The Lepep govt, its economic politics & where the economy is heading? (in Kreol)
05.08.2015
Guvernman Lepep, zot politik ekonomik ek lekonomi kot pe ale?
Pu preske 8 mwa, asterla, ena enn nuvo guvernman; enn guvernman ki non selman finn gayn ase larzman dan eleksyon zeneral me ki finn, osi, rafle bann minisipalite par 120 – 0 dan eleksyon minisipal.
Guvernman Lepep finn konsantre so tir pu literalman balye PTR; PTR ek so Ramgoolam ki depi lindepandans (apart 6 an kot li pa finn dan puvwar), finn konstrir enn Lanpir ek enn Leta politiko-finansye Travayis. Stratezi politik Lalyans Lepep pu ki li kapav instal limem ek asir so sirvi politik nesesit sa “netwayaz” la, me dan labsans enn program ek stratezi koeran, so kredibilite pe diminye de plizanpli.
Lalyans Lepep pa ti ena enn program politik koeran, apart zot 12 mezir ek debulonn Ramgoolam ek so leta pwiske zot finn bizin brikol enn lalyans avan eleksyon avek enn PMSD ki ti dan Guvernman Ramgoolam (Xavier ti mem prezidan komite ministeryel lor Betamax) ek PMSD mem pa ti kit Guverman volonterman ek diynman me ti gayn enn kudpye avek Ramgoolam, ek avek enn ML ki ti apenn forme. Lalyans Lepep pa ti pe atann ki zot pu eli avek enn tel mazorite alor li zis apre eleksyon ki zot pe bizin pans lor enn program ek stratezi komin koeran.
Siyn dezakor dan guvernman otur sekter finansye?
Sekter finansye (Offshore, Global Business) finn vinn santral sa bann dernye semenn la avek negosyasyon otur lakor avek Lenn lor “Double Taxation Avoidance Agreement”. Dan kontex Moris ek dan kad DTAA, kapital investiser Lenn vinn Moris, tranzite isi, ek return Lenn pu ki zot evit pey tax ki zot ti pu peye Lenn. Ek zot pey byin tigit tax Moris osi. Alor ki bel kontribisyon sa fer dan pei? Akoz konpayni Lenn bizin anrezistre ek administre ofisyelman dan Moris, zot nuri enn seri “Management Companies”, kabine odit, avoka, kabine fiskalite ek labank isi. Dan buku ka, tu seki zot ena pu peye se tax konpayni lor zot dividenn, lintere ek lot reveni me pa lor kapital. Kumsa mem pli gro surs FDI Lenn lor papye, li Moris! Li pa etonan ki Lenn depi buku lane pe rod kas sa lakor-la ek renegosye enn lot.
Azordi, Global Business kontribye 30% a Corporate Tax dan Moris ek so kontribisyon a PIB li ant 4% & 5%. Ena 10 “Management Companies” dan Moris ki rul 80% bann aktivite offshore.
Alor ki finn arive? Lutchmeenaraidoo, Bhadain antan ki Minis sekter Finansye ek Yerrigadoo finn tap zot lestoma pu anonse ki lakor avek Lenn finn debloke. Kan Sithanen sulev 3 kestyon otur nuvo lakor ki pe al siyne: revizyon Capital Gains Tax savedir pu transfer bann “drwa” pu takse profi lor inverstisman de Moris a Lenn dezyeman Lenn pu kapav taxe 7,5% lor lintere lonn labank, ek trwazyeman, Moris pa finn benefisye stati Most Favoured Nation (MFN) - savedir li pa finn gayn mem diyl privilezye ki seki gran kamarad Leta Lenn. Bhadain finn defann “nuvo lakor” ki sanze fini siyne, kantmem sekter Ofshor pa dakor ar li. Me sa finn sulev enn tel tole dan sa sekter la ki sa semenn la Lutchmeenaraidoo finn anonse dan enn renyon avek sa sekter-la ki Guvernman ankor pe negosye lor 3 pwin, ek ki tank li, li pankor siyne, pena lakor. Alor klerman, ena diferans ant Bhadain ek Lutchmeenaraidoo lor sa kestyon-la. Kifer Ofshor finn vinn osi kle?
