Diskur Rajni Lallah dan Kongre: Re-aktyalizasyon kanpayn Politik Ekonomik Alternativ LALIT
07.02.2008
Nu ena plezir donn kopi diskur Rajni Lallah dan Kongre LALIT. Lor nom LALIT, li ti evalye kot kanpayn politik pu enn lekonomi alternativ finn arive. So diskur ti dan premye sesyon, le 1 Fevriye
Kestyon "lekonomi" lor azanda kuma zame li finn ete avan. Depi lepok 1983-84, LALIT ti'nn fer li nu priyorite pu met kestyon "lekonomi" lor azanda nasyonal. E, depi byin avan eleksyon zeneral 2005, nu ti'nn deza travay pu devlop enn kanpayn lor baz demand tranzisyonel pu klas travayer, demand ki pu reponn a kriz ekonomik ek sosyal ki nu ti'nn predir pe vini. Pandan kanpayn eleksyon 2005, nu ti'nn deza averti ki pri pu monte fles akoz depresyasyon rupi ti pe vini, ki ti pu ena lamonte somaz avek destriksyon anplwa masif amizir ena ekrulman bann gran sekter tradisyonel disik ek textil. Nu ti'nn fini kumans analiz destriksyon anplwa ki ti'nn deza kumanse avek bann premye vag bluprinnt ek Voluntary Retirement Scheme (VRS) dan lindistri sikriyer ek vag fermtir lizinn dan Zonn Frans su MMM-MSM, e met an-gard ki sa pu kontinye su prosenn guvernman. E nu ti'nn osi deza kumans koz nesesite opoz enn prosenn guvernman koalisyon (ki tuzur lor azanda dan lagazet, me ki pa pe kapav konkretize) ki pu rod fer klas travayer sarye fardo kriz ekonomik.
Depi eleksyon zeneral, nu ti'nn prepare pu ki nu kanpayn debus lor kanpayn mobilizasyon dirzans. Nu finn devlop 4 demand santral lor lekel nu pu amenn moblizasyon:
* Larzan Lerop bizin servi pu kree anplwa pa detrir anplwa!
* Alokasyon somaz ek treyning!
*.Later agrikol lor bay pu travayer lisansye plante kolektivman!
*.Labank Santral bizin kontrol deviz pu rupi pa devalye ek antrenn ogmantasyon pri!
Depi ki nu finn amenn nu kanpayn, nu finn fer plizyer gin.
Kote ideolozik, nu finn fer bann gin inportan. Ziska mem editoryalis kuma de L'Estrac dan L'Express ek Gilbert Ahnee dan Le Mauricien ki ti abitye sant mantra liberalist, tan-zan-tan truv zot dan obligasyon repran laliyn LALIT, mem si zot pa pu admet laliyn LALIT sa. Guvernman finn bizin, dan lapratik, fer bann ti-konsesyon vizavi nu demand. Par exanp, Labank Santral ti'nn frenn depresyasyon rupi ek aster la, malgre presyon kapitalis Zonn Frans ek tablisman ki pe rod plis rupi pu sak Ero ki zot sanze, rupi pe apresye. Minis Bunwaree pe bizin koz lor alokasyon somaz dan so nuvo lalwa - mem si li pa enn veritab alokasyon somaz. Guvernman pe oblize koz inpe plis lor diversifikasyon agrikol, mem si li pena enn plan diversifikasyon serye. E dan konfli ki ti ena ant Guvernman ek lindistri sikriyer lane dernyer, se ki ti inpansab avan, finn vinn enn posibilite re-el: Premye Minis Ramgoolam finn piblikman evok opsyon ki si lindistri sikriyer pa sede, "ena plan A, B, C, D" ek ena plan dan lekel Guvernman nepli rod beki pu sekter disik, ki samem sekter ki ziska zordi finn leker burzwazi istorik.
Me tusa bann konsesyon la, zot na pa reprezant enn viraz dan politik ekonomik Guvernman: zot tu sinpleman bann tipti konsesyon ki guvernman pe fer, e nu pu analize kifer taler. Premye pwin inportan, se ki nu finn reysi met kestyon "lekonomi" lor azanda kuma zame li pa finn ete avan. Nu 4 demand lor lekel nu pe batir nu mobilizasyon ankor tuzur a-zur, ek a-pwin, e li finn vinn pli fasil pu ki li vinn lor azanda nasyonal aster, pwiske kestyon "lekonomi" deza lor azanda.
