Diskur Luvertir Fet Travay LALIT par Yannick Jeanne (in Kreol)
03.05.2012
Selebrasyon Fet Travay LALIT ti fer dan Horl Mama Bul Later le 1 Me. Diskur Luvertir par Yannick Jeanne ti lans bann selebrasyon, analiz, revandikasyon dan enn latmosfer fet ek enn lanbyans pe rod progre pu klas travayer. Ala seki li ti dir dan sa diskur la:
Azordi le Premye Me, se enn zur kot nu selebre lalit travayer kont explwatasyon ek lopresyon. Enn zur kot nu komemor manifestasyon travayer dan Chicago an 1886 ki ti pe reklam zurne travay 8er tan, ek usi komemorasyon masak 1891 dan lavil Fourmie dan Lafrans kot Leta tinn ordonn pu tir lor manifestan ki, parey kuma dan Chicago, ti pe revandik zurne travay 8er tan ek meyer kondisyon travay. Li enn zur kot “travay” dibut vizavi “kapital”. Azordi se enn zur kot nu rann omaz a tu bann travayer ek militan ki finn konbat kont sistem kapitalis ek so klas burzwa ek azordi, ki li dan Moris u dan lezot pei, nu pe menn mem konba pu enn meyer sosyete lib, egal, san explwatasyon, kot limen ek lekolozi pu o-sant lalit-la kontinye!!!
Sa lane la tem nu lazurne li "Solidarite Travayer Internasyonal” kont kriz kapitalist enn tem ki byen kadre ek seki pe pase azordi zur dan lemond. Depi 4-5 banane nu pe selebre fet travay dan sa mem kontex grav, dan kontex enn seri kriz, sirtu kriz ekonomik global e li pe anpire, li pe vinn de plizanpli grav e dapre bann ekonomis (bann seki pli optimis) kriz la kitfwa pu kalme an 2015 … an 2015! Sa kriz la finn vinn expoz o-kler dan ki kalite sistem nu pe viv, li pa zis rezilta ki sistem kapitalis finn mal-zere ubyen mal-kontrole ubyen ki li ena bann fay … li pa sa! Kriz finn vinn montre nu ki sistem la-mem pa bon, li enn sistem ki baze lor kapital profi ek prodiktivite materyel, lor inegalite, lor explwatasyon enn klas (ki pu sirviv pe vann so lafors, so kuraz ek so letan) par enn lot klas (ki li pe azir kuma enn parazit, li pe viv lor dominasyon ek explwatasyon so prosen) … ala ki ete sistem kapitalis! Aster zot pe rod fer nu pey pu zot kriz pe rod fer klas travayer sarye fardo sa kriz la! Kriz la pe menas laklas uvriyer partu dan lemond , kot pe gayn plis opresyon, kot lanplwa menase, kot ena prekarite ek insekirite lanplwa, monte konsiderab somaz (Lespayn 25% somer, kot parmi bann zenn plis tuse - 51%, Lagres 21%, Lairland ek Portigal 15%) ... dan Moris to somaz li byen for me guvernman pe zwe ek bann sif pu maske li, apre kolez zot pe ankuraz bann zenn al swiv tu kalite kur, travayer pe al dan work-fare, ena travayer su-kontra lor bann santye konstriksyon, travayer PME (ki enn sekter byen frazil), ek ena buku sekter kot lanplwa menase - sekter lotelri, sekter textil ek manifaktirye, sekter ICT-BPO ... pa fini! sanzet pesimis, nu pe atann plis difikilte pli divan, nu klerman dan enn sityasyon byen byen grav, kot travayer partu dan lemond pu bizin solider, for, organize, prepare ek sude pu fer fas a sa kriz dan sistem kapitalis ek fas a klas burzwa parski lot kote, savedir klas burzwa zot zot ankor plis sude e lor la zot pu martel ek matrak de plizanpli for lor laklas travayer pu afebli li … nu bizin prepar nu a sa!