Kapital Finansye
Ena plizyer labank/lasirans ek fon investisman finn forme otur bann pli gro konpayni: ena Bank One ek Afrasia. BAI, li ti kumanse kuma enn lasirans ki finn expann dan lezot sekter, inklir labank (Bramer bank). Ena ABC Banking ki labank grup Ah-Chuen-Sik Yuen. E sa azute avek labank Barclays (UK), HSBC (HK-Shanghai), Investec (Sidafrik/UK), Banque des Mascareignes (kapital Franse), Labank Baroda (Lenn), ek Bank of China pe rantre. Profi pu labank komersyal Moris ti plis ki Rs13 milyar an 2013. Me depi 2013 avek ralantisman dan lekonomi, labank ena tro buku likidite. Ek ena sif astronomik det sirtu pu konpayni lotel ek konstriksyon. Fas a sa, BAI, li finn servi kapital labank ek lasirans pu sey expann dan lezot sekter, ek li finn kolaps. Ena plizyer labank ki pe etann zot loperasyon dan Lafrik (BAI, li, dan Lafrik depi lontan). Ena plizyer labank ki opere dan sekter “Ofshor” ek sa li enn parti kle dan zot aktivite. Alor sa mezir 7.5% tax lor lintere pu afekte sekter labank buku. Ek nu dan enn lepok kot sekter finansye li enn sekter ki byin difisil pu kontrole avek liberalizasyon kuma nu finn truve avek BAI, kot guvernman finn bizin nasyonaliz Bramer ek BAI dan lespas enn zur. Sekter finansye telman santral ki li kapav fer lekonomi pei ekrule enn sel kut. Ek li enn sekter partikilyerman iresponsab ek imoral san okenn lyin direk ek tanzib avek prodiksyon.
Alor valer dizur, tu ankor flu lor ki pu arive kote ofshor. Eski sa sekter la pu vinn enn tinel ki kapitalis pu traverse pu al koloniz Lafrik kuma Bhadain ek leres guvernman Lafrik pe swete? Guvernman fek bizin re-negosye lakor DTAA avek Sidafrik ek sa kapav amenn dinamik pu lezot pei, sirtu dan Lafrik rod renegosye term Double Taxation Avoidance Agreement dan sa 40enn DTAA ki guvernman finn negosye?
Konfli ant Lutchmeenaraidoo ek Bhadain?
Se ki interesan politikman ek kan lye li avek sa problem DTAA la, se paret ena enn kumansman konfli ant Vishnu Lutmeenaraidoo ek Roshi Bhadain. Enn konfli ki deza kumans pwint nene otur problem BAI kan lor MBC, Roshi Bhadain donn lasirans ki pa pu servi kas bann kontribyab pu regle problem SCBG ek ki lor mem plato, Vishnu Lutmeenaraidoo vinn dir ki li, kontrerman a so zenn koleg, pa pu donn sa garanti la. Stratezi ekonomik enn Guvernman sipoze diskite a linteryer Guvernman ek non pa ou vinn kontredir ou koleg lor medya. Ek nu truv sa mem diverzans kontinye otur lakor DTAA kan Vishnu Lutmeenaraidoo vinn dir ki lakor la pa vyab tan ki li li pa sinye ek anfet, aster la, an labsans bizar de Roshi Bhadain, se Vishnu Lutmeenaraidoo ki pe pran responsabilite pu re-negosye bann kloz ki Roshi Bhadain sipoze fini negosye.
Nu finn truv Guvernman fer buku zefor pu debulonn Leta Travayis (atraver “netwayaz” Ramgoolam limem, so bann nominee, so baking finansye – Ah Teck, Rawat, etc, so bann o fonksyoner, so bann ex-minis, etc) ek se sirtu Pravind Jugnauth, “zeritye politik” SAJ, Roshi Bhadain ek Ravi Yerrigadoo ki ti bann sek defil sa loperasyon la; sa 3 fokon-la anfet finn dan lavanplan.
