The Political Situation in Mauritius, 2011 and early 2012 by Rajni Lallah (in Kreol)
30.01.2012
Sityasyon politik li pa separe depi sityasyon ekonomik, e kuma tu dimunn dan lemond e dan Moris kone, sistem kapitalist dan enn kriz, ubyen plito enn seri kriz, petet pli pir ki zame dan so listwar 250 an.
Lekonomi kapitalist an kriz
Kan nuvo Minis Finans PMSD, Xavier Duval ti prezant so premye Bidze an 2011, u pa ti pu dir ki ena enn kriz ekonomik grav pe vini kan u get so bann mezir ekonomik. Li pa ti pe reponn a gravite kriz ekonomik ditu. Ariv kumansman 2012, Xavier Duval anonse ki li pe fer enn letid lor seki lagazet finn apel “linpak evantyel eklatman parsyel Zonn Euro”. Lanons so “letid” ti vini avan-mem ki Lafrans perdi so 3A Standard and Poors ki pu vedir ena tu sans Lafrans pu bizin pey lintere pli ot pu larzan ki pei-la pran prete. Alor sityasyon finn anpire depi Duval anons so letid. Dayer, sa li pa premye letid lor kriz dan Zonn Euro ki guvernman finn fer. Minis Finans avan li, Pravind Jugnauth kan li ti ankor dan Guvernman, ankor Minis Finans, ti fer enn lot letid lor kriz dan Zonn Euro ek sa letid-la ti vinn so zistifikasyon pu ERCP (Economic Restructuring and Competitiveness Programme). ERCP li, ti enn versyon 3.0 depi Stimulus Package Sithanen, premye Minis Finans guvernman PT an 2005-2010. Apre sa, Sithanen ti introdwir versyon 2.0 apel “Additional Stimulus Package”.
Pa bizin fer gran letid pu kone ki kriz Euro pu ena enn gran lefe lor lekonomi kapitalist Moris. Kuma nu dir, ansyen Minis Finans Pravind Jugnauth ti deza analiz li. Preske tu reveni lindistri sikriyer, li an Euro, 75% turis sorti Lerop, 70% lantrepriz exportater ek 65% lantrepriz ICT/BPO zot reveni sorti Lerop. Pa bizin al lwin pu kone kriz dan Zonn Euro li grav pu lekonomi kapitalist isi.
Vole apre vole kriz pe kontinye depi 2008 kan ti ena kriz finansyer dan Lerop ek US. Kriz dan Lerop pe kontinye agrave. Ena kriz lenerzi osi. Gaz so pri fini ogmante. Larsenal militer US finn pwinte ver Iran, Iran pe menas fermtir Detrwa Dormuz, e sa menas la pe fer pri petrol monte fles lor marse mondyal. Kote pri manze osi, ena gran-gran problem. Cyril Monty, veritab exper lor alimantasyon e ki ti ansarz fon Guvernman pu Sekirite Alimanter ziska so kontra pa ti renuvle, pe predir ki pri manze pu kontiyn ogmante an 2012.
Manntra guvernman pa finn sanze dan sa 2 an-la, me lekonomi li pe kontiyn rant dan petrin.
* Manntra lor kimanyer bizin “turn ver Lest”, me pankor ena gran progre apart lanons, kuma lanons gro investisman Singapur pu mega-proze.
* Jin Fei pa finn dekole. Tu infrastriktir fini mete, me nanye pa pe buze.
* Proze Neo-Town asterla fin Zanvye pe montre siyn buze, me li osi, pa tro konvinkan.
Antretan, bann nuvo sekter pa pe fer gran progre non-pli:
* Kote vila IRS, zis mem si 336 finn vande (e zot enn devlopman ase orib), pandan 7 an, ankor ena 573 ki pa pe kapav debarase.
* Ena nuvo mall finn monte: Bagatelle, Cascavelle, ek ankor ki pe al monte kuma Neotown. Anmemtan ena mall ki pe bizin restriktire parski zot pa finn marse, kuma Phoenix Les Halles.
* Ena retar dan gran proze infratriktir kuma Bagatelle Dam ek metro-leze, malgre gran-gran lanons lane apre lane. Zot kuma bann miraz: zot enn laparans ki, kan u koste ar zot, zot al pli lwen.