Nu finn akeriri plis lexperyans dan kimanyer devlop enn kanpayn. Nu finn realiz linportans ki liye tu laspe nu kanpayn ansam - sa ki fer li gayn plis perkitans politik ek plis lafors. Nu finn fer plizyer "lasanble kanpayn", plizyer vag kolaz lafis pu popilariz nu 4 demand, distribiye 4-5 seri trak par 10,000 sak fwa, organiz enn 150-enn reynion vilaz/kartye, avek sipor nu fim ki aster la an 2 versyon, enn an Angle ek Kreol, ek lot la, antyerman an Kreol (avek "voice over"). E nu finn realize ki tusala: lafis, trak, reynion ek forom-deba dan landrwa par limem li pa ase; tu bizin liye ansam, ena enn sertenn ritm, ek tu dimunn ki partisip dan kanpayn bizin santi ki li pe rant dan enn muvman ki pe batir partu - ki parey kuma li, ena dimunn pe partisipe parey dan diferan landrwa.
Nu finn realize ki nu kanpayn bizin gayn enn porte nasyonal pu li gayn plis lafors. Nu finn travay ver sa par ekrir lartik dan nu websayt prinsipalman ek ena fwa pu lagazet, kan li posib. Mem ki nu kone medya - lagazet, radyo ek televizyon, akoz zot rule par larzan kapitalis, uswa rule par Leta - pa pu donn gran kudme dan enn kanpayn ki pu alafin challennj reyn kapitalis limem. Me kantmem sa, finn ena plizyer program radyo absoliman santral lor lekonomi. Ek sirtu enn, an partikilye, kot kamarad Ram lor nom LALIT, finn debat avek reprezantan kapitalis direk - enn deba avek Jean Li, ek M. D'Arifat, reprezantan Mauritius Sugar Producers' Association (MSPA). Premye fwa ki finn ena deba direk ant patrona disik ek LALIT, e li finn enn deba ki dimunn partu dan pei finn gayn lokazyon ekute e finn komante.
Nu finn osi realiz linportans pu liye lezot pozisyon politik ki daktyalite avek nu kanpayn. Par ekzanp, lafin lane dernye, kamarad Lindsey finn prepar enn let uver, sirtu adrese ar intelektyel, ki finn reysi gard latansyon lor nu kanpayn anmemtan ki adres kestyon bestluzer ek lamonte kominalis. Li finn reysi sa de la ansam.
Nu finn osi travay otan ki posib pu ki lezot lasosyasyon, sirtu kote muvman fam ek sindika met nu kanpayn la lor zot azanda.
Nu finn aprofondi nu kanpayn atraver Seminar Teorik ki nu ti fer an 2006. Ladan, nu ti analiz bidze Sithanen an-detay, pu konpran politik ekonomik Guvernman atravayer sa bidze la. Dan sa seminar-la, nu ti analize ansam manyer kriz ekonomik ki nu pe viv, li enn kriz "sistemik" - li enn kriz ki sistem kapitalis limem prodwir e ki sistem kapitalis pa kapav regle fasilman. Li pa enn kriz ki kapav rezud par sanz enn-de pwin ladan, uswa sanz enn-de dimunn alatet Gguvernman.
Nu ti finn konpran ansam ki ekzakteman nu pe vize kan nu pe amenn nu kanpayn: kimanyer bi nu kanpayn li pa zis pu "gayne" lor enn-enn bann pwin, kumsidire nu kapav met enn "rayt". Tu nu demand liye ansam dan nu program, e bi nu travay se pu devlop ase lafors pu pran depi kot nu ete zordi dan sa sityasyon byin difisil an-zeneral pu klas travayer e devlop sifizaman lafors dan klas travayer ek klas oprime pu challenj reyn kapitalis limem. Alor nu kanpayn li santral dan nu program tranzisyonel.