Lidership Lalyans Lepep
Ladireksyon guvernman Lepep finn byin sanbule aster ki Pravind Jugnauth finn retir limem kom Minis, SAJ dan UK lor vizit prive ek ti deza ena enn rol politik ase efase apre eleksyon, ek Bhadain osi dan UK. Deza labsans sa 3-la dan UK dan enn moman kot fek ena gran kriz institisyonel demontre enn gran febles kote guvernman Lepep: Xavier Duval depi PMSD ki pe ranplas SAJ. (PMSD anplin mobilizasyon politik). Ek Soodhun fini kumans lev lager ar li lor kestyon bandrol. SAJ ki ti reysi ralye Lalyans Lepep ek li ti fini asir siksesyon Pravind apre li. Aster ki lavenir Pravind Jugnauth insertin, ki lidership MSM pu ena?
Bidze 2015 – 2016
Alor se dan sa kontext apre eleksyon ki Vishnu Lutchmeenaraidoo finn prezant premye bidze sa guvernman la. Kuma nu ti analiz li dan Lalit, bidze ki ti prezante ti resanble, plis enn diskur program ki enn stratezi devlopman ki reponn problem ekonomik ki existe.
Sel zafer ki kler dan bidze Guvernman Lepep se ki li finn brod lor proze imobilye ki burzwazi istorik ti deza ena ek re-anbal li kuma enn nuvo gran “lax” ekonomik “Smart City” ek “Technopol”. Alor premye gran “lax” guvernman apiy lor proze burzwazi istorik. Bann “Smart Cities” pu konstrir lor later tablisman ek pu nesesit 120 bilyon rupi investisman dan lekel Guvernman pu kontribye, plis 7,000 arpan later pu betone pu met dibut sa bann “Smart Cities” la. Alor ki su ansyen rezim, tablisman ti pe gayn difikilte pu gayn bann permi pu sa bann proze sa, su Guvernman Lepep, pu ena enn asuplisman bann prosedir pu gayn bann permi “land conversion” ek dayer Thierry Sauzier (DG Medine), dan so interview L’express, vinn konfirm sa nuvo “amuret” ki pe ena ant Guvernman ek burzwazi istorik: “la volonté du gouvernement à faire avancer ces projets nous permettent d’être optimistes”.
Lutchmeenaraidoo pe rod fer nu krwar ki sa bann proze la pu kree par milye lanplwa ek redonn enn lelan a sekter konstriksyon. Me tu dimunn kone ki anplwa ki pu kree dan sekter konstriksyon pu disparet kan sa bann proze la fini. Anplis, li pa paret ki pu ena kit prodiksyon ki pu sorti depi sa bann mega-proze la. Apart inpe anplwa domestik ek dan komers, pa paret ena gran soz kote anplwa. Sanb de komers, limem, finn met enn dut lor fyabilite sa bann proze la. Alor ki zot finn felisit Guvernman pu so vizyon, zot finn bizin admet ki a kur ek mwayen term, sa bann mega-proze la pa amenn nanye o nivo ekonomik pu Moris.
An se ki konsern bann “technopol”, sa li ankor pli vag pu dimunn lor ki ete sa ek aparaman, dapre lapres, li pu enn plas kot pu ena bann “start up”; savedir bann nuvo konpani ki, ek bann antrepriz teknolozi inovant. Me pena nanye byin kler ek presi. Alor tusala fer nu panse ki sa bann mega-proze ka zis enn plan pu fer biznes otur “Real Estate” dan lekel burzwazi istorik, konpayni Lasinn ek posibleman Lafrans ek Lenn ek konpayni piblik kuma SIC, SICOM, ena lintere.
Dezyem zafer ki resorti dan bidze, se PME. Anfet Guvernman Lepep ena lanbisyon pu fer Moris vinn enn nasyon antreprener ek fer sekter PME vinn kolonn vertebral nu lekonomi. Ena gran gran koze lor sa parti PME la dan bidze; gran gran koze lor lansman SME Bank, gran gran koze lor kuma SMEDA pu sanze, gran gran koze lor kuma pu ankuraz bann zenn antreprener dan zot lavantir dan lemond fasinan tit-antreprener, etc, etc me pena gran gran koze lor ki sekter pu al fer PME. Ankor enn fwa tu res byen vag.
