Kontex dan lekel pe fer Eleksyon Vilaz 2005
08.11.2005
Le 11 Desam abitan vilaz antye Moris pu al vote pu elir 124 konsey vilaz pu prosenn sink an. Sa eleksyon vilaz la li ti sipoze ena lye an Septam 2002, me ki finn ranvwaye plizyer fwa par guvernman ansyen MSM-MMM-PMSD. Zot ti ena proze pu met enn sistem administrasyon rezyonal santralize ek mwins demokratik, kot aboli tu Konsey Vilaz dan Moris e ranplas zot par 7 Minispalite. Lalit ti opoz sa proze la. Nu ti amenn kanpayn pu retablisman eleksyon vilaz. Zordi retablisman eleksyon vilaz li rezilta kanpayn nasyonal ki Lalit finn amene, kot nu ti fer apel a tu dimunn ki ti kandida dan eleksyon vilaz 1997, pu rezet proze ansyin guvernman e refiz vinn nomini apre Septam 2002. Sa Kanpayn la finn mobiliz dimunn dan vilaz ek sa finn obliz Travayis retablir Eleksyon Vilaz dan so program.
Eleksyon Vilaz pe organize dan kontex kriz ekonomik ek sosyal byen grav ki pe menas kondisyon de vi travayer, planter ek dimunn mizer sirtu dan lakanpayn. Ena rediksyon lanplwa masif dan sekter lindistri sikriyer ek zonn frans. Kota ek pri garanti ki ti proteze pu sa 2 sekter la pe demantle avek bann dikta WTO.
KRIZ EKONOMIK E SOSYAL
Dan Lindistri Sikriyer, avek VRS ek Santralizasyon, plis ki 10,000 lanplwa fini detrir. Ankor 5 mulen lor 11 mulen egzistan pe ferme. Avek nuvo vag VRS ek santralizasyon, pu ena ankor destriksyon lanplwa dan sa sekter la. Aktivite ekonomik ek sosyal dan vilaz pu byin deteryore.
Bon later agrikol pe betone dan enn fason ireversib. Proze Integrated Resorts Scheme, ki pe fer dan lintere tablisman pu enn ti ponye miltimilyoner pe akapar gran siperfisi later agrikol.
Avek propozisyon Linyon Eropein pu enn bes drastik pri disik, nuvo guvernman pe kontiyn mem politik ansyin rezim: setadir kontiyn lobi pu sap lindistri sikriyer e kontiyn gard prodiksyon kann ek disik kuma aktivite prinsipal sekter lagrikiltir.
Minis Boolell finn prezant enn Road Map, enn plan 10 an ki pu kut apepre 23.5 milyar rupi, kot preske lamwatye pu sorti depi bidze nasyonal. Guvernman pe revini avek plan pu donn serom Lindistri Sikriyer olye ki pans enn stratezi devlopman baze lor diversifikasyon agrikol, ek devlopman agro-indistri ki pu kree lanplwa pu nu zenerasyon ek zenerasyon pli divan.
Dan sekter zonn frans finn ena enn seri lisansiman depi plizyer lane e byin suvan travayer pa finn resevwar enn su konpansasyon. Finn ena delokalizasyon lizinn, kot li pli profitab pu patron ferme isi ek al re-uver lizinn dan lezot pei.
Sekter lotelri usi pe gayn difikilte pu atir plis turist, malgre ki zot pe anvahir nuvo lespas ek akapar resurs natirel kuma delo, later agrikol, laplaz ek lamer.
POLITIK EKONOMIK PT-PMXD DAN KI LINTERE?
Fas a sa kriz ekonomik ki pe amenn usi enn ogmantasyon problem sosyal, guvernman PT-PMXD pe vini avek fos slogan �Demokratizasyon Lekonomi'. Sa �Demokratizasyon Lekonomi' a la Travayis, se sirtu fors burzwazi istorik partaz so kontrol ekonomik avek enn lot kus burzwazi ki fye buku lor sutyin Leta. Li pa enn demokratizasyon ki pu sanz lavi klas travayer ek dimunn mizer, ni dan 100 zur ni zame. Li pa enn demokratizasyon ki donn travayer plis puvwar pu desid lor stratezi ekonomik.
KI NU BIZIN FER?
Dan kontex eleksyon vilaz, fas a enn tel sitiasyon, Konsey Vilaz ek Distrik ti bizin ena plis puvwar pu kestyonn nerport ki devlopman ki detrir later agrikol ek lanvironnman. Bizin ena puvwar pu determinn devlopman ekonomik ek lanvironnman sosyal.
Rada Kistnasamy, Ally Hossenbokus
Main Road, GRNW, P.Louis.
05.11.2005
