16.06.2005
Sak Eleksyon Zeneral ena enn sinifikasyon espesyal: e eleksyon ki pe vini le 3 Ziyet, li ena enn linportans ki ankor pli gran parski nu pe al ver bann gran bulversman ekonomik ek sosyal. A traver sa Lagazet ki LALIT pe distribye dan kad nu kanpayn, nu ule partaz ek elektora partu dan Repiblik Moris, nu bann refleksyon ek propozisyon, pu ki nu tu ansam nu servi lokazyon sa eleksyon la pu asire ki ena enn meyer lavenir pu nu mem ek nu zanfan. Nu ule ki sak elekter servi so trwa vot dan enn fason reflesi ek konstriktif, san tom dan sa listeri ki bann lalyans pe leve delibereman, dan zot prop lintere ek pu servi zot prop lanbisyon. Nu ule ki dan 5 an, 10 an, 20 an, nu zanfan pa get nu dan nu figir ek dimann nu kifer nu pa finn pran kont kan ti bizin.
Ki enn Eleksyon Zeneral ule dir?
Kan nu al vote le 3 Ziyet, nu pe swazir 3 depite pu reprezant nu sirkonskripsyon, pu pran kont nu problem dan landrwa, pu asire ki ena devlopman infrastriktir ki neseser.
An mem tan nu pe vote pu swazir ki Parti ubyen Lalyans pu form prosen guvernman, ki sann la pu Premye Minis.
Me kitfwa seki plis inportan ankor, nu pe vote pu deside ki direksyon nu lavi pu pran pu prosen 5 an, ki rapor de fors pu ete ant diferan klas sosyal ki ena lintere kontradiktwar: eski patrona pu vinn pli for ek arogan, ubyen eski klas travayer pu ena plis mwayin pu defann bann drwa ekonomik ek sosyal ki nu deza ena. Eski sa tigit drwa demokatik ki nu ena zordi pu menase, eski lapolis pu vinn plis dominer.
Dan dernye 20 an, se idantite prosen Premye Minis ki finn dominn deba avan sak eleksyon, pa mem program so Parti ubyen Lalyans: sak fwa sa 2 premye ministrab finn rasanble otur zot-mem enn ramasi dimunn ek parti ki laplipar di tan nek bann sinbol kominal, ki kapav amenn ase vot pu gayn eleksyon. Mem depite sirkonskripsyon nepli ena so linportans, parski se bann PPS ki desid ek exekit tu proze, ek se minis ki pran tu desizyon.
Ki sa 2 Lalyans la reprezante?
Dan Eleksyon Zeneral ki pe vini, ena 2 Lalyans ki ena pretansyon form prosen guvernman: enn kote ena MMM-MSM-PMSD, ek lot kote ena PT-PMXD-MMSM(Dulloo)-MR(Valayden)-MSD(Baichoo)-Lever/Fraternel(Michel). Tulede kote zot finn fini anonse ki zot pe gayn eleksyon, ek pandan kanpayn li finn byen kler pu tu dimunn ki priorite absoli sa 2 Lalyans la se gayn eleksyon ek gayn puvwar, san vremem prezant enn proze sosyete. Konpozisyon sa 2 Lalyans la fer li byen kler ki se enn oportinism byen sinik ki finn determinan dan partaz tiket ek swa bann kandida. Depi inpe letan tu dimunn byen o-kuran kot sa 2 Lalyans la gayn finansman pu zot kanpayn: larzan sal depi gran komersan, propriyeter tablisman-lotel-lizinn, ek mem depi lakes nwar serten konpayni deta. Sak Lalyans pu depans plis ki 100 milyon rupi pu sey abriti ek inflians elektora. Eski bann gran kapitalist pu kontribiye plis ki 200 milyon san ki zot atann kiksoz an retur? Kan drwa travayer an konfli ek lintere patrona, ki sann la enn prosen guvernman pu ekute? Seki finn donn li 3 lakrwa ubyen seki finn donn li 3 milyon?
Dan kanpayn, nu pe osi truv manyer ki MMM-MSM-PMSD pe abiz de laparey deta pu fer zot kanpayn: lor MBC, partaz lanvlop ek sertifika 1,000 rupi ar tu travayer, koltar sime, poz premyer pyer pu sesi ek sela, partaz terin leta ar tu kalite sosyete kominalo-relizyez, servi resurs bann minister pu fer propagann politik.
