Invitasyon pu Sesyon lor Ekonomiks Marxist par Lindsey Collen
23.01.2005
Dan kad kanpayn lor enn alternativ ekonomik, LALIT pe organiz enn sesyon lor Ekonomiks Marxist. Li pu fer dan Orl Mama Bul Later LPT, Gran Rivyer Nord Wes, Samdi 12 Fevriye a 3.00 pm. Pu ena enn lekcher par Lindsey Collen, plis enn sesyon kestyon-repons-komanter.
Ki linportans ekonomiks marxist zordi? Isi Lalit ena plezir donn enn repons a sa kestyon la, e li kapav azir kuma enn introdiksyon a sa kur Ekonomiks Marxist ki Lindsey pu fer.
LINPORTANS EKONOMIKS MARXIST ZORDI
Zordi kumansman lane 2005, nu kapav dir ki tu gran klasik liv teori ekonomiks Marxist ekrir ant 1847 (Manifes Kominis) ziska 1917 (Revolisyon Larisi) ubyen mem ziska 1922-3 par la (dan muvans sa revolisyon la), finn revinn aktyalite.
Kan lir zot, kumsidire zot azur net. U konpran buku lor sistem kapitalist aktyel. U konpran so inperyalism global, so militarism, so bann kriz, so reyn kapital finansye, so bann kontradiksyon intern.
Alor, premye mo-dord ki vo lapenn swiv zordi se napa ekut bann ideolog burzwa ki dir ki Marxism finn "depase". Bann-la pe fye lor enn riz sikolozik (otur efrondman sistem stalinyen, ki tultan nu ti opoze de tut fason), plito ki lor argiman. Zot osi depann lor 3 lezot zafer, kuma Antonio Gramsci ti predir zot pu depann, lor enn espes santiman "anti-ideolozi", lor enn sinism grav, e lor represyon ideolozik - 3 zafer ki vinn deper avek defet ideolozi kapitalist.
Dezyem modord vo lapenn swiv se: "Al lir, ubyen re-lir Marx ek Engels, Lenin, Rosa Luxemburg, Leon Trotsky, Antonio Gramsci, e sakenn ant nu bizin osi met zot travay azur NUMEM, kan nu lir, par exanp, lor kriz ki pe vini akoz seki apel "dub det Amerikin", setadir defisit balans peyman Leta Zini (kot konsomater Leta Zini sibvansyone par bann lekonomi sirtu Azyatik), ansam ek defisit bidzeter Lamerik su Bush. U pa pu desi kan u lir bann ansyen gran ekonomist. (Ena enn lalist kurt lafen lartik la liv ki byen vo lapenn lir, ubyen relir.) U pu truve ki Marxism finn revinn (ubyen plito REST) aktyalite net. Dayer zame li pa ti enn espes labib, li. Li enn fason sey konpran lemond dan lekel nu viv, pu ki nu kapav sanz li pu fer li meyer pu tu dimunn.
Alor lefet li ankor tuzur daktyalite, sa li enn surs lespwar. Tu nu gran guru, zot pli gran ki nu ti panse avan sa lepok "globalizasyon" kan finn vinn anons "lafen listwar" ek bann betiz kuma "clash of civilizations". Me fode pa nu pran zot kuma kiksoz ki fize, ki anplas, ki sezi dan letan. Non.
Setadir muvans istorik sistem kapitalism ver monopol, ver inperyalism, ver kapital finansye, ver ideolozi fasizant ki vinn ansam avek reyn kapital finansye, ver dezord ek lager, li pe kontinye apartir 1995 (anfet san okenn devyasyon depi sa sime grotesk la) kuma li ti pe ale ziska 1917. Tu pe revinn similer ar prediksyon bann gran teoretisyen Marxist avan 1920. Isi li vo lapenn uver enn braket pu dir ki tu gran teoretisyen Marxist, e Marx limem, zot pa ti fer prediksyon kuma Madam Kok ubyen Madam Laguy fer kan zot bat kart sipa get dan bul kristal. Zot predir dapre bann tandans reel ki zot obzerve, analize, konpran lozik intern listwar. E zot byen rar dir exakteman KAN sa tandans-la pu materyalize.
Anmemtan ki bann klasik depi 70 an a 150 an desela inn vinn azur, buku liv analiz "larz" dan domenn teori ekonomiks, e osi politik, zeo-politik, sosyolozi mem, ekrir ant 1922-3 ek 1995 ena enn latmosfer "lepase" ubyen mem "depase" kan lir zot.
