Bankruptcy of Bourgeois Political Parties on Diego Garcia Base Closure (in Kreol)
27.11.2011
Seki swiv se enn lartik baze lor transkripsyon seki Kisna Kistnasamy finn koze dan Eta-de-Lye LALIT, le 1 Novam, 2011, e osi lor so nots pu kozri la. Ala, seki li ti dir:
Kestyon Chagos ek lokipasyon militer Diego Garcia pe hant politik Moris depi so Lindepandans. Sak parti politik meynstriym, ki li dan Guvernman ubyen Lopozisyon parlmanter, finn separ kestyon suvrennte, setadir reinifikasyon Moris, depi ferm baz militer Ameriken lor Diego Garcia, e zot finn fer sa disosyasyon la avek enn bi oportinis spesifik: pu ki zot les uver laport pu Guvernman Moris kapav marsande pu bann gin ekonomik, gin sirtu pu burzwazi, me osi avek enn ti-lespwar pu gayn enn lamone lokasyon. Ala, an-gro zot politik san-prinsip.
Parti Travayist depi 1968 ziska 2011, li ena enn diskur anti-inperyalist siperfisyel, sirtu onivo internasyonal, kan anmemtan li perpetye enn politik ekonomik ki mintenir lekonomi Moris prizonye enn rol sibaltern dan sistem kapitalist mondyal, setadir dan prodiksyon bann prodwi delix pu Loksidan: disik, dite, textil, turism. E, mem si Travayis dan Guvernman ar MSM, ar MMM, ar MSM ek PMSD, ar PMSD, ek dayer mem kan MMM ek MSM dan Guvernman ansam, nu truv mem politik oportinist la. Sa li enn kontinwite. Alor, zot tu, zot anfaver baz militer Amerikin lor Diego Garcia si gayn enn bon kota ek/ubyen pri pu disik, si gayn sipermarse pu aprovizyonn Diego, si kapav vann materyo konstriksyon ar baz, si gayn plas travay pu enpe Morisyen lor baz, si gayn enn lantre pli fasil pu triko dan marse Amerikin. Jean-Claude de l’Estrac, kan li ti Minis Zafer Etranzer MMM, li pa tro diferan depi Jean-Claude de l’Estrac zordi, ki pe tuzur dir initil revandik Chagos, enn kote, akoz Bolom Ramgoolam sanse fini vann li (enn lide totalman absird, kuma nu finn deza argyu) ek baz la kapav aport “nu” kiksoz materyel, lot kote. Avan 1980-81, MMM, li vre pu dir, ti anfet ena enn diskur anti-inperyalist, kot li ti kritik e lokipasyon ilegal Diego ek Tromlin, e osi militarizasyon Losean Indyen. Me, kan koste ar eleksyon zeneral 1982, anti-inperyalism disparet net depi so diskur, osi byen ki depi so pratik. L’Estrac ti mem al ziska dir Lafrans enn pei “rivrin” Losean Indyen, pu zistifye les li rant manb dan COI kan ti pe met li dibut. Zordi, L’Estrac finn re-pran sa mem flanbo pro-loksidan la, kan Navin Ramgoolam fer nom li sef samem COI. Me, depi 1982 vini-mem, ki li so Aneerood Jugnauth, so Gayan, so Kasenally, so Berenger, zot tu finn ena mem laliyn kurbe la, samem laliyn Parti Travayis ti ena otur negosyasyon pu Lindepandans, me san lefet ki zot ti tuzur su zug kolon.
Ena 3 pwen mo ti pu kontan fer, avan nu vinn lor demand LALIT.
Premye, an 1991, kan Moris vinn Repiblik, guvernman MSM-MMM finn inklir Chagos (avek Diego Garcia) kuma parti pei, pu premye fwa, dan Konstitisyon. Me, anmemtan Aneerood Jugnauth finn dakor ar baz lor Diego, e ti rod enn ti permisyon instal “cold storage” lor lezot lil Chagos, mandye pu les textil ek disik rant lor marse US.
Dezyem, an 1996, kan pe drafte Trete Pelindaba pu enn Lafrik san okenn zarm nikleer, Berenger al dakor pu met “dotted lines” otur Diego ek Chagos, ki ena enn lefe pu rod lezitimiz baz militer Diego e met an-dut suvrennte Moris.
Alor, depi Lindepandans, parfwa pu garanti lavant disik tablisman, parfwa pu pwason frigorifye gro konpayni vande, parfwa pu vann triko misye la, diferan parti politik opuvwar finn marsande, e finn konpromet integrite teritwar Moris.
Trwazyem, an 2010 Parti Travayis pe tuzur rod negosye ar Britanik, gayar. Lerla, ep! Britanik finn dekret enn Marine Protected Area, le 1 Novam lane dernyer. Exakteman enn an desela. E finalman, Leta Moris, su Guvernman Travayis-PMSD (MSM ti ladan osi) finn met sa isyu la divan enn instans Nasyon Zini, divan UNCLOS (Konvansyon lor law of the sea). Alor, mem li enn muv defansiv, li finn azir. Me, lor Pelindaba, dan Lasanble Zeneral Nasyon Zini, tuzur naryen mem.
Asterla, nu get LALIT, ki nu politik. Nu finn konstan depi nu pran sa isyu la kuma enn revandikasyon an 1978 ziska zordi 2011, kot nu finn liye ansam kuma enn sel lalit, 3 demand prinsipal:
1 ferm baz lor Diego,
2 dekoloniz ek re-inifye pei,
3 drwa de-retur ek reparasyon plis konpansasyon pu Chagosyen.
Enn an desela, LALIT ansam ek plizir lorganizasyon, finn adopte Rezolisyon Grande Riviere lor sa 3 demand la, apre enn Konferans Internasyonal organize par LALIT pandan 3 zur.
Alor, nu finn reysi mintenir kestyon baz militer santral. Sa li inportan parski li lakoz demantelman Moris, li lakoz sufrans Chagosyen, e li mem pwen inifikater dan tu sa lalit la. Sa ki ramenn nu tu ansam, konsolid nu bann alye, dan Moris ek dan lemond.
E sa li vital, parski antretan Britanik finn rant an-ofansiv kan li dekret so MPA, e zordi kan li rekonet enn grup Chagosyen kuma enn guvernman an exil, kuma sitwayen so BIOT ilegal la, e kan li pe organiz vizit antan ki sitwayen BIOT ek UK. USA osi lor ofansiv dan Moris. Ena vizit navir deger dan Larad PL, ena lantrennman kont piratri, ena finansman ONG, ena presyon pu Moris siyn enn SOFA (State of Forces Agreement) pu permet solda US, ek militer US prezan lor leres Moris, pa zis Diego.
Alor, Deklarasyon Grande Riviere pu Free Chagos, Free Diego, li ti propoz enn kont-ofanstiv, kot Prezidan repiblik, Premye Minis, Lider Lopozisyon rant dan enn navir, al Diego. Zordi, nu kapav inklir demand pu Minis Aime al ansam dan navir la. Sa zar aksyon ki galvaniz sutyen partu dan lemond pu nu demand.
Me, ki Guvernman Parti Travayis pe fer? Li ena enn stratezi sekre. Kimanyer, fas a lofansiv UK, fas a lofansiv USA, kapav gard sekre u swa-dizan stratezi? UK finn koken Chagos, Ameriken azir kuma reseler, lerla nu, ki ena “high moral ground”, Leta Moris, atraver bann parti politik meynstriym, azir kumsa, avek enn stratezi sekre. Sa pu perpetye fayit zot politik lor Diego ek Chagos.