Anmemtan, tu dimunn kone ki 80% bann PME fer fayit dan zot premye kat an. Se pa enn sekter fyab ek lanplwa ki zot kree li byen efemer ek li zis maske somaz pu enn peryod letan.
Zordi, Guvernman pu investi buku larzan dan sa sekter la me li enn sekter ki rant an detres ase fasilman ek li kapav, a lon term, vinn enn ase gro fardo pu lekonomi Moris ek li danzere pu kont lor enn tel sekter ki pa kapav garanti stabilite lanplwa.
Trwazyem zafer ki resorti dan bidze se ki li pa ditu enn bidze inovan; lwin de la. Anfet pe kontiyn explawt se ki ansyen rezim ti met anplas ek pe azut enn-de zafer pu fer li paret plis Guvernman Lepep. Bann zafer kuma Ocean Economy, Medical Hub, Knowledge Hub ubyen oryantasyon ver Lafrik ek Lazi pu turism. Tusala bann lide ki ti finn espes kumans pran form su ansyen Guvernman me zot finn res bann sinp lide vid.
Dan lansanb, bidze Guvernman Lepep enn bidze ki pa adres gravite problem ekonomik ki ena zordi. Mem si finn ena sertin mezir ki reponn a azanda burzwazi, tiburzwazi ek travayer, guvernman pena enn stratezi ekonomik koeran. Mem ziska Labank Mondyal pe pran traka lakantite inegalite reveni, apovrisman dimunn ek risk “social discontent” (mekontantman sosyal) ki sa kapav antrene. Si Labank Mondyal pe pran sa traka la sa donn nu enn indikasyon gravite ki ena dan lekonomi. Anu gete kifer Labank Mondyal pe pran traka:
Traka Labank Mondyal
Rapor Labank Mondyal (Mauritius Systematic Country Diagnosis June 25, 2015) dir depi 2008 se konsomasyon dimunn ki finn responsab pu krwasans ekonomik. Kan retir inportasyon depi exportasyon total ant 2003-2008, ena enn sif negatif: -6. Ek pu 2009-2013, li pli pir ankor: -12. Exportasyon finn bese drastikman, ek kapitalis isi pe depann lor lefet ki dimunn ena enn plas travay ek pe gayn enn lapey ki permet dimunn depanse lor lartik u servis ki swa inporte, swa fabrike isi, swa tulede. Alor kan somaz dapre statistik li pe kontiyn vir otur 8% ek pa mwins (ek nu nu kone li plis ki sa akoz statistik kalkil anplwa lor baz travay enerdtan dan semenn ki resansman finn pase), Labank Mondyal trakase. Kan laplipar menaz ena gro det labank akoz lapey pa sifi pu depans sak menaz, li ankor plis trakase. Li mem dir ki kapav ena enn sityasyon grav si lintere labank monte. Li trakase ki povrete (seki tus mwins ki Rs5,821) finn relativman ogmante vinn 9.8% an 2012. Li trakase ki 40% dimunn ki travay pu viv nepli pe kapav ogmant zot reveni ek depans sifizaman pu nuri klas antreprener, kree anplwa, kree demand ki a-so-tur kree investisman. Li trakase parski riske ariv enn pwin kot enn gran pursantaz dimunn ki travay pu viv nepli ena lintere pu gard sosyete kapitalist stab. Ek pu li, sa li enn move nuvel parski li anvi enn sistem kapitalis stab.