Ki finn arive pu prodir enn tel kontradiksyon?
Finn ena enn devlopman previzib par bann Marxist de sistem kapitalis e so lekonomi ziska Larevolisyon Larisi an Oktob 1917, e apartir ki sa reyn Stalinyen asiz li dan bann lane 1920, finn ena enn "lekar" enn "devyasyon" dan sa listwar la, kot listwar kapitalism finn kontiyne dan lamonte fasist dan Lalmayn, Litali, Zapon, me finn tase dan enn realite ki ena enn laparans enpe buz-fix sinbolize par "Lager Frwad", me pa neserman explike par sa Lager Frwad la. Lager Frwad plito kasyet vre explikasyon.
Explikasyon truve plito dan lefet ki finn ena enn sel seri 3 challenj byen vast, me pa bann viktwar, kont kapitalism. Kapitalism finn kontiyne dan so anarsi mertriye.
Sa 3 challenj la, zot tu finn pran zot lafors depi sa imans puvwar ki finn libere kan proletarya Larisi konfront burzwazi ek Czar opuvwar dan Larevolisyon Larisi an 1917, e ranport laviktwar. Sa finn sem lafreyer dan burzwazi ek so bann Leta.
Finn ena premyerman challenj Stalinist, enn kote, dan URSS apre Revolisyon Larisi, ek ki atir enn seri satelit apre ki URSS infliz defet lor fasism kapitalist dan Lalmayn. Sa challenj la, kote lefe ekonomik, finn truv Leta asir enn plas travay pu tu sitwayen, plis servis sosyal gratis pu tu dimunn (ledikasyon, spor, lar, lasante, dilo, elektrisite, lozman, gardri pu zanfan, pansyon iniversel, transpor piblik gratis ubyen byen bonmarse). Leta finn fer sa par kontrol tu prodiksyon limem. Plitar, finn gayn Revolisyon lepep Lasinn kont kapitalism laba (1948) ek Revolisyon Kiba (1967). Sa lespri revolisyon ti pe kontinye dan pei kuma Vietnam, Indonezi, Chili. Kot revolisyon ti enn sikse relatif, li finn ena tandans pran form "stalinyen" etatik. Kot li finn sufer defet, se rezim militer fasizant pro-kapitalist ki finn pran puvwar. (Remarke ki sa tandans revolisyon, li kontinye tultan. Zordi li dan Venezuela.) Me, pa finn ena enn veritab viktwar kont kapitalism. Seki nu finn gayne dan sa challenj la (seki nu kapav apel "stalinism") li ti feb kum challenj kont kapitalism, presizeman parski li ti depann lor enn represyon politik grotesk, pa zis kont ansyen rezim ek ansyen klas dirizan, me kont lepep anzeneral. Rezon pu sa li miltip (klas travayer ti relativman feb kot finn ena revolisyon, mem anterm pursantaz popilasyon relativ a peyzannri; enn revolisyon ki enn "lil" izole dan enn lamare kapitalist, li pa fasil pu li sirviv.) Dan URSS, apre 70 an san expresyon politik, par exanp, kan sistem Stalinyen la inploze, se enn mafya kapitalist ki ti pli for politikman ki klas travayer dan sa bann pei la. Perestroika (challenj pu re-instor kapitalism, avek enn lafors politik nuri depi kapitalism extern) finn ranporte lor glasnost (challenj pu amenn sosyalism avek laliberte pu klas travayer), akoz klas travayer ti politikman san okenn lexperyans pandan 2-3 zenerasyon.