Aster Minis Finans Duval pe anons liniversite ek lasante prive kuma bann nuvo sekter ki Guvernman pe ankuraze.
Siyn konfli politik lor oriyantasyon politik ekonomik
Ena lartik dan medya tulezur ki montre gravite kriz ekonomik, ki li isi, ki li onivo mondyal. Me etonaman, sa bann lartik-la dekonekte depi deba lor politik ekonomik.
Terin kot pe plis truv deba uver ek konfli an piblik se kote sekter finansye. Depi 2005, kan ti ena guvernman Lalyans Sosyal Ramgoolam, nu finn truv konfli Bheenick avek kapitalist exportater ki pe rod depresyasyon rupi (ek so form politik ti personifye par konfli Bheenick ek Sithanen). Pli resaman, finn ena konfli uver ant Bheenick (avek kudme Mohamed Vayid) avek banksters, sekter labank ki pe fer siper-profi dan moman kot ena kriz ekonomik, ki li pe reprezante dan sa deba-la par Pipo Forget. Kapitalist inportater ki ena lintere ki rupi pa depresye pu li kapav aste marsandiz pli bomarse finn truv so reprezantan dan Bheenick ek Vayid.
Ena osi lezot terin konfli ki inpe pli vwale. Par ekzanp ant Minis ICT Chedumbrum Pillay ek Mauritius Telecom. Minis finn atak France Telecom ki ena 40% aksyon dan Mauritius Telecom dan enn premye tan. Lerla aster, pe ena konfli direk avek nomini PT lor bord, partikilyerman Sarat Lallah. La osi, malgre ki konfli la kapav fer Minis Chedumbrum paret kuma enn gran progresis ki pe rod defann travayer ki MT pe refiz anplwaye lor enn baz permanan, kan get byin, Minis la so bi se pu briz monopol Mauritius Telecom pu ki lezot konpayni telecom kapav rant dan sa sekter la pu fer biznes. Alor la osi, ena enn konfli politik ki reflet lintere deklas diferan seksyon kapitalis.
Dan sekter lenerzi ti ena proze CT Power lor lekel ti ena gran konfli politik ant guvernman Ramgoolam ek MMM. An Zanvye 2011, Kabine Minis ti pran desizyon pu abandonn sa proze-la. Lerla an Avril, omilye so diskur dan selebrasyon Varusha Pirapu, Navin Ramgoolam al anonse ki li pu reget so pozisyon apre ki Federasyon Tanp Tamil finn vinn a-la-reskus CT Power. Ep! Ariv Desam 2011, CEB anonse ki li pe fer proze zenerater kot La Mecque, lor tablisman Medine. Sa vedir klerman ena tu kalite konfli.
Dan sekter lenerzi tuzur, sa kontradiksyon ant laliyn “protez lanvironnman” enn kote, ek “prodir kuran bomarse” lot kote finn vinn byin kler. Ena osi kontradiksyon ant “lanvironnman” ek presyon diferan lobi kapitalist lokal. Burzwazi istorik, ziska ler, ankor ase for pu kapav etablir ki bann sel proze ki al delavan se proze dan lekel li ete. Si u pa inklir li, u proze pu sibir enn kanpayn orkestre.
Kote sekter lasante, ena enn ka dan Competition Commission kont lasirans BAI akoz li favoriz Lopital prive Apollo Bramwell, konpayni lasante ki BAI posede.
Alor ena siyn konfli a-linteryer klas kapitalist limem. E sa konfli la, li pran enn form politik osi. Anmemtan, remiz ankestyon politik ekonomik kapitalist pa finn vremem vinn lor azanda dan medya meynstriym. Sa li ase normal dan labsans enn mobilizasyon klas travayer ki ena kom bi pu chalennj sistem kapitalist, ek so lozik, anmemtan ki chalennj so lekonomi ankriz.
Deba ek konfli politik lor lezot size
Finn ena enn seri pwin lor lekel finn ena deba politik, suvan avek kontribisyon LALIT:
Langaz kreol – ki finn finalman introdwir dan lekol primer. Tu dimunn ki nu zwenn partu kot nu ale pe felisit LALIT pu sa.
Palestinn – akoz presyon ki LALIT ek lezot lorganizasyon ki travay ansam ar nu finn mete, guvernman PT-PMSD finn bizin pran pozisyon pli ferm pu sutenir Leta Palestinyin, e MMM osi finn bizin swiv.