Seki osi interesan dan rapor Labank Mondyal se referans a “kontra sosyal” ki finn ekziste depi lindepandans kot kapitalis finn gard mwayin prodiksyon pu li, ek finn kontiyn kontrol li enn kote, ek lot kote, Leta finn ena enn dub rol: premyerman devlop enn Welfer Steyt ki “redistribiye larises”, ek dezyeman alwe resurs pu permet kapitalis kree nuvo sekter ekonomik. Labank Mondyal admet ki ledikasyon ek lasante gratis, enn sekter piblik ki finn expann, finn anpes ki gran mazorite dimunn res dan lamizer. Li konstate ki depi ki marse garanti pu disik ek textil finn gayn dat expirasyon, tu finn sanze. Guvernman finn adopte politik liberalizasyon ek mem ki de so pwindevi, sa finn amenn inpe “rezilyans” kote ekonomik (kuma Sithanen ti abitye dir), li pe truve ki depi 2010, rezilta politik liberalizasyon nepli ankurazan. Dyalog “piblik-prive”, li dir, nepli ena otan lefe ki avan. E sa amenn nu a enn lot pwin. Nu analiz lor ki pe arive kote politik ek politiko-ekonomik natirelman byin diferan depi Labank Mondyal. Nu finn analiz se ki pe arive dan lekonomi ek politik buku. Dan LALIT, depi buku lane, nu finn analiz kimanyer ena enn blok istorik ki permet klas dirizan reyne.
Blok Istorik
Nu sit depi analiz LALIT Septam 2010 ki ti paret lor nu websayt ki kapav donn nu enn lide kimanyer nu analiz evolisyon blok istorik lor letan, su diferan rezim. Nu sit li parski nu panse sa analiz-la kapav donn nu plizyer lapist pu nu analiz guvernman Lalyans Lepep zordi:
“Su rezim demokratik, anzeneral kapitalism pa reysi inpoz so reyn pu lontan si li pa kolmat ansam enn espes “blok istorik” ki inklir plizyer klas sosyal, ek seksyon klas sosyal dan enn gran “konsansis” politik. Dan Moris, tultan mizanplas sa blok la finn fer otur lindistri sikriyer, ek dan dernye 60 an, finn fer li otur Parti Travayis. Se formasyon blok istorik ki asir ezemoni klas dirizan. Form ki blok istorik finn pran dan Moris, li pa sirprenan etan done ki lindistri sikriyer ti “rezondet” pei-la, ek Parti Travayis li, finn dan puvwar pandan 60 an butanbut.”
Nu ti pu kontan sit depi enn 2yem lartik LALIT (Kriz dan Kapital Moris, Kris dan burzwazi e dan so blok istorik ki o-puvwar par kamarad Lindsey 13.02.2011); enn lartik ki explik plis an-detay natir sa blok istorik-la dan lepok kot lindistri sikriyer ti dominan dan lekonomi, ek manyer blok istorik li finn sanbule amezir lindistri sikriyer transforme ek raptise.
“King Sugar detrone E, zordi, disik nepli lerwa dan lekonomi. King Sugar is no longer king. Premyerman, WTO finn asire ki nepli ena “pri garanti” ni marse garanti organize par Leta isi ek Leta dan Lerop. Zordi ena selman 3% anplwaye dan pei ki travay dan sekter kann ek disik la. An 1973, par exanp, li ti 25% travayer. Nepli ena tax sorti, alor tablisman pa kontribiye plis dan lekonomi. Anmemtan, so kapital finn antretan rant ansam ar lezot form kapital, kapital komersyal, indistriyel, dan Lotelri, biznes later, IRS, dan kraz ros, diversifikasyon agrikol, bennking ek finans, e kapital Morisyen finn mem al lezot pei (Benin, Kot Divwar, Madagascar, Seychelles, Komor, Mozambik). Alor, zordi, lindistri turist (ek so spekilasyon later ek so IRS), li enn sekter byen for. Me, pli for ankor, se petet Finans (Labank, Lasirans ki pe tir profi par milyar sak lane, lor ledo lepep, me osi lor ledo lezot kapitalist.) E lindistri sikriyer, anmemtan li pe raptise anterm kontrol lor lekonomi, li pe transforme an lindistri kannyer. Nu finn swiv sa evolisyon la dan LALIT so “Kanpayn pu Enn Lekonomi Alternativ”. E sa transformasyon la (ansam ek raptisaz zeneral sekter disik ek kann), li pe sakuy “blok istorik”. Gran planter amerde akoz zot pa pe gayn enn par ase dan melas, etan done ki asterla tablisman pu prodir etanol ar “zot” melas, ki sorti dan “zot” kann. Telman zot ankoler, e telman zot for politikman (Nita Deerpalsing ek Cader Sayed Hossen ki reprezant zot a ot vwa) ki zot pe blok proze etanol. Lot kote, tantativ pu M. Maurel (ki pa dan burzwazi tablisman, me ki gayn proteksyon Guvernman, sirtu MSM) pu met enn proze etanol dibut, finn gayn blokaz depi tablisman. Ti planter osi ankoler pu mem rezon ki gran planter, e zot osi, depandan lor burzwazi deta. Nu finn tann Kreepalloo ek lezot kan zot pe fer apel a “vizyon nu Premye Minis Navinchandra Ramgoolam” lor TV. Kote bagas, mem destabilizasyon. Sa partaz, ki abitye tom dakor ant mulen ek seki prodir zis kann, li diferan kan servi bagas pu fer elektrisite pu vann ar CEB. Bagas nepli bagas. Me, planter (ki pena kapital dan mulen) li pe tuzur resevwar enn pri “bagas”. Alor, planter pe ankoler, e zot instab, kote politik.” (...)