Finn ena dezyem challenj, apel "New Deal" dan Leta Zini (1932-39) apre Gran Depresyon Ekonomik 1929, kan kapitalism ti pe efrondre dan Leta Zini. An paralel ti ena enn seri lezot form pli avanse me similer "Welfer Steyt", avek sistem lasante, ledikasyon ek pansyon iniversel, sekirite sosyal, lozman guvernmantal, ek enn sistem kot Leta aprovizyonn lepep an dilo, elektrisite, telefonn. Alor, li ti nepli sa kapitalism sovaz, debride, andeor kontrol, me enn kapitalism aprivwaze par sulevman lepep (sirtu lepep Larisi, ki finn al met lafreyer dan leker kapitalist partu kote) ki finn amenn sa challenj la. Sa challenj la finn amenn kreasyon anplwa atraver Travo Piblik. Ekonomist Milton Keynes ki finn montre ki travo piblik kapav relans lekonomi kapitalist. Me kapitalism Amerikin finn sufer 3 ku grav otur lane 1968. Li kumans perdi lager Vietnam (enn defet vizavi enn lepep Tyer Mond); li gayn enn sulevman popiler kont Leta (otur muvman anti-lager, etidyan, fam, drwa sivil); Lerop finn kumans ini, e Lerop ek Zapon kumans challenj so ezemoni. Alor, Leta Zini kumans enn kriz ekonomik ki zordi li ankor pe sufer: to profi lantrepriz kumans bese, sirtu dan lantrepriz ki ti pli profitab avan, alor kapital bure depi prodiksyon al dan labank ek finans (fer larzan ar larzan, anplas fer kiksoz ar larzan) e osi bure al dan pei tyer mond kot saler ba.
Febles sa challenj New Deal la, se osito ki lanpir Linyon Sovyetik inploze, kapitalism (ki deza dan sa kriz depi 1968-la) finn kareman deklans enn prosesis pu re-pran tu sa drwa aki-la depi klas travayer, kumsidire zot pa ti "drwa" ditu, me enn ti-faver ki asterla nepli kapav aford.
Ala seki globalizasyon ete zordi.
Finn ena trwazyeman challenj "liberasyon nasyonal" dan tu ex-koloni, kot amezir rod lindepandans depi kolonizater, lepep bann koloni, parey kuma travayer ki finn amenn sa challenj welfer steyt ek "New Deal", finn amenn bann Leta kapitalis enpe pli aprivwaze, akoz kapitalist ki ti pe per travayer dan Tyer Mond fer parey kuma travayer dan Larisi, ubyen fors zot lider fer lalyans ar Linyon Sovyetik dan kad "Lager Frwad". Pareyman, sa 3yem challenj finn kaptile net kan URSS finn tom su kontrol kapitalism. Lexanp pli trazik se guvernman post-apartheid, ki vinn opuvwar zis kan URSS pe inploze: li enn guvernman pro-kapitalist, mem pro-inperyalist.
Pandan sa lepok kot kapitalism su sa 3 challenj-la, sistem kapitalis la finn koninye so fayit mem. Dimunn ris vinn pli ris. Dimunn mizer pli mizer. Monopol lor desizyon finn tuzur res dan lame enn poyne dimunn ki finn erit kapital. Demokrasi finn res pati. Prodiksyon finn fer gran progre, me lor ledo dimunn ki prodir,asak fwa. Parmi sa 6 milyar dimunn lor bul later, enn tyer viv dan kondisyon byen mizer. Mem dan pei sipozeman devlope, ena insekirite pu preske tu dimunn. Insekirite dan travay (prekarite), dan lavi sosyal (lafreyer konstan, izolasyon dan lafami nikler), e anterm lafreyer lager, lafreyer terorist. Ena alyenasyon pli egi ki zame dan travay. Ena enn espes kasir ant travay ek lavi. Ena klas sosyal diferan, ki ena diferan fason existe. Kriz sosyal swiv kriz sosyal. Kriz ekonomik swiv kriz ekonomik.
E pandan sa mem lepok-la, kan sa 3 challenj la pe tini enn espes mizo lor kapitalism sovaz, enn lepe Demokl lor li, mem lerla, pandan sa espes "pozman" aparan dan lozik kapitalism ver enn sistem monopoler, kapitalism Amerikin finn kontiyn so ranforsisman relativ a bann diferan Leta Eropyen, ki asterla pe inifye fas a li. Li finn byen agresif, e finn swiv sime lager ki ti predir par Marx, Lenin, Luxemburg, Trotsky ek Gramsci. Ena enn lalist bann intervansyon militer Leta Zini ki ase sokan, e ki donn enn lide febles sistem kapitalis e so danze pu limanite.1 E zordi Leta Zini pe konfront e osi invahir ekonomikman, enn nuvo zean ki pe prodir plis ki li: laparey prodiktif Lasinn.
Me, reyn kapitalis finn truve kimanyer bann revolisyon derule. Klas dirizan, zot pa res lebra krwaze, zot. Zot sanz taktik. Sirtu zot finn devlop enn laparey ideolozik ki ti pu fer Goebels (Minis Propagann Nazi dan Lalmayn Hitler) zalu. E se sa osi ki nu pe fer fas zordi. Samem kifer buku teoretisyen ek aktivist zordi zot anfet met buku lanfaz lor monopol burzwa ek inperyalist lor medya, lor ledikasyon tersyer, e lor prodiksyon kiltirel.