Diego – Pu premye fwa, su presyon LALIT (ek ankor enn fwa, nu bann alye pros), guvernman finn met enn ka dan enn Tribinal internasyonal. Ramgoolam finn anonse ki li ena enn stratezi pu regayn Chagos, me ki sa stratezi-la, li pu gard li sekre. MMM (avek rezon petet) finn dir ki seki guvernman pe fer pa sifi, me MMM pa ti fer nanye li kan li ti dan guvernman, e li pa propoze ki bizin fer asterla nonpli. Tuzur, zis LALIT ena enn politik koeran lor la.
Reform Elektoral – Ena enn seri negosyasyon pe ale lor reform elektoral. Kote politik, PT, MMM, MSM, PMSD pe oblize dir an piblik ki zot pozisyon ete klerman. LALIT nu pozisyon finn deza byin kler ek piblik lor sa kestyon la depi lontan. Anmemtan ki pe ena deba lor reform elektoral, fayit stratezi legalist Rezistans ek Alternativ pe vinn pli kler, e danze kan tu dimunn finn an konfizyon, e finn amene an bato, li malerezman pe vinn kler.
Penndemor – Finn ena konfli alinteryer guvernman lor sa kestyon la. PMSD kont, MMM kont ek PT ek MSM anfaver. LALIT li tultan pran pozisyon kont penn de mor.
Lavortman – Medya finn anons bil pu legalizasyon lavortman lor sertin kondisyon. Sa osi LALIT ena enn pozisyon ferm lor la. Klerman Minis Lazistis, Yatin Varma, pe anvi vini avek enn lalwa, sirtu kan DPP finn anonse ki li difisil purswiv avek enn tel lalwa existan. PMSD finn pran pozisyon pu dir ki sa deba la bizin fer lor terin “drwa”, pa lor terin “relizye”. MMM finn reysi pa dir nanye piblikman ziska ler.
Employment Relations Act (ERA) finn kontiyn res lor azanda malgre divizyon sindikal ek diverzans lor taktik dan muvman sindikal. LALIT finn amenn kanpayn kont sa 2 lalwa la, e finn denons bann birokrasi sindika ki finn rod tir lavantaz pu zot mem, antan ki birokrat, ladan.
Local Government Act – Finn ena non-deba lor Local Governmant Act sitan finn ena kafuyaz avek Aimee so bil ki li finn mete, lerla retire a plizyer repriz. Deza, ti ena problem pu kone ki seksyon lalwa 1989 uswa 2003 ki aplike, ki lalwa 1989 u 2003 ki nepli aplike. Seki kler se ki li pa aprofondi demokrasi ditu. Li fer lekontrer. Sa osi LALIT finn byen inplike dan muvman pu plis demokrasi onivo rezyonal.
Efervesans politik
Kote politik, finn ena buku efervesans su presyon sa gran kriz ekonomik la. Dan Bilan MMM, zot gran fyerte se ki zot finn reysi eklat guvernman, ki zot ti fer atraver skandal Medpoint. Finn ena demisyon MSM dan guvernman; enn guvernman ki ti deza instab depi zur rezilta eleksyon zeneral 2010. Pravind Jugnauth finn tase dan lopozisyon ek pe bizin konpoze avek enn MMM ki anvi enn rimeyk pa ar li, me avek so papa. Nu finn osi konstat rol ek prezans politik SAJ depi dan so pantuf dan Reduit an 2011. Nuvo guvernman PT-PMSD pe rule avek enn timazorite avek 2 ex-MSM ki Ramgoolam finn reysi lapes ek avek sutyin Mouvement Rodriguais. Anterm depite dan Parlman, PT finn byin afebli. PMSD li, finn monte an grad. Xavier Duval finn vinn Minis Finans. Lot Minis PMSD, Sik Yuen ti deza gayn portfey ministeryel plis inportan kan li finn ranplas Soodhun kom Minis komers. E sa, byin avan demisyon MSM. Apre, li finn monte ankor, vinn Minis Turism.
