Fas a Kriz dan lindistri sikriyer, KI Nu Bizin Fer?

28.11.2007

Depi avan Eleksyon Zeneral 2005, LALIT pe predir ki nu pe rant dan enn kriz sistemik ki pu ena buku reperkisyon ekonomik, sosyal, ek mem politik. Nu ti pe dir ki li neseser propoz enn alternativ radikal dan politik ekonomik, enn alternativ ki met an kestyon lavenir mem lindistri sikriyer. Malerezman tu parti politik burzwa kuma MMM, MSM, Parti Travayis, osi byen ki editoryalist lagazet ek komantater, ti swazir pu inyor gravite kriz ki ti deza anonse; ek program guvernmantal tu le 2 blok dan eleksyon ti totalman inkapab pu amenn sanzman neseser pu ki travayer ek dimunn mizer pa sarye tu fardo pu sa kriz ekonomik.

Apre eleksyon, dan guvernman Lalyans Sosyal, Minis Sithanen finn panse ki li sifi pu orkestre enn depresyasyon masif ki pu apovri lamas dimunn, ek transfer larzan depi pos dimunn mizer pu al grosi profi patrona dan lindistri sikriyer, textil, ek turistik. Minis Boolell li finn vini ek so plan restriktirasyon lindistri sikriyer (Multi-Annual Adaptation Strategy: MAAS) ki vinn garanti profi konpayni sikriyer par detrir 20,000 lanplwa atraver VRS ek Santralizasyon, donn konpayni izinyer (MSPA) monopol rafinnri disik, explwatasyon melas-etanol ek bagas-elektrisite, ek ankuraz konpayni plantasyon (MSPA) devlop IRS ek investi dan nuvo lotel turist.

Me politik ki Sithanen ek Boolell pe impoze, li finn fini par amenn a-la-sirfas enn kontradiksyon fondamantal dan Parti Travayis li-mem. Travayis finn tultan ena enn politik ekonomik ki permet devlopman enn "burzwazi deta" depi sa kus mwayenn burzwazi dan plantasyon kann, komers ek lindistri. Depi dernye eleksyon zeneral, Parti Travayis pe apel sa "demokratizasyon lekonomi", ek zot mem ena enn komisyon spesyal (Cader Syed Hossen, Nita Deerpalsing, etc) pu ankuraz sa prosesis la. Dan enn peryod kriz ekonomik, sa burzwazi deta la selman kapav devlope si li reysi gayn akse a sekter ki tradisyonelman kontrole par "burzwazi istorik", kuma lindistri sikriyer ek tu so bann ramifikasyon. Kriz dan Lindistri Sikriyer donn sa burzwazi deta la sa akse li pe rode.


NUVO PARTAZ DAN LINDISTRI SIKRIYER
Konfli ki finn devlope ant Premye Minis Ramgoolam ek tablisman (MSPA), li zisteman reflet sa lager pu enn nuvo partaz dan lindistri sikriyer/kann. Pwin santral dan argimantasyon Ramgoolam, se ki re-striktirasyon lindistri sikriyer fas a rediksyon pri disik ki Lerop pe impoze, li enn desizyon politik, pa simpleman enn loperasyon ekonomik. Me kan PM persiste pu diskit konteni konfli la dan rasanbleman kominalo-relizyez, fer enn lapel a lorganizasyon kominalo-relizyez pu met dibut enn fron pu sutenir so pozisyon, li pe devye deba ek anpes enn rezolisyon ki an faver lamas dimunn. Ek bann lafors reaksyoner pe servi sa laspe kominal ek rasist pu zot usi devye latansyon.

Plis ki tu lezot lindistri, sekter disik expoz klerman listorik formasyon klas sosyal dan Moris: depi bann restan feodal ziska rekritman diskriminatwar, e gran disparite reveni dan diferan nivo: administrater-kolom-gran planter-ti planter-sirdar-artizan-laburer. Re-striktirasyon lindistri sikriyer pu forseman amenn gran sanzman dan rapor ant diferan klas ki ena lintere konfliktyel.

- Proprieter tablisman pu ena enn vintenn konpayni plantasyon kann, ek aksyon dan 4 klester izinaz, rafinnri, etanol, elektrisite: zot ule servi zot pozisyon monopol pu fer maximem profi.

- Sa 27,000 ti ek mwayen planter pe truve ki kan kann valorize, zot merit gayn plis reveni depi disik, melas, bagas, pu fer fas a rediksyon dan pri disik.