Tu seki nu finn aprann kan nu pe batir nu kanpayn finn ranforsi li ek donn li enn direksyon pli kler. Lefet ki nu finn konsyan ki nu pe vize atraver nu kanpayn anpes nu nwaye dan batay "defansiv" - batay defansiv kont sibsid lor fiz lexame, defann kont privatizasyon Zardin Pamplemousses, par ekzanp, kuma muvman sindikal ek lezot organizasyon dan lagos abitye fer, san get nu kanpayn ek nu program kuma kitsoz ki antye kot tu analiz ek demand liye enn dan lot.
Nu ti analize dan seminar teorik manyer ki kriz sistemik pu bulvers tu klas sosyal - klas travayer, planter, peser, ti-marsan, klas mwayenn, klas kapitalis limem. Kriz sistemik pu bulvers balans de fors de klas - lafors ki sak seksyon klas kapitalis, sak seksyon klas travayer, ek diferan kalite lalyans ant diferan klas ena. Nu ti truve ansam kimanyer diferan seksyon klas sosyal pu debat pu defann sakenn so lintere kan kriz sistemik atak li.
Ek apre nu Seminar Teorik, seki nu ti predir pu arive, finn kumans arive divan nu lizye. Sirtu kan sa bann konfli ant klas sosyal, ant diferan seksyon dan sak klas sosyal-la finn kumans gayn enn expresyon politik pli kler:
Dan guvernman Lalyans Sosyal, nu finn truv kuran politik ki defann seksyon kapitalis ki pli for, setadir burzwazi istorik, ek osi inperyalis ki pli for dan lemond. Rapel kuma Minis Finans Sithanen ti menas demisyone o-mwin 2 fwa: premye fwa lor "mank solidarite dan guvernman" pu defann so bidze liberalist. Li pa ti dakor avek nominasyon M. Bheenick Labank Santral kan li ti plis anfaver frenn depresyasyon rupi. Desam 2007, nu retruv konfli ant Sithanen ek konseye Minis Jeetah ek Trezorye Travayis M. Ah Fat lor so revokasyon lor bord State Informatics Ltd (SIL), apre ki li ti nome. Nu finn truve kimanyer lane dernyer, Minis Boolell, ki limem ti met pus lor plan Multi-Annual Adaptation Strategy (MAAS) ki favoriz tablisman, finn ekarte net depi negosyasyon otur MAAS. PMSD, li, ti kit guvernman kan Premye Minis ti kumans fer sorti kont seksyon "sekter prive" ki PMSD defann, burzwazi istorik.
Nu finn osi truv enn lot kuran dan Lalyans Sosyal ki ena fwa kapav paret pe koz parey kuma LALIT. Mo met lanfaz lor "paret". Port-parol sa kuran la se dimunn ki dan selil "demokratizasyon lekonomi" Travayis, kuma Nita Deerpalsing ek Cader Sayed-Hossen. Kan ti ena konfli uver ant MSPA ek Guvernman, se zot ki ti divan-divan. E zot finn reysi pu enn tan okip sa terin politik ki nu dan LALIT, nu ti devet okipe. Mem si zot paret "koz kuma LALIT", sa kuran Travayis "demokratizasyon lekonomi" pa pe fer sa lor nom klas travayer ek ti-planter. Seki zot reprezante se tu sinpleman enn lot seksyon kapitalis, enn "burzwazi deta" ki bloke par sa politik ki defann burzwazi istorik ek inperyalis dominan. Kuran Deerpalsing-Sayed Hossen pe osi promuvwar inplantasyon kapitalis depi Lazi, kuma konpayni Tian Li depi Lasinn, Indian Oil, lizinn Labyer Lenn, konpayni Malezyin dan sekter lenerzi. Zot fer li akoz ena fwa sa bann konpayni-la an-alyans avek burzwazi deta isi, uswa pu servi zot inpe kom gro lebra pu mat burzwazi istorik isi. Kuran Deerpalsing-Sayed Hossen finn vinn ala reskus planter, sirtu gran planter ki pe rod gayn plis aksyon ek plis kontrol direk lor sa bann nuvo "klesters" otur prodwi ki sorti dan kann: rafinnri disik, distilri pu etanol ek osi lor prodiksyon elektrisite. Zot finn osi vinn defanser meteye ki, su ansyen MAAS, tablisman ek Boolell ti pu oblize plant kann pu prosenn 7 an. Sa kuran la finn sutenir burzwazi deta ki anvi so "par" IRS e ki aster la, finn gayn posibilite fer "tipti" IRS. Onivo komers, nu finn truv bra-de-fer ant burzwazi istorik/Berenger ek kuran Jeetah/burzwazi deta otur dile, feray (Desbro), diri ek lafarinn (ki finn regle tanporerman avek kota 50-50 ek ogmantasyon pri lafarinn).