Guvernman PT-PMSD
Navin Ramgoolam finn etablir so stil reyn prezidansyel mem si li pankor gayn li lor papye dan form enn 2yem Repiblik. Tu so Minis ek depite pa kapav anons naryen, mem konstriksyon enn pon, san atribiye li ek “vizyon dokter Navinchandra …”
Ariv kanpayn elektoral 2010, bann “MSM” ki ti finn zwenn PT e ki ti plis divan-divan dan guvernman Lalyans Sosyal kuma Sithanen ek Gokhool finn bizin ale. Seki finn reste dan bann rekri PT ki sorti dan MSM, kuma Bappoo ek Choonee, relativman trankil, politikman. Dayer MSM-mem finn bizin kit guvernman, ale. Bann Travayis “ruz pir ek dir” finn kriye viktwar.
Me, li enn Parti Travayis ki paret konpoze de plizyer klan:
-Klan Beebeejaun, ki anmemtan reprezant lintere ekonomik BAI dan guvernman, ek ki No. 2 dan guvernman.
-Tandans sanse “Demokratizasyon Lekonomi” (ki viz pu agrandi burzwazi deta ek ki an konfli avek burzwazi istorik). Sa tandans-la sirtu reprezante par Cader Sayed-Hossen (ki finn vinn Minis Komers), Nita Deerpalsing (ki finn ranplas J.Burty David kom prinsipal portparol PT).
-Klan Boolell, kot Arvind Boolell tu dernyeman finn piblikman deklar so lintansyon pu pran lidersip PT “lezitiman” kan lemoman vini. Li det pa ditu kontan ki Bachoo, ki pa enn Travayis pir ek dir, finn devans li dan yerarsi ministeryel. (Bachoo finn vinn no. 4 dan guvernman tandis ki Boolell li selman no. 5).
Blok Istorik
Pu ki klas dirizan reyne, li oblize ris seksyon lezot klas avek li. Burzwazi li pa kapav reyne tusel. Li bizin etablir enn blok istorik dan lintere tu bann kapitalist an zeneral. Li bizin fabrik enn blok ki ase stab, e ki ena potansyel pu amorti bann lager klan konstan ki tultan gayne ant diferan kapitalist. E, akoz li enn klas telman tipti, li bizin ris but-but dan lezot klas ar li. Tusala, li enn proze politik.
Depi lindepandans, blok istorik ki PT ti batir ti santre lor preske tu klas sosyal dan lindistri sikriyer, enn sekter ki alepok ti pilye lekonomi. Dan sa blok istorik la, ti ena enn seksyon burzwazi istorik (Claude Lagesse, Didier Maingard, Sir Claude Noel, enn but dan klan Leclezio, klan Gujadhur), gran planter kann, tiplanter ek meteye (ki ti suvan azan PT), ek enn seksyon muvman sindikal otur MLC ki ti kapav ris travayer lindistri sikriyer ar li (sirtu PWU ek AGWU). Sa blok istorik santre otur lindistri sikriyer ti inpoz enn kalite reyn ki ti permet Leta Travayis agrandi ek ranforsi burzwazi deta (formasyon enn nuvo seksyon dan gran burzwazi ki depann lor sutyin Leta pu li etablir limem kuma burzwazi dan lezot sekter lekonomi) anmemtan ki li ris sertin kus tiburzwazi ek enn seksyon klas travayer (atraver MLC) avek li.
Depi dernye 10-15 an, avek kriz sistemik finn ena gran sanzman striktirel dan lindistri sikriyer ki finn amenn enn gran sanbulman dan sekter-la ek sa, asontur, finn sakuy sa ansyin blok istorik la. Sa dernye 10 an finn marke par bann gran konfli dan lindistri sikriyer amezir ki lindistri sikriyer transforme pu li vinn enn lindistri kann: finn ena gran konfli osi, kuma par ekzanp konfli ant rezim Ramgoolam ek MSPA an 2007, gran konfli ant CEB ek IPP tablisman, ant planter ek tablisman lor pri bagas ek melas.
An 2011, finn ena osi restriktirasyon sa 6 para-etatik ki ti finanse par lamone CESS (enn tax lor disik) ek lisansiman 400 travayer ki ti pe travay dan sa bann paraetatik la. Depi byin lontan tablisman ek planter ti pe dimann rediksyon lamone CESS.
Ver enn nuvo blok istorik?