- Gran planter (osi byen ki lezot mam burzwazi deta) ki ena plis ki 50 arpan ule vinn aksyoner dan nuvo klester ek benefisye depi profi monopol ki ena dan prodiksyon etanol ek elektrisite. Zot ena lemwayin pu fer sa, ek se zot ki moter deryer stratezi Travayis.

- Klas travayer ki pli gran perdan dan sa sanzman-la: VRS, ERS, santralizasyon pe amenn destriksyon lanplwa, lisansiman ek retur a travay sezonye. Inflasyon, pri egzazere pu elektrisite, menas ogmantasyon pri disik dan labutik, pe amenn apovrisman.
Alor nu truve manyer ki pe transform lindistri sikrier afekte diferan klas sosyal dan fason byin diferan, ek zot pu reazir par rapor a lintere de klas. E se kan nu konpran sa laspe "lalit de klas" ki pe opere dan sa lindistri la, ki nu pu kapav propoz stratezi ki amenn progre pu lamas dimunn.


KONFLI POLITIK
Konfli ant guvernman ek MSPA finn vinn piblik apre ki finn met kuma kondisyon pu fermtir mulen St.Felix, Mon Lwazir, Ris-an-O, ek Mon Dezer, ki MSPA donn guvernman 1,500 a 2,000 Arpan later, ki reget kontra lavant elektrisite a CEB, ek ki uver aksyonarya bann klesters (mulen, rafinnri, distilri etanol, zenerater elektrisite), a investiser lokal depi andeor MSPA. Alor aster-la ena nuvo propozisyon ek negosyasyon, ek tusala o-milye gran kanpayn propagann, menas ek santaz kuma presyon a-traver artizan mulen St. Felix.


SEKI DAN PIBLIK EK SEKI MASKE
Dan sa konfli la ena pwin ki pe diskite uvertman an piblik, kuma transfer 2,000 arpan later, re-negosyasyon kontra elektrisite Tablisman-CEB, uvertir aksyonarya dan klesters mulen/rafinnri/etanol/elektrisite. Par kont ena lezot pwin litiz ki pa pe diskite an piblik: monopol lor explwatasyon melas ek bagas, nuvo repartisyon disik (ki asterla 76-24%) ant planter ek izinyer dan kad rediksyon ku izinaz a traver santralizasyon, pri disik lor marse lokal, rediksyon larzan ki guvernman pran lor reveni exportasyon pu finans para-etatik ki ankadre lindistri, reveni adisyonel masif ki lindistri finn gayne a-traver depresyasyon Sithanen. Nu konpran kifer Ramgoolam swazir pu pa diskit sa dernye pwin-la!

Mem si gayn enn nuvo partaz ant diferan klas posedan a traver negosyasyon, kriz sistemik pu ankor la: lanplwa fini detrir, kud-lavi fini monte; apre 2009, nepli pu ena ni pri garanti, ni kota disik garanti. Deza pri disik lor marse mondial finn diminye buku sa lane la. Negosyasyon otur nuvo Lakor Partenarya Ekonomik ek Lerop reprezant enn menas pu exportasyon textil ek pwason ton dan bwat. Me sirtu nu o-milye enn kriz byin grav dan kapital finansye ki pe menas resesyon ekonomik o-nivo mondyal e ekrulman dolar US.


KLAS TRAVAYER
Kan sistem kapitalis rant dan enn peryod kriz kuma zordi, li absoliman neseser pu klas travayer, ti-planter, peser, elver, somer, organize ek mobilize pu reklam nuvo drwa, reform propriete later, diversifikasyon agrikol ek devlopman agro-indistri, kreasyon lanplwa, alokasyon somaz, reziste depresyasyon ek ogmantasyon pri, reziste nuvo lalwa travay an faver patron.

Se bann pwin santral dan kanpayn "Pu Enn Politik Ekonomik Alternativ" ki LALIT pe amene depi dernye 2 an.

Zwenn nu dan sa kanpayn la.

Ram Seegobin,
LALIT

PS Si u anvi organiz enn reynion pu diskit seki ena dan sa trak-la, setadir program pu enn lekonomi alternativ, ubyen si u anvi organiz enn seans fim dokimanter DVD lor memsize kot u, ubyen prekot u, kontakte nu lor 208 2132 ubyen lalitmail@intnet.mu