Dan nu sesyon le 12 Fevriye a 3.00 pm, nu pu kumans par sitye limanite ek ekonomiks dan letan. Ala ki manyer li pu kumanse:
INTRODIKSYON
Mazinn tuzur ki limanite ena enn listwar ape-pre enn milyon banane. Ant demi milyon ek enn milyon.
Pandan sa lepok la, finn ena avredir zis 2 GRAN REVOLISYON.
Premye, 10,000 banane desela, revolisyon agrikol ti kumanse; setadir imen nepli bizin fye lor kas fri, lasas, lapes, fuy rasinn tulezur kuma pandan sa milyon lane avan. Depi ase resaman savedir, dernye 10,000 banane, kumans gayn plantasyon ek lelvaz. Sa vedir otomatikman, gayn enn stok. (Par definisyon plantasyon ek lelvaz inplik enn stok; san stok, pa kapav kontiyne ni plantasyon ni lelvaz.) Kan ena stok, enn nuvo posibilite ne, ki zame pa ti existe avan: Ena posibilite enn grup dimunn gayn kontrol lor enn stok. Alor u gayn posibilite pu premye fwa enn inegalite sosyal. U gayn enn sosyete de klas. Li swiv depi lozik mem. Avan sa, pandan tutolong listwar ti ena seki apel "kominis primitiv"; sa osi li enn pwen lozik mem: akoz pa ti ena naryen ki stoke, pa ti ena diferan klas sosyal. Tu dimunn ti egalman viv dezur-an-zur.
Dezyem, 200 an a 250 an desela, ti ena Revolisyon Indistriyel, kot sistem kapitalis indistriyel pran nesans, burzwazi burzone, e klas travayer (seki apel "esklav lapey") pran nesans, li osi. Karl Marx ti pe ekrir enn zenerasyon apre sa revolisyon la. Ala, kalite analiz ki li ek Friedrich Engels ti kumans devlope.. ..
Si u interese pu konn sa kalite analiz la, pu konpran listwar limanite pu ki nu kapav predir lavenir avek enpe plis presizyon e sanz nu lavenir (kifer pa?), vinn dan nu sesyon EKONOMIKS MARXIST ki pu fer Samdi 12 Fevriye, GRNW, 3.00 pm.
NOTS pu sa introdiksyon la.
* Kote Marx, si u enn debitan, li vo lapenn lir enn so travay kan li ti zenn (kuma Manifes Kominis, ena enn versyon Kreol an form seri dan Lalit de Klas), lerla enn lepok revolisyon 1848 dan Lafrans (kuma The Class Struggles in France 1848 to 1890) ek lerla enn tar kan li inklir Kominn de Pari (kuma The Civil War in France, 1871). Kote Lenin, so gran kontribisyon ekonomik li dan "Imperialism, the Highest Stage of Capitalism"; me kote revolisyon limem, so "Tez Avril" (April Thesis) osi byen inportan. Kote Rosa Luxemburg The Accumulation of Capital (ubyen so defans sa liv la 2 an plitar). Kote Trotsky, so tez "Uneven and Combined Development" ek Revolisyon Permanan, tulde interesan e kapav lir zot dan "The History of the Russian Revolution". Trotsky enn ekrivin byen siper, alor li fasil lir. Kapav osi lir 3 volim par Isaac Deutcher The Prophet Armed, The Prophet Unarmed, The Prophet Betrayed. (U kapav gayn apersi dan rekey but-but kuma enn ki Isaac Deutchser ti met dibut The Age of Permanent Revolution. Kote Gramsci, mo finn lir zis but-but isi laba, alor mo pa kone ki pli interesan kote ekonomik pu li. So Prison Notebooks byen interesan kote analiz lor "ideolozi". Ena enn liv par Ernest Mandel apel The Formation of the Economic Thought of Karl Marx: 1843 to Capital (NLB 1977) ki enn introdiksyon siper.
*Referans a liv par Fukuyama "The End of History", ki predir enn reyn kapitalism eternel.
*Referans a liv dedrwat apel "The Clash of Civilizations" par Huntington.
* Get lalist intervansyon militer USA. Li vo lapenn gard sa lalist la kan pe kritik sistem kapitalist.