Ena buku siyn ki pe buz ver formasyon enn nuvo blok istorik anmemtan ki lindistri kann ek lezot sekter lekonomi pe transforme:
Ti ena an Zin 2011 sa diskur bizar Navin Ramgoolam kot tanp Mama Tookay pu luvertir lakup kot li ti dir ki so papa ti pran enn desizyon konsyan pu sutenir lindistri sikriyer atraver negosyasyon kota ek pri disik garanti, e ki li osi parey, li krwar dan lindistri kann ek li pu sutenir li, mem si li reprezant zis 2.9% lekonomi. Navin Ramgoolam dan sa mem diskur la finn dir ki se pu sa rezon la ki guvernman finn negosye “lakor istorik” avek MSPA an 2007 pu ki planter, meteye, laburer ek artizan vinn “parti prenant” (gayn zot par) dan lindistri kann. Li finn anonse avek plizyer referans a “kamarad Jacques” (Jacques d'Unienville, CEO Omnicane ki dan kann, setadir ki prodwir disik, kuran ek ena proze prodiksyon etanol) ki guvernman aktyelman anprosesis negosyasyon lor dernye parti sa “lakor istorik” ki konsern prodiksyon etanol.
Avek restriktirasyon lindistri sikriyer, ena formasyon nuvo konpayni kuma Omnicane kot pu premye fwa SIT ek NPF ena aksyon (35% kote SIT ek 10.09% kot NPF) ek zot tulede ena manb (mem si li plito sinbolik) lor bord direksyon Omnicane. Omnicane finn ramas Alcodis, konpayni Roland Maurel (ki li, li form parti burzwazi deta) ki ti, avan sa, sey prodwir etanol san mars ar tablisman, enn zafer ki, kuma mo finn mansyone, pa tro posib. Pandan 2011, finn ena siyn nuvo raprosman ant Navin Ramgoolam avek “kamarad Jacques” ek osi klan Guimbeau dan Lesid, ki finn pran prete buku larzan pu devlop zot distilri.
Mem ki Navin Ramgoolam finn anons ki negosyasyon anprosesis, problem otur pri bagas ek melas ki planter sipoze gayne, li res antye. Ankor ena litiz ant MSPA ek CEB lor pri CEB pu peye pu kuran prodwir par IPP tablisman. Alor bann gran konfli dan lindistri kann ki nu finn truve depi 2007 ankor antye.
Muvman Sindikal ek blok istorik
Anmemtan, finn ena rekonpozisyon sa seksyon muvman sindikal ki so rol ti pu ris travayer dan blok istorik. Tradisyonelman, Plantation Workers Union (PWU), Artisan and General Workers Union (AGWU) dan Mauritius Labour Congress (MLC) ki ti asim sa rol-la. Depi 2007, nu finn truv siyn ki ena enn nuvo seksyon muvman sindikal ki pe kumans asim sa mem rol la. An 2007, Union of Artisans of the Sugar Industry (UASI) ek General Workers Federation, (GWF) ti, par exanp, felisit Nita Deerpalsing, enn bann responsab selil “demokratizasyon lekonomi” dan PT pu so travay andefans drwa travayer kan guvernman ti pe amand Sugar Industry Efficiency Act, (SIEA). An 2010, Ashok Subron, negosyater Joint Negotiating Panel (JNP) sindika lindistri sikriyer ti pe vante ki Navin Ramgoolam finn sonn li lor so portab pu negosyasyon ki finn abuti dan “lakor istorik” ki finn fer travayer lindistri sikriyer gayn 20% ogmantasyon lapey. Navin Ramgoolam finn intervenir politikman pu ki gayn sa “lakor istorik”la. Lerla le dan L’Express 6 Ut 2010 u lir ki A. Subron pe dir, ‘Je tiens a rassurer la MSPA que les syndicats sont en faveur d’activites productives pour le pays a travers la canne….’. Setadir, li fer serman an piblik ki li dan sa nuvo blok istorik, ki pa otur disik sann kut la, me otur kann. Ariv 2011, Ashok Subron sann kut la, alinteryer sa blok istorik la vinn a-la-reskus Minis Travay Shakeel Mohamed, akiz patrona lindistri sikriyer ki zot pe kas lakor-la “lor ledo Minister Travay”. Ashok Subron, atraver UASI, GWF ek JNP paret pe asim mem rol dan blok istorik ki PWU, AGWU ek MLC ti ena tradisyonelman.