MMM finn byin lor defansiv pandan sa bann konfli-la. Li finn sey "zwe" travayer ki pe atann bluprinnt/VRS kuma enn pyon kont Guvernman pandan konfli Guvernman/MSPA pu li defann burzwazi istorik. Parey kuma li ti sanse vinn gran defanser travayer Desbro lisansye kan anfet li pe defann konpayni Desbro mem. Lane dernyer, nu ti truv Berenger redwir a amenn kanpayn "baget kram-kram" ansam ek L'Express kont lafarinn Lasinn pu li defann konpayni Les Moulins de La Concorde (LMLC). Patern Berenger li ase konsistan.
Kanta MSM, li finn paralize politikman dan tu sa bann konfli-la, ek detutfason, so linportans finn diminye kan li finn perdi lider lopozisyon.
Finn ena tantativ politik pu kominaliz konfli-la pu ris klas travayer ansam avek diferan seksyon kapitalis. Navin Ramgoolam fer so atak kont burzwazi istorik dan fonksyon kominalo-relizyez enn kote; ek lot kote, PMSD kan li sorti dan guvernman, li piblikman explike ki li, li defann sekter prive e li finn mobilize otur platform Per Gregoire.
Expresyon politik konfli de klas pe permet nu amenn nu kanpayn dan enn fason plis politik ki avan kan li vinn kler ki diferan parti politik pe reprezant ki klas sosyal, ki seksyon kapitalis. Aster dimunn pu plis konpran kan nu dir: ala ki klas sosyal kuran Sithanen/Boolell enn kote ek Nita Deerpalsin/Sayed Hossen/Jeetah lot kote reprezante, ala ki klas sosyal MMM reprezante, e ala ki klas LALIT reprezante.
Finn ena nuvo eleman dan deba nasyonal ki finn fer nu demand vinn ankor plis pertinan:
- Nesesite pu diversifikasyon agrikol ek devlopman agro-indistri lor gran lesel pu ki ena plis sekirite alimanter. Sa kestyon la finn vinn kle dan sa moman kot nu pe sibir peniri ek ogmantasyon pri nuritir de baz akoz ogmantasyon demand pu manze dan lemond, akoz sanzman klimatik, ogmantasyon pri fret, ek itilizasyon plis later pu fer plantasyon pu prodwir bio-karbiran olye manze. Ziska de L'Estrac finn ariv pran traka lor sa kestyon la.
- Nesesite pu ki ena reform agrer (setadir reform propriete later) pu ki ena akse ek kontrol lor itilizasyon later, lor ki pu plante, lor ki pu prodwir, lor kuma pu servi later. Mem ki deba pankor vinn kare-kare lor kimanyer klas travayer pu ena kontrol lor itilizasyon later, ki pu plante lor la, ki kalite prodiksyon pu ena.
- Kestyon pe poze uvertman "Kifer pri pe kontiyn ogmante, mem ki rupi pe apresye?" Mem lagazet L'Express aster pe poz sa kestyon-la e pe osi poz lakestyon eski li pa rezilta lefet ki bann kartel kapitalis inportater finn tom laranzman pu ogmant pri.
LALIT nu kanpayn li repoz lor bann demand ki reponn a lintere klas travayer an zeneral ek osi a lintere lezot kus sosyal byen oprime (ti-marsan, ti-planter, peser, fam). Nu pe devlop enn kanpayn ki ena potansyel anmemtan pu akil ek challenj reyn kapitalis limem. E aster-la, kot nu ete-la, nu ena enn travay pu re-aktyaliz nu kanpayn, travay ver enn mobilizasyon kot tu dimunn konpran ki ete sa kanpayn politik LALIT ek ki nu pe vize, e kot tu dimunn vinn konsyan natir kanpayn e kimanyer li pe derule. Kumsa nu tu kontribiye ansam pu fer nu analiz ek demand vinn lor azanda nasyonal.
R.L.
22 Zanvye, 2008
