Galleries more

Videos more

Dictionary more

LALIT comments on Government recent position on Chagos (in Kreol)

22.05.2016

LALIT salye desizyon Guvernman pu finalman al met Grand Bretayn divan Nasyon Zini konsernan so kolonizasyon kontinye Arsipel Chagos.


 Premye Minis Jugnauth dan Lasanble Nasyonal 17 Me finn lans enn iltimatum kumkwa Grand Bretayn bizin konplet prosesis dekolonizasyon par restitye Chagos, inklir Diego Garcia, a Moris avan lafin Zin 2016, sinon Moris pu al divan Lakur Nasyon Zini, International Court of Justice La Hay.


 Anfet, kan Premye Minis finn anons so lintansyon met enn ka divan ICJ, li finn akiz Leta Britanik fer “kuk-kasyet” e opere kumsidire “might is right”; li vre ki Leta Moris finn sibir imilyasyon konstan akoz Angle finn kontinye koloniz enn parti Moris pandan tu sa 48 an depi Lindepandans. E li osi vre ki Leta Moris, Guvernman apre Guvernman, finn tro sumet, pandan tro lontan. Kimanyer u pu negosye ar enn Leta ki pena okenn lintansyon negosye ar u? Ki an movez fwa, kuma Grand Bretayn ete? Ki avoy u promne, mem kan UNCLOS finn kondann li?


 Kan sa bay ilegal pu 50 an apartir 1966 pu fini ariv aterm lafin 2016, US ek UK ena lintansyon renuvle sa-mem bay ilegal pu ankor 20 an, e sa san konsilte Moris, e sa malgre ki zizman binding UNCLOS obliz UK konstilte Moris.


 LALIT finn ekrir pa mwins ki trwa let a Premye Minis depi so eleksyon an Desam 2014 pu explik irzans ki Guvernman azir, al ICJ. Nu finn expoz irzans ki Guvernman azir vit, akoz pli li tarde, pli li dan enn pozisyon febles. Nu finn met divan argiman ki Guvernman bizin realize ki li enn prosesis, pa zis enn aksyon ponktyel.


 Me, Guvernman Jugnauth finn tarde dan enn fason iresponsab. LALIT truv dele li byin sere asterla, akoz sa retar la, pu reysi met enn rezolisyon lor latab pu Lasanble Zeneral UN sa lane la, pu sutenir enn tel ka divan ICJ. Me, bizin seye.


 Sa rezolisyon UN ki pu deklans sa prose divan Lakur UN bizin mars de-per ar enn kanpayn imans pu gayn sutyin politik internasyonal. E li sa sutyin la ki pu marse. Sel manyer pu ralye sutyin depi lezot pei li lor baz enn pozisyon de prinsip. Kan Moris pe konfront enn gran pwisans kuma Britanik, zis enn pozisyon de prinsip ki rann Moris for. Pu gayn sutyin lor enn baz prinsip, fode Moris dibut ferm lor prinsip pu al ver demantelman sa baz militer US lor Diego Garcia. Leta Moris bizin sezi linisyativ, dibut ferm anfaver lape mondyal, dibut ferm kont baz militer, dibut ferm kont enn politik lager konstan, kont matyer nikleer stoke Diego – e sertennman pa zis rod enn lamone pu bay depi USA.


 Dayer, baz militer la, samem lakoz tu sa sufrans la – demantelman pei Moris osi byin ki sufrans Chagosyin. Samem kifer bizin met enn “roap map” pu ferm li, fer enn ecological clean-up e dres enn plan ansam ar Chagosyin pu resettlement, antan ki Morisyin lib e indepandan, pa antan ki lepep kolonize par Grand Bretayn.  


 Dayer Grand Bretayn, lepok konsiltasyon ki li ti fer ar 2-3 parti politik ek sekter prive Moris, ti dir li ena lintansyon met dibut tu sinpleman enn “Communications Station” pa enn baz militer. Zordi, sa baz la li enn imans baz USA, avek matyer nikleer lor la. Avek rantre anviger resan Pelindaba Treaty for a Nuclear Arms Free Africa li enn problem onivo Lafrik, an zeneral. Alor, kapav ralye sutyin kan apel pu so demantelman.


 Alor, bizin al ICJ. Apre Zizman UNCLOS, LALIT ti dir Premye Minis dan enn let uver “... now the Mauritian State is, at long last, in a good position to go to the UN General Assembly, get a Resolution passed to go to the ICJ for an Advisory Opinion, and to push ahead for full sovereignty.” Avan sa, an 2013, LALIT ti fer enn kanpayn lafis nasyonal zis lor linportans al ICJ. E nu Konferans Aksyon lor Diego an 2010 ti prodir kanpayn pu al ICJ kuma enn rezolisyon. E premye fwa nu finn amenn kanpayn nasyonal lor la ti dan bann lane 1990, 20 an desela, kan LALIT ansam ek Grup Refizye Chagos, ki ti’nn alepok raptise ziska 4-5 manb, finn re-batir lalit lor Diego Garcia ek Chagos dan enn fron komin apel Rann Nu Diego! 


 Kuma nu finn deza dir dan enn let a Aneerood Jugnauth, “It is now time, also, to call for Inspections by the IAEA, under the new Secretariat of the Pelindaba Treaty for a Nuclear Arms Free Africa, and for a closing down of the Diego Garcia base, and its conversion into a Meteo Station, or to a Mauritius-controlled “Communications Station”, as it was originally supposed to have been. As Aneerood Jugnauth quipped in 2013, ‘Kisannla inn dir zot fou enn baz laba.’”


 Ankor enn fwa LALIT apel pu Guvernamn, ansam ar lezot parti politik, reprezantan Chagosyin, lapres Moris ek internasyonal, al delavan, afret enn navir, mont lor la, al Chagos, kuma enn aksyon pu sutenir sa kanpayn internasyonal ki pu donn valer sa ka ICJ la.


 Zordi USA pe gayn difikilte mintenir so depans militer. Premye siyn sa se manyer ki Prezidan Obama finn insilte so bann alye Lerop par akiz zot rod “a free ride”, par pa kontribiye ase dan OTAN.