Mem andeor lindistri sikriyer osi, an 2011, nu finn truve kimanyer Ashok Subron ek GWF finn azir dan muvman travayer Infinity ki finn permet Minis PT Shakeel Mohamed rant andan dan lagrev lafin travayer Infinity pu vizit grevis. Ti mem ariv ziska enn sityasyon ridikil kot Ashok Subron ek Serge Jauffret res lor latab negosyasyon avek Shakeel Mohamed kan Jocelyne Minerve ki ti dan mem negosyasyon pe fer wokawt.
Onivo politik dan ka legal Rezistans ek Alternativ ek Blok 104 dan Privy Council, se pa avoka Leta ki anonse si pa pu reklam costs u non, se … Navin Ramgoolam anpersonn. Sa li enn muv klerman politik. E li azut dan sa prosesis kree enn “monark” depi enn Premye Minis ki Navin Ramgoolam pe fer. Ashok Subron so reaksyon a sa, se ki li enn desizyon “lozik”. Purtan zame Guvernman, ni mem Parti Travayis, finn anons so pozisyon lor konteni zot ka. Zis monark ki finn fer sa.
Agrandisman baz sosyal pu nuvo blok istorik
Anmemtan ki guvernman Travayis finn fer enn swa konsyan pu sutenir lindistri kann ek pe ena enn rekonpozisyon blok istorik avek enn nuvo lekilib dan sa sekter la, PT ena osi stratezi pu agrandi burzwazi deta ek devlop nuvo baz pu sa nuvo blok istorik anformasyon. Sa, li enn lot laspe so politik “demokratizasyon lekonomi”. Dan sekter turism par ekzanp, aster ena 40% turist ki pa res dan lotel. Zot res dan bengalo. Enn nuvo kus ti-antreprener dan turism finn forme. Politik PT, se pu favoriz kreasyon tipti ek mwayin antrepriz dan otan sekter posib. Alor guvernman PT-PMSD pe donn tu kalite fasilite permi, laysenns, lonn pu lans PME. Sa kus ti-antreprener, ti-kontrakter li depandan lor sutyin Leta Travayis pu so sirvi.
Agrandisman sekter PME pe fer odetriman klas travayer. Dan sekter PME, ena mwins sekirite anplwa, pena award, kondisyon travay pli ba. Anplis, li pli difisil pu travayer dan PME organize pu defann so lintere. E zordi, su inpilsyon PT, ena plis ki 40% travayer travay dan sa bann sekter osi insekyur, osi bankal pu travay.
PT
Dan dernye eleksyon zeneral, Navin Ramgoolam ti dir li pe rod gayn mazorite 3/4 dan Parlman. Li pa finn gayn so 3/4. Anterm nimerik, lafors PT finn diminye. An 2005, PT ti ena 36 depite, tandi ki ariv 2010, kan li finn fer lalyans avek MSM ek PMSD, apre eleksyon li finn gayn zis 29 depite. Zordi, li ena tu zis enn mazorite avek sutyin PMSD, MR ek 2 ex-MSM ki Navin Ramgoolam finn reysi lapes.
Zordi pe ena buku spekilasyon lor ki negosyasyon lor reform elektoral reprezante. Eski reform elektoral pu form parti enn pli gran lakor politik ki pu inklir partaz politik ant Prezidan Repiblik ek Premye Minis dan kad enn 2yem Repiblik? Remarke ki Berenger resaman finn servi ogmantasyon puvwar Prezidan Repiblik kuma enn labwet dan bann “vals lalyans” ki finn ena dernyeman. Me, seki nu kapav dir, se enn 2yem Repiblik, dan enn downturn kuma nu pe viv zordi, li pa pu amenn naryen pozitif pu travayer. Li ena gran risk amenn nuvo degre dominasyon.
MSM
Dimunn ti ase etone par lakantite tiket ki MSM ti gayne dan dernye eleksyon zeneral pu enn very small party kuma Shakeel Mohamed ti apel li. MSM ti gayn 12 depite ek 5 Minister apre eleksyon 2010. Dan deba lor Medpoint, li finn enn lokazyon pu analiz kimanyer MSM pwiz so lafors depi Sun Trust. Li ena larzan pu tini li antan ki enn parti politik. Li ena larzan Sun Trust a so dispozisyon pu rul kanpayn elektoral. Finn ena osi buku deba lor rol Prezidan Repiblik, Aneerood Jugnauth, ki ankor ena enn rol politik byin gran mem si li dan Reduit, presizeman parski limem sef Sun Trust.