“Reyn kapitalis pe kontiyn rod enn Blok Istorik stab Alor, depi Eleksyon Zeneral an mwa Me, 2010 (9 mwa desela), nu pe truv sa prosesis dezespere pe kontiyne. PT ek MSM pe sey met dibut enn nuvo “blok istorik” ki pu debruye dan lintere klas kapitalist an zeneral.”
3 an apre sa lartik-la, avan eleksyon zeneral Desam 2014, nu ti konstat ki burzwazi pa ti pe sutenir lalyans PT-MMM. Ti mem ena enn espes “lagrev investisman” etan done buku proze burzwazi (sirtu burzwazi istorik) so bann proze ti'nn bloke par rezim Ramgoolam. Me kapitalis pa ti pe baking Lalyans Lepep non pli.
Lartik Lindsey ti analiz blok istorik Parti Travayis manyer ki li finn marse depi lindepandans, ek ti osi montre diferans ant blok istorik Travayis ek seki pu MSM:
“Blok istorik, li finn kontenir bann klas swivan ziska zordi: -Burzwazi istorik tablisman ki pli for, setadir proprieter laplipar bon later kann ek tu mulen, ki osi kontrol lezot laspe lekonomi (sirtu inportasyon masinnri, manze, fertilizan, prodwi farmasetik, etc). -Burzwazi deta, ki enn burzwazi ki vinn pli for atraver kontrol lor Leta, laplipar ditan atraver Parti Travayis (li pa zis dan kann ek disik, me dan komers, lindistri, konstriksyon, etc). -Gran-planter kann san mulen (ki osi proprieter mwayen transpor, etc), ki enn burzwazi emerzan, e ki ena konfli striktirel ek depandans total ar Tablisman. -Ti-planter kann, ki li osi, li enn burzwazi potansyelman emerzan, e ki ena konfli striktirel ek depandans total ar Tablisman. -Travayer, sirtu laburer ek artizan kann ek disik, ki zot osi, zot maye dan kann ek disik. “Sa blok la ki o-puvwar. Li reyne atraver enn Leta kolonyal ek lerla post-kolonyal byen for: Leta Franse avan, lerla Leta Britanik, lerla Leta Moris pe pran nesans avan Indepandans, lerla Leta Moris Post-Lindepandans ki promuvwar ek organiz prodiksyon disik pu marse Lerop. “Me, enn reyn, li existe anform politik. E depi bann lane 1950, preske tultan se Parti Travayis ki tini sa blok istorik la ansam, e burzwazi deta li alatet Blok la. Enn blok istorik li enn fenomenn politik, baze lor realite ekonomik ek realite deklas. E remarke ki Parti Travayis finn preske tultan o-puvwar depi lane 1950 ziska zordi. Sel moman li pa ti opuvwar se 3 fwa: - 9 mwa an 1982 - 1991-1995 - 2000-2005. Setadir pandan 60 an, li finn opuvwar pu plis ki 50 an. Sa “Blok Istorik” finn met dibut baze lor “ideolozi anti-tablisman” – kot Parti Travayis ralye dimunn kont dominer tablisman, ek kot li pu favoriz enn nuvo “burzwazi emerzan” ki nu apel “burzwazi deta” (akoz so krwasans depann lor kudme depi Leta). Ziska ler si u ekut Nita Deerpalsing, Shakeel Mohamed, Cader Sayed Hossen, Alain Gordon Gentil, mem Navin Ramgoolam koze, li tuzur mem diskors kont tablisman me anfaver enn nuvo burzwazi emerzan. ” (…)
