaniter alinteryer Gaza. Materyo konstriksyon, nuritir pe rantre lor gutagut. Lor lalis prodwi ki ankor interdi pu rant Gaza ena liv, dite, kafe, zalimet, labuzi, dible, kreyon, sulye, matla, dra, tas, instriman lamizik ek prodwi simik.
Anplis ena interdiksyon pu export marsandiz apar frez ek sertin fler. 75% lantrepriz Palestinyin finn ferme, 98% lanplwa prive finn detrir. Somaz ek ogmantasyon pri pe fer ravaz.
Samem realite lavi dimunn Palestinyin tulezur. E lakoler abitan Gaza ek teritwar okipe pe monte. Tulezur zot truve ar zot lizye kimanyer kolon Israelyin pe kontiyn mont lakaz lor later Palestinyin. Tulezur zot pe bizin sibir imilyasyon sistem baraz ek miray Aparteid ki kup Zerizalem depi leres West Bank e kup band Gaza depi leres lemond. Zot bizin viv ant enn miray ki ferm zot dan bann geto. Militan LALIT finn al dan teritwar okipe an 2004 ek 2006 e finn temwayn sa realite lavi lepep Palestinn su lokipasyon. Labank Mondyal dan enn rapor pibliye an Fevriye 2010 pe mem dekrir kimanyer “laparey kontrol dan WB pli sofistike ki ena, ….so kapasite afekte lavi Palestinyin, zot liberte muvman pli efikas. Atraver so sistem permi, baraz, road block, chekpoint transform WB an enn lansanb fragmante plizir anklav ekonomik ek sosyal sakenn izole depi lezot.”
Me medya pa koz preske ditu lor sa realite la. Zot res trankil kan Israel kontiyn ankuraz kolonizasyon dan West Bank. Zot swazir pu met lanfaz lor konstriksyon 300 nuvo lozman kan ena 200,000 kolon Israelyin ki viv dan Zerizalem ek so periferi. E zame zot pa ekrir lor tusa expilsyon, demolisyon lakaz Palestinyin ki finn ena dernye 10 mwa 2010. Akoz sa realite represyon, kolonizasyon, lokipasyon e agresyon militer la ki lepep Palestinyin finn revolte an 1987 (premye Intifada), ek an 2000 kan popilasyon Gaza ek WB ti fer sulevman kont larme Isreal. E akoz sa ki an 2006 lepep finn elir enn guvernman Hamas pu Palestinn. Sa vot la ti reprezant anfet enn vot dezaprobasyon prosesis depe ek anfaver rezistans, inkli rezistans arme. Parski prosesis depe ki finn demare dan bann lane 90 ki ti abuti ar lakor Oslo an 1994 pa finn rezud problem ni sulaz ditu sufrans lepep Palestinyin. Lakor Oslo pa dan lintere lepep Palestinyin. Pena okenn mansyon ladan lor kestyon esansyel kuma sor refizye Palestinyin, kolonizasyon par Israel, retre larme Israel depi teritwar okipe. Lakor la viz plito pu frenn e mem paraliz lelan mobilizasyon popiler kont Israel. Ankor enn fwa nu remarke ki medya swazir pu fokaliz latansyon lor prosesis depe. Kan anfet lepep Palestinyin pa’nn konn ni lape ni so prosesis.
Kifer Lamerik finn relans prosesis depe, finn redemar enn espes negosyasyon ant reprezantan Lotorite Palestinyin, Mahmoud Abbas (ki anfet enn dimunn pros ar Lamerik) ek Israel? Parski mobilizasyon pe repran dan teritwar okipe dan Gaza. Akoz lakoler popiler dan West Bank ek Gaza pe monte. Dan buku vilaz ena manifestasyon kont miray ek kont kolonizasyon e mazorite Palestinyin pena okenn ilizyon lor repriz negosyasyon. Lepep Palestinyin pa fer okenn lizyon lor nuvo ladministrasyon Obama. Malgre ki Obama so kanpayn ti akse lor ‘sanzman’, nanye pa finn sanze dan so politik etranzer. Pu Lamerik li business as usual. Zot finn kontiyn sutenir militerman ek politikman Israel. Deklarasyon Obama dan kumansman so manda byin kler lorla: “Let me be clear. America is committed to Israel’s security. And we will always support Israel’s right to defend itself against legitimate threats”. Obama koz drwa Israel pu defann limem me li pa koz ditu drwa lepep Palestinyin defann zot kont menas pli extrem ki zot pe fer fas tulezur dan teritwar okipe, dan Gaza par larme Israel. E sa ar suytin Lamerik anpromye.
Zordi li finn vinn neseser pu aret inpinite ki rezim bandi dan Israel pe zwir. Dan lemond nu ena pu gete kimanyer devlop solidarite politik ki efikas, e ki pa zis sinbolik, ar lalit lepep Palestinyin. Kimanyer pu elarzi kanpayn boykot total Israel lor plan ekonomik, politik, diplomatik, adademik e kiltirel. Kuma ti ena alepok lalit kont rezim Aparteid Sid Afrik. Bizin batir ase presyon pu anpes Israel kontiyne vyol lalwa internasyonal e perpetye enn zenosid dan Palestinn. LALIT finn deza angaze dan sa kalite aksyon la avek plizir lorganizasyon dan Moris ek onivo internasyonal.
AA