Dan dernye kriz politik, MSM finn sorti perdan. MSM finn bizin sarye fardo Medpoint li tusel. Li finn demisyone depi guvernman ek li finn bizin koste avek enn MMM ki pe koz “rimeyk” ar papa Pravind Jugnauth, pa ar Pravind Jugnauth limem. Asterla ena ka ICAC pe menas Pravind Jugnauth e nu pa kone ki sa pu amene.
Avan MSM demisyone, so bann tantativ pu deloz sertin nomini Travayis dan pozisyon kle dan Leta pu li kapav met so nomini politik finn eswe. Soodhun, par ekzanp, kan li ti Minis Komers ti pe sey deloz proteze ansyin Minis Jeetah. Navin Ramgoolam finn finalman ranplas Soodhun par Minis PMSD Sik Yuen.
Ti ena enn lepok pandan bann lane 1983 – 1995 kot ti ena enn “Leta Jugnauth”, kot Aneerood Jugnauth ti ena so dimunn ki li finn nome partu dan laparey deta. Kestyon poze ki finn ariv sa “Leta Jugnauth”-la? Eski so bann nomini finn vinn Travayis? Eski Ramgoolam finn ranplas tu nomini Jugnauth dan laparey deta? Eski Navin Ramgoolam pe rod kree so “Leta Jugnauth” pu li?
MMM
Avan eleksyon 2010, MMM ti paret finn afebli net. Dan eleksyon 2010, li finn fer enn ti remonte elektoral, sirtu dan lavil, me li finn balye dan lakanpayn. Dan lavil, li finn elir tu so depite dan Curepipe, Beau-Bassin-Rose-Hill, regayn inpe depite dan Port-Louis ek gayn enn depite dan Vacoas. Apart Ganoo dan no. 14, li pa finn kapav elir okenn depite dan lakanpayn. MMM finn redwir a enn parti lavil ek li nepli dan enn pozisyon pu ena pretansyon ki li enn parti “nasayonal”. Li selman kapav ekziste dan kad enn lalyans politik, omwen ena reprezantasyon proporsyonel, ubyen enn split-a-3.
So sel gran lafors se ki li ankor ena kapasite pu determinn ki pu lor azanda politik, e li fer sa sirtu atraver linfliyans ki li ena dan medya. Baz sosyal medya (depi proprieter, CEO ziska zurnalist), li mem baz sosyal irbin ki MMM ena. Pandan kriz politik ek apre, li finn dominn konteni medya avek so azanda politik “vals lalyans”, rimeyk, ripley, timama koste ar PT, timama elwayne. Kan MMM ule, lerla koz ka koripsyon. Kan MMM ule, tuf tu koze lor ka koripsyon. Medya opere kuma enn take lalimyer ki zis MMM kontrole.
Gran explwa ki MMM dir li finn reysi fer an 2011, se pu eklat guvernman atraver so kanpayn lor bann skandal politik, sirtu Medpoint. So lot gran fyerte, se ki li finn reysi fer re-integre Rehana Ameer dan MBC. MMM finn reysi fer sa avek sutyin enn seksyon muvman sindikal (sirtu sindikalist Bizlall), ek avek kudme medya. E drolman, prinsipal konserne, Rehanna Ameer finn remersye Berenger osi byin ki Ramgoolam pu so reintegrasyon.
Dan dernye 2 an, finn ena enn-de siyn konfli alinteryer MMM. Finn ena lartik pu remet ankestyon stratezi politik MMM siyne par enn grup militan MMM apre eleksyon 2010. Finn ena enn seri lartik siyne par diferan manb Jeunesse Militante, lel zenn MMM, dan Forum Le Mauricien ki exprim enn pozisyon diferan depi laliyn Berenger. Ena Obeegadoo ki pe pozisyonn li kom zeritye politik Berenger. Me anterm deklas, MMM finn vinn deplizanpli inkoeran.