Ki Slogan?
Tulede Lalyans finn demar zot kanpayn ek bann slogan vid.
Lalyans Sosyal otur Parti Travayis finn kol lafis partu pu dir ki “Bizin Sanzman”. Me ki sanzman zot pe koze? Zot pe dir bizin demokratiz lekonomi, me pu zot demokratiz lekonomi nek ule dir ki bann ki kontrol lekonomi bizin partaz inpe ar bann ki ena lanbisyon vinn kapitalis. Zot sirtu pa pe koz kontrol demokratik ki travayer bizin ena lor so sayt travay; zot pa pe koz rol ki klas travayer bizin ena dan pran desizyon lor stratezi devlopman. Dan miting Fet Travay, Lalyans Sosyal finn anons 10 mezir ki li pu pran si li vinn o-puvwar: kuma partaz diksyoner gratis ek zanfan lekol; sa li enn bon zafer, me zot pa finn dir ki zot pu fer si paran zanfan pena travay ek pa kapav tir rasyon.
Lalyans Guvernmantal pe dir “Progre Bizin Kontinye”; zot pe dir ki zot ena enn bilan pozitif. Anu get enn ku enn lalist de seki zot apel “progre”.
Dan zot premye 2 bidze, zot ti ogmant TVA 2 fwa, par 50%. Ansam ek depresyasyon rupi, sa ti amenn ogmantasyon pri tu bann lartik de baz.
Dan zot dernye bidze, zot anons “Duty Free”. Me san kontrol pri, sa rediksyon dan tax ladwann pa finn reperkite dan labutik ek magazin, ek se gran komersan ki finn plis profite. Dayer ek depresyasyon akselere rupi, sa ti rediksyon pri ki finn ena pe disparet byen vit.
Dan Lindistri Sikriyer, zot finn ankuraz tablisman pu detrir lanplwa a traver VRS: plis ki 8,000 plas laburer finn disparet. Santralizasyon mulin disik finn amenn lisansiman par milye artizan. An mem tan Guvernman MMM-MSM finn ankuraz destriksyon par milye arpan meyer later agrikol: dan Lebenn, a-traver IRS, a traver konstriksyon terin golf. Sa li preske ireversib. Zot finn donn bann konsesyon tax par milyar a bann tablisman, kan konverti ek morsle later agrikol.
Dan Zonn Frans, zot finn ankuraz delokalizasyon lizinn textil ver lezot peyi, ek sa finn azut a regleman WTO pu akseler fermtir lizinn ek lisansiman par milye travayer. Otur Lalwa Amerikin AGOA, zot finn fer enn seri kustik ki alafin finn fer plis ditor ki dibyen pu travayer dan lindistri textil.
Zot finn ena enn politik privatizasyon ki finn menas lanplwa ti-fonksyoner dan ladwann, departman tax, VRAC, MCA, Waste Water, Telecom, CEB.
Zot finn aboli eleksyon vilaz ek konsey vilaz. Demokrasi dan lakanpayn finn detrir.
Dan zot politik pu favoriz patron dan lindistri turistik, zot pe menas enn de bann dernye veritab lafore indizenn dan Ferney; zot finn konfiske laplaz piblik ek depans plis ki 100 milyon rupi pu deplas larut kotyer dan lesid.
Zot finn fer tu vye dimunn sibir enn langwas ek imilyasyon kan zot finn aboli drwa a Pansyon Vyeyes iniversel; an mem tan zot pa ezite pu kontinye zwir bann pansyon exazere kuma minis ek depite. Pena ase larzan pu donn enn ti pansyon vyeyes a bann retrete, me ena ase larzan pu bann gro pansyon minis ek depite, si zot pa eli. Ena ase larzan pu depans plis ki 500 milyon pu re-dekor nuvo biro Premye Minis Berenger ek Sato Prezidan A.Jugnauth dan Redwi.
Kan travayer lizinn textil perdi zot plas travay ek mem pa gayn dernye lapey, zot proteste, ek lerla Berenger anvoy Gard Baton ek dir “zot pa pe al laba pu donn ti-baba bibron”.
Eski se sa ki Berenger apel “progre”, eski se sa ki zot anvi kontinye!