“MSM kimanyer ti met enn “blok istorik” opuvwar MSM finn fer so “Blok Istorik” atraver ris Parti Travayis ek PMSD ar li, amenn enn retorik anti-tablisman ankor (Kok sante, Soley leve, Lakle uver kofor misye la!), ek lerla kree enn espes kulwar komikant ant limem ek Parti Travayis, pu suk manb Parti Travayis. (Enn nu manb ti dir bann ti-planter Sime Basin ena 2 parti, kan Travayis for, zot Travayis, kan MSM for, zot tanporerman MSM). Sindikalis Laridon ek Soodhun, rant dan sa blok la. Ti gayn lagazet The Sun, ek plitar Le Defi ek mem Radio Plus, me sa finn sanze. E, sa “blok la” pa tro reprezant lintere tablisman. Jugnauth Snr ti tultan pli “Bonapartist”, setadir li reyne lao tu klas, me selman anfendkont “pur” kapital. Antretan, MSM finn telman gayn finansman depi kapital komersyal (totalite butikye) ek kapital dan transportasyon (kamyoner) ek pa kone kot sa ankor, ki li finn met dibut so Sun Trust, enn fortinn pu lafami Jugnauth pu zot lanpir politik. Sa surs finansman la, asontur, rann MSM pli Bonapartist. Li pa bizin kurbe divan tablisman ek burzwazi istorik pu finansman politik. Li paret finn kree enn “burzwazi deta” enpe diferan depi Travayis (e parfwa li finn atir enn seksyon sa burzwazi la depi PT), kuma bann Dhookun, Ramdenee, Fon Sing, etc. Remarke ki MSM byen popiler ek Sanb Komers Sinwa, e li mem invite dan Kongre Parti Kominis Lasinn. MSM premye dan bann pro-Singapur.”
Lalyans Lepep zordi
MSM dan enn diferan sityasyon zordi: li finn reysi ris PMSD, enn-de Travayis (kuma Gowreesoo ek Gooljaury) ek enn but MMM (atraver Collendavelloo ek Lutchmeenaraidoo) ar li dan guvernman Lepep, me li finn opoz PT. Savedir pu li asir so sirvi politik, li oblize anbark dan enn stratezi pu derasinn Leta Travayis, met so prop nomini dan tu post kle dan Leta ek retir sutyin Leta ar burzwazi deta ki pros avek Travayis.
Depi dernye seminar, natir plis bonapartist Lalyans “Lepep” finn vinn pli kler: guvernman kapav retir laysenns labank ek lasirans BAI, ek anmemtan Bhadain ek Yerrigadoo al dan lasanble sindikal travayer ki zot anplwa menase ek azir kumsidire zot ki pu azir lor nom travayer. Ivor Tan Yan finn mem flat Bhadain so kalite “sindikalist”, fer li vinn kumadir li enn gran ero travayer. Nu osi truv kimanyer, tipik enn Leta bonapartist, guvernman Lepep pe fye lor lapolis ek ICAC pu “debulonn” rezim Ramgoolam. Leta bonapartist li kapav apiy timama lor burzwazi, lor lapolis, timama lor birokrasi sindikal, timama lor mobilizasyon popiler san ki li santi li bizin defann lintere anpartikilye okenn klas u seksyon klas sosyal.
Me kestyon ki poze se eski guvernman Lepep pu ena kapasite batir enn lot form blok istorik? Sirtu dan kontext kot tiburzwazi ek klas travayer pa pe fer fas a lamonte somaz, ek pa pe kapav ogmant zot reveni? Sirtu dan enn moman kot enn gran seksyon kapitalis isi depann lor puvwar dasa tiburzwazi ek travayer.