So bilan 2011 siyne Bhagwan ek Obeegadoo apel “S'indigner et Resister pour Transformer”, me kan get konteni, li byin vag ek flas. MMM dir li pu dan kan “vilnerab, travayer, klas mwayenn pu defann puvwar dasa, sekirite piblik, demokrasi, linzistis ek kont koripsyon”. Me, so bann priz pozisyon byen suvan met li dan kan burzwazi istorik, kote lekonomi, ek dan kan lareaksyon, kote sosyal.
Rodrig
Finn ena buku efervesans politik dan Rodrig osi. Dan eleksyon parsyel 2011, ti ena enn dror ant MR ek OPR. Finn ena formasyon nuvo parti Johnson Roussety FPR. Ena osi nuvo parti indepandantist MIR. Kanpayn elektoral pu eleksyon zeneral finn fini sofe depi avan Nomination Day. Li pu interesan pu swiv eleksyon kan ena sa nuvo konfigirasyon politik la. Li pu osi interesan pu gete kimanyer PR marse laba.
Wanted, 15,000 Youngsters
An 2011, finn ena fenomenn “Wanted 15,000 Youngsters”. Li ti kumanse kuma enn muvman lor Facebook, kuma enn muvman virtyel, li ti sibir enn tantativ OPA depi A.Subron ki pa ti marse, ek aster li paret finn balye depi lasenn depi li ti fer so dernye aksyon balye divan Parlman.
Medya
Ti ena buku konfli ek sanzman dan medya dernye fwa ki nu ti analiz li kumansman 2011 (get papye “Medya so rol ek Puvwar Politik” par Rada Kistnasamy lor websayt LALIT). Depi lerla, finn ena sertin sanzman: Jean-Claude de L'Estrac finn anonse piblikman ki li pe kit L'Express ek inpe apre, La Sentinelle finn perdi kes Lakur ek retir enn 2yem ka lakur pu chalennj mazorite BAI reprezante par Hossen-Jean-Marie Richard-Fon Sing dan Viva Voce ki propriyeter Radio One. Ofet de L'Estrac finn kit medya net kan li finn nome Sekreter-Zeneral Komisyon Losean Indyin. Lindsay Riviere finn ateri L'Express apre ki li finn travay Business Magazine. Kuma nu kone, limem ti enpe mastermayn pu fer MMM vinn enn parti pro-burzwa, dan bann lane 1970. Gaetan Seneque finn nome redakter Le Mauricien ki pe devlop versyon lagazet onnlayn osi, e zordi li dan pre-retret.
Kriz dan organizasyon otur Leta
Finn ena kriz dan enn seri lorganizasyon ki ena lyin avek Leta. MFPA ankriz: ena gran lager ant Chermenn Bord ek Direktris.
Dan MASA, ti ena sityasyon kot preske bord la net, inklir so Prezidan, ti demisyone.
Dan seksyon Moris Amnesty Internasyonal finn ena gran konfli ant Prezidan bord ek Direkter.
Kote organizasyon sosyal finanse par lamone CSR osi, ena kriz. Larzan CSR finn diminye depi ki guvernman finn sanz manyer ki kalkil pursantaz ki konpayni peye pu CSR ki vedir sa bann organizasyon-la pu bizin rule ar mwins larzan, uswa ferm zot proze. E sa sistem CSR pe vinn byen inpopiler parmi bann dimunn ki donn kudme dan travay sosyal.
Kriz Sosyal
Kriz sosyal ki finn akonpayn kriz ekonomik finn kontinye. Finn kontinye ena krim atros dan institisyon lafami, e bann dram ki vreman trazik.
Kan nu byen gete, lirzans enn gran sanzman, enn gran mobilizasyon lor baz enn program anti-kapitalist ek pro-sosyalist, li pli neseser zordi ki zame li ti ete avan, ki li dan Moris, ki li onivo internasyonal. Alor, mo espere deba la ed nu al ver aksyon pu sa kalite sanzman realite la. Parski aksyon ki pa baze lor sa kalite konpreansyon an komin sityasyon politik, li pu aksyon dan vid. Me, aksyon avek sa kalite refleksyon ek partaz lide, ek konpreansyon stratezi politik lezot, li ena sans vinn byen for. Kifer? Anparti akoz ena telman kriz dan sistem kapitalist zordi ki li pe dimann sanzman, li.
Rajni Lallah