De gran menas
Dan miting ek renyon sa 2 Lalyans la, dimunn pu tann buku koze kuma “ Nu ena 10 longer lavans”, “Trwa zero piso”, “Nu pe al ver enn pli gran viktwar ki an 2000”, me dimunn pa pe tann gran soz lor bann veritab kriz ekonomik ek sosyal ki pe vini dan prosen 2 an, 3 an. Purtan sa kriz la ti evidan pu laplipar dimunn ki reflesi, ek swiv laktyalite. Bann diferan guvernman ki nu finn ena telman prizonye lobi disik ek textil, prizonye lozik lekonomi iltraliberal, ki zot refiz get laverite anfas, ek propoz alternativ pu evit katastrof ekonomik ek sosyal.
Dan Lindistri Sikriyer, ena menas ki pri disik pu diminye par 42%. Guvernman ek patrona pe travay lor enn “plan restriktirasyon akselere” ki pu fer preske tu travay dan tablisman vinn sezonye, ki pu amenn fermtir ankor 6 mulen. Ki pu ariv ti-planter kann kan so reveni diminye par 42%: guvernman MMM-MSM-PMSD paret pe propoz bann mezir ki pu sulaz zis tablisman.
Dan textil usi, ena menas fermtir masif lizinn: atraver delokalizasyon ver lezot peyi, ek atraver bann konpayni ki fer fayit parski zot pa kapav fer fas a konpetisyon depi gran prodikter azyatik.
Apar kriz ekonomik ki kapav ase grav pu presipit devalyasyon rupi ek ogmantasyon dramatik pri nesesite de baz, ena menas kriz sosyal kan somaz depas limit tolerab. Nek ena Minis Soodhun ki zordi pe truve ki pena problem somaz dan peyi, setadir ki pu li ek Lalyans dan lekel li ete, lanplwa pa ditu enn priorite!
Ki klas ki pu sarye fardo kriz ki pe vini?
Pena okenn dut ki politik Lalyans guvernmantal ek Lalyans Sosyal viz pu fer klas travayer, zenn, dimunn mizer, ti-planter, ti-komersan, sarye tu fardo pu kriz ekonomik ki inevitableman pe vini, ek zot pe prepar represyon pu fer fas a kriz sosyal ki pu swiv. Guvernman, an mem tan ki pe lisansye fonksyoner ek anplwaye para-etatik, finn rekrit par milye nuvo polisye. Tulede Lalyans ena enn politik ki pu favoriz lintere patrona kan pu rod solisyon pu fer fas a kriz dan lindistri sikriyer ek textil.
Li pa pu etonn nu ditu si dan enn an, MMM ek Parti Travayis vinn anonse ki pu fer fas a kriz, an tan ki “vre patriyot”, zot pe form enn guvernman linite nasyonal, sirtu si dan eleksyon ki pe vini, MSM finn lamine ek marzinalize net. Ek sa li tut-a-fe posib.
Program LALIT
Nu bi dan sa eleksyon la se pu gayn ase sutyen pu ki nu an pozisyon pu partisip dan devlopman enn muvman for ki kapav permet klas travayer, zenn, ti-planter, ti-komersan, somer, ek tu dimunn mizer mobilize fas a menas lor lanplwa ek nivo-de-vi. Sutyen ki nu gayne dan sa eleksyon la, li enn fason pu klas travayer ek dimunn mizer exprim zot volonte pu mobilize pu fer fas a menas ki pe vini; li enn fason pu dir ki ena enn alternativ a sa politik iltraliberal anfaver patrona.
Dan nu Program pu sa eleksyon la, LALIT pe vinn propoz enn lekonomi alternativ baze lor diversifikasyon agrikol ek devlopman agro-indistri, bann mezir ki kapav kree lanplwa rapidman; nu pe propoz enn sistem alokasyon somaz ki pu met presyon lor prosen guvernman pu kree lanplwa; nu pe propoz konsolidasyon bann servis gratis su Welfare State, nu pe propoz ranplasman IRA par enn lalwa demokratik ki pu permet klas travayer ek so sindika defann drwa travayer ek an mem tan partisipe dan elaborasyon bann stratezi devlopman. Nu pe propoz mezir pu protez lanvironnman pu ki nu les enn later abitab pu zenerasyon ki vinn apre nu.
Sak vot pu LALIT pu ranforsi sa muvman ki kapav asire ki se pa klas travayer, zenn, dimunn mizer ki pu sarye fardo pu kriz ki pe vini.
Sak vot pu LALIT pu vedir ki enn lot lemond posib.