Sa fer nu return a rapor Labank Mondyal ki pe pran traka 40% popilasyon ki pe apovri ek danze “mekontantman sosyal” ki sa kapav kree. Dan labsans enn burzwazi for ki anmezir reyne, ek dan labsans enn klas travayer organize ek for politikman, tiburzwazi riske kumans mobilize kan li dezespere ek ralye deryer enn lider. Samem kalite kondisyon mir pu fasism pran.
Linportans program ek kanpayn mobilizasyon LALIT
Labank Mondyal konstate ki finn ariv enn lakrwaze kot pu bizin fer enn swa pu sap lekonomi kapitalis isi:
- Swa ogmant investisman piblik pu ki ena krwasans ekonomik ek lerla Leta redistribiye larises uswa,
- Kapitalis ki definir ki pe antrav so krwasans ekonomik, ek Leta tir sa bann antrav la ek azir pu donn li tu fasilite posib.
Pena pu dir lakel sime Labank Mondyal prefer! Li natirelman prefer dezyem opsyon-la.
Rezistans ek Bizlall kapav pu prefer premye opsyon-la – paret zot program politik pe al dan sa direksyon-la.
Lintere lezot pei
Lor kestyon lintere ekonomik, nu bizin vizilan lor stratezi ekonomik ki Guvernman Lepep finn swazir zordi. Parski nu ena enn klas travayer ase feb, parski nu tuzur dan enn instabilite ekonomik, politik ek sosyal; nu definitivman dan enn kriz zordi, sa li pu donn lokazyon a bann lafors kapitalis internasyonal/inperyalis pu rantre ek malerezman li paret pe vinn depli anpli evidan ki sa pu arive, sirtu, avek kudme Guvernman. Nu finn truv:
- Re-sinyatir proze Jin Fei, Lasinn pe investi dan proze “Smart City” dan Ros Nwar ek Domaine Les Pailles ek Bank Of China pe vinn uver enn sikirsal dan Moris.
- Lafrans (atraver Larenyon ek COI su direksyon de L'Estrac) anvi enn nuvo konpayni avyon su so kontrol dan Losean Indyin, anplis ki pe ofer “ed” “bio-farming” dan Rodrig + “ed” Moris dan sekter “inovasyon”, lenerzi renuvlab, devlopman lepor, miz anplas “Ocean Economy”.
- Lenn pu konstriksyon enn por de pes + investi dan bann “Smart Cities”. Finn ena plizyer litiz avek Lenn su guvernman Ramgoolam: dan sekter ledikasyon tersyer, lor renegosyasyon DTA, laliyn kredi ki ti pu al dan metro-leze finn renegosye pu li al dan lezot sekter.
- Roshi Bhadain finn al UK pu rod investiser dan sa lepok kot UK pe renegosye bay Diego avek US. (Anmemtan ki Pravind Jugnauth laba pu zwenn so avoka, ek SAJ laba an “vizit prive”). Lamerik prezan tulezur partu dan Moris atraver so lanbasad, ek AGOA finn renuvle pu ankor 10 an.
Sertennman sa bann pei la pa pe ed Moris benevolman ek ena bann rezon zeo-politik ki zistifye enn tel lintere ek languman pu “ed” Moris. Bizin gard antet negosyasyon UK/US pu renuvelman bay, vize inperyalist Lafrans dan Lafrik ek Losean Indyin, ek ena enn espes konfli ant Lasinn ek Lenn lor kontrol maritim (petet militer osi) Losean Indyen. Ki kalite guvernman eski sa bann leta-la anvi truve dan Moris? Ki linfliyans zot pu ena dan Moris ek larezyon?
Konklizyon
Pu LALIT, fas a sityasyon politiko-ekonomik aktyel, pa zis li enn lirzans politik, me moman propis pu nu devlop nu program pu enn lekonomi alternativ li adres kestyon kreasyon anplwa stab dan enn fason ki liber dinamik pu ki klas travayer kontrol lekonomi atraver sanzman revolisyoner, pa dan enn fason ki permet kapitalis gayn plis kontrol lor lekonomi. Nu finn fini kumans epdeyt nu kanpayn ek nu bizin mazine kuma pu ranforsi nu kanpayn.
S.K. ek .R.L. 25.07.15