Fas a tusala, kan nu get sityasyon dan Moris, sirtu zordi enn gran Premye Me, Fet Travay, ki nu truve? Ena de gran miting, enn dan Porlwi kot ena Remake 2000 Lalyans MMM-MSM e enn lot dan Vacoas kot ena L'Alliance de l'Avenir Ptr-PMSD de gran blok ki fas a lakriz pe vinn devwal enn seri skandal lor skandal … revelasyon lor revelasyon … ki li lor Medpoint, lor kanpman Ros-Nwar, lor Jeetah, lor Betamax, lor paspor Ramgoolam, lor fami Jugnauth etc etc etc ... lor demagozi zot for! Zot pe servi demagozi pu vinn maske, pu vinn kamufle, kriz ekonomik ki pe plann lor nu zot pe pran kriz-la a la lezer, pe pretann ki nu pei rezilyan, XL Duval ti byen optimis ek pretansye kan li ti pe anons byen a-lavans enn krwasans ekonomik de 4% e azordi Labank Mondyal pe predir enn krwasans de 1.7% pu Moris! Ala rezilyans kan nu get difikilte sekter exportasyon, kan nu get larive turis an bes, kan nu get investisman etranze an net bes ... Bidze XLD pa finn propoz okenn alternativ pu ki nu fer fas a lakriz … mem dan Diskur Program guvernman, kot malgre zot konn gravite kriz-la, malgre zot kone ki nu lekonomi depann an gran parti lor marse Eropein e zot kone ki Lerop an plin kriz … zot pa finn propoz naryen de koeran pu ki Moris mat ar kriz-la. Sa diskur program la ti byen vag avek enn seri lanons ek lintansyon parmi ranforsi puvwar Prezidan Larepiblik, mizanplas referundum, ogmant nomb gard lor sime, plis kamera, plis radar lor sime ek bann mezir ekonomik vag ... ala program ki pe atann nu ziska 2015 pu fer fas a lakriz! Kote lopozisyon MMM-MSM parey … zot slogan se “Anu redres lekonomi” … ziska ler li zis enn slogan … zot pa’nn mem vinn ek enn manifesto kot zot ti kapav prezant zot program fas a kriz! Zot sel preokipasyon se tir Navin Ramgoolam depi so fotey Premye Minis … ek lerla apre partaz puvwar 3an Jugnauth, 2an Berenger. Ala seki nu bann dirizan pe prepar pu nu dan moman kriz! Ena de kwa trakase!
Kote muvman sindikal, kuma tulezan depi 5-6 banane, zot pe zwenn dan Beau-Bassin lor laplas taxi … laba usi malerezman parey. Dan enn moman de kriz, zot mal prepare, muvman sindikal finn kase but-but … ek kuma tulezan pu ena enn sanblan lakorite ant bann seki a latet birokrasi sindikal e se zot mem ki responsab debandad, fraktir ek afeblisman muvman sindikal, zot plis preokipe avek tir lor zot kamarad ek anmemtan ena parmi ena bann lintere birokratik personel! Ala kot nu muvman sindikal finn tombe!
Aster nu isi dan Gran Rivyer, nu nu konsyan lor seki pe pase, nu konsyan lor gravite kriz. Nu pa dir ki nu ena enn formil mazik kont kriz, me nu dir ki nu bizin re-oryant nu lekonomi ver enn lekonomi alternativ ki baze lor diversifikasyon agrikol, reform agrer, prodiksyon manze kot sa pu kree lanplwa masif. Li pa bann demand inposib sa. O-kontrer li plis konkre ki sa bann vag lintansyon dan diskur program ki pu anfons pei plis dan kriz. Seki nu bizin asterla se ralye sa volonte politik parmi travayer, ralye klas travayer otur sa bann demand la!
Mersi kamarad,
Bonn Fet Travay!
Viv linite travayer!
Viv lalit internasyonal klas travayer!
Viv solidarite internasyonal klas travayer!
